BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ

Faiz gelirleri; kredilerden, zorunlu karşılıklardan, para piyasası işlemlerinden ve menkul değerlerden alınan faizlerden oluşur.

Banka performansının ölçülmesinde esas alınabilecek ölçülere şunlar örnek olarak verilebilir:

Doğru cevap D’dir.

Faiz gelirleri şunlardan oluşur:  

Mevduatlar ise faiz giderlerini oluşturan kalemlerden biridir. Doğru cevap B’dir.

Alınan ücret ve komisyon gelirleri, içerisinde gayri nakdi kredilerden alınan ücret ve komisyonlar ana kalemi oluşturmaktadır. Bunun yanında, kredi kartı verme ücreti, kredi kartı yenileme ücreti, kredi kartı komisyonu, hesap hizmet ücreti, havale ücreti, çek defteri ücreti gibi birçok kalem de bu grupta yer almaktadır. Doğru cevap D’dir.

Kârın kalitesi, kârın hangi kaynaktan elde edildiğini ifade etmektedir. Bankalarda, gelir tablosunda görüldüğü gibi aşağıdaki gelir ve gider kaynakları bulunmaktadır:

Doğru cevap A'dır.

Faiz oranlarında genel olarak yaşanmaya başlayan düşüş eğilimi, bankanın fon maliyet ve getirisiyle doğrudan ilgilidir. Özellikle yavaşlama eğilimindeki bir ekonomide, net faiz gelirlerinde bir azalış ile karşılaşılması olağan bir durumdur. Doğru cevap C’dir.

Kârın, elde edilmesi için ortaklar tarafından koyulan sermaye ile karşılaştırılması gereklidir. Ortaklar tarafından koyulan değerleri oluşturan özkaynaklar kalemi bir girdi, kâr kalemi ise, bu girdinin çıktısı niteliğindedir. Özkaynak ve kâr kaleminin mukayesesi suretiyle, özkaynak kârlılığı oranı (ROE, Return on Equity) hesaplanır. Doğru cevap A‘dır.

Fiyat/Kazanç oranı, bankanın piyasa değerinin (hisse senedi fiyatının), hisse başına kâr tutarına bölünmesi suretiyle bulunur. Formülize etmek gerekirse, şu şekilde ifade edebiliriz:

Fiyat/Kazanç Oranı = Hisse Senedinin Piyasa Değeri / Hisse Başına Kâr Tutarı

Oran, bir hisse senedi karşılığında elde edilecek kâr payı için, yatırımcının ne kadar ödemesi gerektiğini gösterir. Sermaye sahiplerinin sermayelerini yatırdıkları hisse senetlerinden, bekledikleri kârı hesaplamakta kullanılan orandır. İşletme tarafından elde edilen kârın tümünün dağıtılması varsayımı altında, yatırımcının temettü yoluyla, hisse senedine yaptığı yatırımı kaç yıl içerisinde geri alacağını bu oranla hesaplamak mümkündür. Oranın yüksek olması, hisse senedinin değerinin (fiyatının) yüksek olduğuna, düşük olması ise, hisse senedin değerinin düşük olduğuna işaret eder. Yüksek bir oran, işletmenin piyasa değerinin şişmesi gibi bir algı oluşturabilir. Doğru cevap D’dir.

CAMELS, ticari bankaların genel olarak performansını değerlendirmek için geliştirilmiş bir risk analizi sistemidir. CAMELS ismini, analiz ettiği 6 konunun baş harflerinden almaktadır.
C (Capital) Sermaye Yeterliliği
A (Asset) Varlık Kalitesi
M (Management) Yönetim Kalitesi
E (Earnings) Kârlılık
L (Liquidity) Likidite Durumu
S (Sensitivity to Market Risk) Piyasa Riskine Duyarlılık
Doğru cevap C’dir.

CAMELS analizinin işlem basamakları aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:
a. Bankanın, her grup altındaki oranları hesaplanır.
b. Analiz edilen bankalar grubunun oranları hesaplanarak ortalama değerler hesaplanır. Bu değerler, referans değerleri oluşturur.
c. Referans değerlere göre, her bankanın değerleri hesaplanır. Yukarıdaki referans değere göre, her bir bankanın sıralaması belirlenir. Oranların yanında yer alan (+) ve (-), ilişkinin yönünü belirler. Bazı oranların artması, bazı oranların ise azalması, performans artışı anlamına gelmektedir.
d. Yapılan sıralamalara göre, her bir orana 1-5 arası bir ölçek üzerinden rating notu verilir. “1” en iyi notu, “5” ise en kötü notu ifade eder.
e. Her bir oran ve grubun toplam içindeki payını tamamen analist belirler. Her oranın ve grubun ağırlığı eşit olarak belirlenebilir.
f. Her bir grubun notu toplanarak, bankanın genel rating notu belirlenir.
g. Bulunan nota göre, banka değerlendirilir.
Doğru cevap B’dir.

Bankaların finansal yapısı ve performansı, döviz kuru, faiz ve menkul kıymet piyasasındaki değişimlere karşı duyarlıdır. Piyasa riski olarak adlandırılan bu değişkenler, bankaların finansal yapı ve performansını doğrudan etkilemektedirler. Bu gruptaki oranlar, piyasada meydana gelen değişimlere, bankanın ne ölçüde açık olduğunu göstermektedir. Oranların artması, bankanın performansını azaltıcı bir unsur olarak değerlendirilir. Doğru cevap E’dir.

Bankaların gelir kalemleri;
Faiz gelirleri,
Ücret ve komisyon gelirleri,
Temettü gelirleri,
Ticari Kâr (Sermaye piyasası işlemleri kârı, türev finansal işlemlerden kâr ve kambiyo kârı, ticari kâr bölümünde yer alır. Ticari kâr bölümü, bankanın sermaye piyasasında, döviz piyasasında, vadeli işlemler piyasasında yapmış olduğu işlemlerin sonucunda elde edilen kârlardan oluşur.)
Diğer faaliyet gelirleri; önemli bir kısmı önceki yıllarda, başta takipteki krediler ile ilgili olmak üzere muhtelif nedenlerle ayrılan karşılık tutarlarından yapılan tahsilat ya da iptallerden kaynaklan gelirler.

Net faiz gelirleri, bankaların temel performans göstergesidir.

Bankaların gelir tablosunda aşağıdaki gelir ve gider kaynakları bulunmaktadır:

Toplam kaynak verimliliğinin ortaya konması için varlık kârlılığına (Return on Assets, ROA) bakılmalıdır.

Fiyat/Kazanç Oranı, bir hisse senedi karşılığında elde edilecek kâr payı için, yatırımcının ne kadar ödemesi gerektiğini gösterir.

Sermaye Yeterliliği, Varlık Kalitesi, Yönetim Kalitesi, Kârlılık, Likidite Durumu, Piyasa Riskine Duyarlılık

Duran Aktifler/Toplam Aktifler oranı varlık kalitesinin ölçümünde kullanılır.

Rating notu 1 ise güçlü performansı gösterir ve en iyi rating notudur. Banka aşırı güçlü bir yapıya sahiptir

Döviz Pozizyonu/Özkaynak oranın azalması istenen bir durumdur. Bu oranın artması, bankanın riskini artırmakta, bir başka ifade ile performasını azaltmaktadır.