BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ

Mevduatın getirisi faiz olup, faiz mevduat sahibinin parasını (nakdini) belirli bir dönem
aralığında bankaya kullandırması sonucu elde edilen dönemsel getiridir. Bu nedenle, mevduatın bankaya kullandırılma süresi faiz oranını ve elde edilen getiriyi etkileyecektir. Türk bankacılık sisteminde süre esasına göre mevduatlar dörde ayrılır. Bu mevduat türleri aşağıda yer almaktadır:
• Vadesiz mevduat
• Vadeli mevduat
• İhbarlı mevduat
• Birikimli mevduat

Birikimli Mevduat: Minimum (asgarî) 5 yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen aylık veya 3 aylık sürelerde hesaba para yatırmaya imkân veren mevduat türüdür. Açılan mevduat hesaplarına para yatırılması durumunda mevduatın oluşturulan vadesine göre her bir para yatırma tarihi başlangıç kabul edilerek vade sonu hesaplanacaktır.

Bireysel Mevduat: Bir gerçek kişi adına açılan mevduat türüdür. Bireysel mevduatta, mevduatın anaparası ve getirisi üzerinde, mevduat sahibinin tam ve sınırsız yetkisi vardır. Bireysel mevduat üzerinde, mevduat sahibi hariç üçüncü kişilerin hiçbir hak ve tasarruf yetkisi yoktur.

Değişken Faizli Mevduat: Faiz getirisinin sabit bir unsura bağlanmadığı, faiz oranının ülke içinde veya uluslararası düzeyde genel kabul gören bir endeks veya bir değişken gösterge esas alınarak belirlendiği mevduat türüdür.

Tasarruf Mevduatı: Gerçek kişiler tarafından bu ad altında açtırılan ve ticari işlemlere konu olmayan mevduat türüdür.

Ticari Mevduat: Gerçek kişilerin ticari işletmelerine, her çeşit ortaklıklara, kamu iktisadî
teşebbüsleri ile bunlara bağlı müessese ve bağlı ortaklıklara, genel ve katma bütçeli kuruluşlarla yerel yönetimlerin ticari işletmelerine, döner sermayeli kuruluşlara, vakıfların, derneklerin, sendikaların, birliklerin ve meslekî kuruluşların kurdukları veya katıldıkları ticari işletmelere, sigorta şirketlerine ait mevduat türüdür.

Resmî Kuruluşlar Mevduatı: Genel ve katma bütçeli daire ve kurumların, yerel yönetimlerin, mahkemelerin, savcılıkların, icra ve iflas dairelerinin, tereke (miras) hakimliklerinin bankalarda açtırmış olduğu mevduatlardır.

Bankalararası Mevduat: TCMB dahil kamu ve özel sektör bankaları, katılım bankaları (özel finans kurumları) ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili bulunan kuruluşlara ait mevduata bankalar arası mevduat adı verilir.

Vadesiz Krediler: Krediyi veren banka ile kredi talep eden müşterisi arasında kredinin geri ödenmesi için belirli bir süre tespit edilmeyen kredilerdir. Uygulamada görülmesi oldukça az olan bir kredi türüdür.

Kurumsal krediler; bankaların kurumsal nitelikli kredi müşterilerine kullanmaları için ve bir limit dâhilinde kalmak koşuluyla teminatsız (açık) veya teminatlı olarak kullandırılan Türk Lirası nakit kredilerdir.

Katılım fonu kabulü ve finansal kiralama işlemlerini mevduat bankaları gerçekleştiremezler.  Katılım bankaları,  mevduat kabulünde bulunamazlar. Kalkınma ve yatırım bankaları ise mevduat ve katılım fonu kabulü faaliyetlerini gerçekleştiremezler.

Birikimli Mevduat: Minimum (asgarî) 5 yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen aylık veya 3 aylık sürelerde hesaba para yatırmaya imkân veren mevduat türüdür.

Ticari Mevduat: Gerçek kişilerin ticari işletmelerine, her çeşit ortaklıklara, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunlara bağlı müessese ve bağlı ortaklıklara, genel ve katma bütçeli kuruluşlarla yerel yönetimlerin ticari işletmelerine, döner sermayeli kuruluşlara, vakıfların, derneklerin, sendikaların, birliklerin ve meslek kuruluşların kurdukları veya katıldıkları ticari işletmelere, sigorta şirketlerine ait mevduat türüdür.

Nitelikleri açısından mevduat türleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Tasarruf mevduatı
• Ticarî mevduat
• Resmî kuruluşlar mevduatı
• Bankalararası mevduat
• Diğer kuruluşlar mevduatı

Bankalar 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduatlar ile birikimli mevduatlar için TCMB nezdinde % 5 oranında zorunlu karşılık ayırmaktadır.

Orta Vadeli Krediler: 1 yıldan 10 yıla kadar vadeli krediler orta vadeli olarak kabul edilir. Bu tür kredilerin vadesi müşterinin amacına göre belirlenir.

Forfaiting: Özellikle mal ve hizmet ihracatından doğan ve belirli bir ödeme planına göre tahsil edilebilecek olan alacakların bir banka ya da bu alanda uzmanlaşmış bir finans kurumu tarafından satın alınmasıdır.

Faktoring: Yurtiçi ve yurtdışı piyasalar için mal ve hizmet satımı faaliyetinde bulunan firmaların mal ve hizmet satışından doğmuş ya da doğacak kısa süreli ticari alacak hakkını devretmesi karşılığında nakit elde etmesi işlemidir.