BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ

Denetim bir süreçtir: Denetim faaliyeti çeşitli evreler hâlinde gerçekleştirilir. Birbirini izleyen bu evrelerin başlangıç ve sonucu arasındaki faaliyetler belirli bir plan dahilinde sürdürülür.

Teftiş: Bir şeyin aslını, doğrusunu veya işlerin iyi yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan inceleme olarak tanımlanabilir. Teftişin denetimden temel farklılığını iki başlık altında toplamak mümkündür. Teftiş kontrolde olduğu gibi işletme personeli tarafından yapılır. Diğer kavramlardan en önemli farkı finansal işlemler dışındaki olaylar da teftişin kapsamına girer.

Muhasebe Denetiminin Amaçları;
• Finansal tablolarda sunulan bilgilerin muhasebe ilke ve standartlarına uygunluğunun sağlanması,
• Hata ve hilelerin ortaya çıkarılması,
• Hata ve hilelerin önlenmesi,
• Yönetime önerilerde bulunmak ve
• İşletmenin sürekliliğini güvence altına almak

Uygunluk denetimi işletme içindeki kişiler veya işletme dışındaki kişiler tarafından yapılabilir. İşletme içindeki kişilerin yaptığı uygunluk denetimine iç denetim denir.

Denetçi; Denetim faaliyetini yürüten, meslekî bilgi ve deneyime sahip, bağımsız davranabilen ve yüksek ahlaki nitelikler taşıyan uzman bir kişidir. Bu kişiler yukarıda açıklanmış olan amaç yönünden denetim türlerine paralel olarak çeşitli türlere ayrılmaktadır.

Bunlar:
• Bağımsız Denetçiler,
• İç Denetçiler,
• Kamu Denetçileridir.

İç kontrol sisteminden beklenen amacın sağlanabilmesi için;
• Banka bünyesinde işlevsel görev ayrımının tesis edilmesi ve sorumlulukların paylaştırılması,
• Muhasebe ve finansal raporlama sisteminin, bilgi sisteminin ve banka içi iletişim kanallarının etkin çalışacak şekilde tesis edilmesi,
• İş sürekliliği planı ve ilgili diğer planların hazırlanması,
• İç kontrol faaliyetlerinin oluşturulması,
• Bankanın iş süreçleri üzerinde kontrollerin ve iş adımlarının gösterildiği iş akım şemalarının oluşturulması zorunludur.

İç denetim başlamadan önce, bankanın bütün faaliyetleri ve iç kontrol sistemi dikkate alınarak iç denetimin kimler tarafından ve nasıl yapılacağı planlanır. Bu planlamaya iç denetim planı denir. İç denetim planında zamanla ihtiyaç olursa gerekli düzeltmeler yapılır. İç denetim planında;
• Risklerde dikkate alınarak dönem içerisinde denetlenecek alanlara,
• Denetimin amacına,
• Denetlenecek her bir alan veya faaliyetlerle ilgili Kanun ve ilgili diğer mevzuata,
• Planlanan denetim çalışmasının gerçekleştirileceği zamana ve denetim dönemine,
• Denetim faaliyetleri için gerekli olan kaynaklara ve kaynak kısıtlamalarının olası etkilerine, yer verilir.

Fiziki inceleme; Gözlem; Doğrulama; Bilgi toplama; Kayıt sistemini yeniden izleme; Yeniden hesaplama; Belge incelemesi; Analitik inceleme; Örnekleme;  Teyit alma

İyileştirici Önlemler
Bankalarda düzeltici önlemlerin alınmaması veya alınan önlemlere rağmen sorunların giderilememesi hâlinde BDDK; Bankanın borç ödeme gücünün zayıflaması veya gelirlerinin azalması durumunda, malî bünyenin düzeltilmesi, sermaye yeterliliği veya likidite düzeylerinden birinin ya da her ikisinin yükseltilmesi, uygun bir süre vererek uzun vadeli veya duran varlıkların elden çıkarılması, işletme ve yönetim giderlerinde kısıntıya gidilmesini, Mevzuata ve muhasebe kurallarına aykırılıkların olması, risklerin artması ile ilgili yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu bulunması hâlinde genel kurulun en kısa sürede olağanüstü toplantıya çağrılarak yönetim kurulu üyelerinden bir veya birkaçının veya tamamının değiştirilmesi veya üye sayısını artırarak üye atanması veya karar ve işlemlerde sorumluluğu bulunan mensuplarının görevden alınmasını banka yönetim kurulundan ister.

Olumsuz Görüş; BDDK tarafından yürürlüğe konulan muhasebeye ilişkin düzenlemelere uyumsuzluklar, çok fazla ise ve denetim şirketinin istediği düzeltmeler yapılmıyorsa finansal tablolar hatalı sunulacak demektir. Aynı zamanda şartlı görüşün de finansal tablolardaki yetersizliği ve yanlışlığı uygun olarak açıklamadığı sonucuna ulaşılırsa, sorumlu ortak başdenetçi kendisine bağlı bağımsız denetim ekibinin görüşlerini de alarak olumsuz görüş bildirir. Olumsuz görüş içeren raporda, olumsuz görüşe yol açan nedenler ile bunların finansal tablolar üzerindeki etkilerine ilişkin bağımsız denetçi görüşlerine yer verilir. Yani olumsuz görüş demek bankanın finansal tablolarında büyük yanlışlar vardır ve banka yönetimi de bu yanlışları istenmesine rağmen düzeltmemiştir demektir.