BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ - Deneme Sınavı - 8

1970’lere gelindiğinde, uluslararası bankaların, özel firmalar, resmi kuruluşlar ve hükümetlerle de sıkı ilişkiler içine girdikleri görülmüş, yapısal değişmelere ihtiyaç duyulmuş ve bankalar arası işbirliği güçlenmeye başlamıştır. Bu yıllar, petro-dolarların dev boyutlara ulaştığı, birçok ülkenin dış ödemeler dengesindeki finansman ihtiyacının arttığı ve orta vadeli Euro-kredi piyasasının doğduğu yıllar olmuştur.

Uluslararası bankalar, gittikleri ülkenin yasaları çerçevesinde acentelik ilişkisi kurabilir. Bu tür örgütlenme daha çok İngiltere ve Amerika’da görülmektedir.

Bankaların yurt dışında şube açmalarının avantajları aşağıda özetlenmiştir:

• Yurt dışı şubeler, bankaların yabancı piyasalara erişmesini sağlayarak mevduat toplanmasına imkân tanır.

• Şubeler aracılığı ile yurt dışından esnek ve düşük maliyetli kaynak temin edilebilir.

• Açılan şubeler, bankanın tanıtımını yaparak piyasalarda güveni artırır.

• Yabancı ülkelerde şube açmak rekabet avantajı sağlayabilir.

• Şube kanalı ile bankalar yabancı ülke faaliyetleri üzerinde en yüksek denetim imkânı elde eder.

• Yurt dışında şube açılması, nitelikli işgücünün yetiştirilmesi açısından da avantaj sağlayan bir örgütsel yapıdır.

Yurt dışında şube açmanın en önemli dezavantajı ise, kuruluş ve örgütlenme giderlerinin yüksek oluşudur. Ayrıca, yabancı ülke yasalarına da uymak zorunda olan şubelerin, yasalar gereği bankacılık faaliyetlerinde kısıtlamalar olabilir.

Kıyı bankacılığı (off-shore banking), yurt dışından sağlanan fonların yine yurt dışında değerlendirilmesi amacıyla ülke dışında banka veya şube açılmasıdır.

Yerel ülkenin yasalarına göre kurulan ilişkili bankanın, yönetim ve kontrol gücü ya da sermayenin %50’den fazlası yerel ortaklara ait olmaktadır.

Proje finansman kredileri; baraj, otoyol, demiryolu, enerji, havaalanı gibi büyük alt yapı yatırım projelerin veya özelleştirme projelerinin finansmanı için verilen kredilerdir.

Uluslararası ticarette değişim ya da ödeme aracı olarak kullanılan konvertibl(dönüştürülebilen) paralara rezerv para denilmektedir. Dünyada rezerv para olarak en çok Amerikan doları ve Euro kullanılmaktadır. Pound, Japon yeni ve İsviçre Frangı gibi bazı paralar da rezerv para olarak kabul edilmektedir.

Döviz piyasasında yapılan işlemlerin para birimlerine göre dağılımı dikkate alındığında ise Amerikan dolarının çok büyük bir payla birinci sıraya sahip olduğu görülmektedir. BIS’in 2016 yılı Nisan ayı verilerine göre, döviz işlemlerinin %87,6’sı Dolar üzerinden yapılmıştır.

Forfaiting, ihracattan kaynaklanan, senede bağlı, orta ve uzun vadeli alacakların, rücu edilemez şekilde satın alınmasıdır.

Esas itibariyle APY; faiz, döviz, kredi, likidite riskini en aza indirmeye çalışan, likidite risk ve getiri arasında bir denge oluşturma süreci olarak da tanımlanabilir. Ticari bankalar aktiflerinden maksimum getiri elde edip, kaynakları da en ucuz yöntemle elde etme amacındadırlar. Maksimum gelir minimum kaynak maliyeti gayesi çerçevesinde bankalar aktiflerinde bulunan bütün kıymetleri çeşitli yatırımlara dönüştürerek kar amacını gerçekleştirmek istemektedirler; ancak kar maksimizasyonu amacı aktiflerin getirisini artırırken işletmenin likidite riskini yani muhtemel yükümlülüklerini ödeyememe riskini de artıracaktır. Bu bağlamda APY ticari bankaların likidite riskini en aza indirmek için kullandığı yöntemler olarak da tanımlanabilir. Fakat aktifi ve pasifi planlama dönemi duruma göre birkaç günden bir yıla hatta daha ötesine kadar uzanabilir. Doğru cevap C’dir.

Ticari bankalarda APY’nin temel amacı, genel itibariyle risk yönetim tekniklerinin kullanılarak kârı maksimize etmek olduğu söylenebilir. Bununla birlikte APY’nin temel amacının yanında tali hedefleri de mevcuttur. Bunlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap B’dir.

Bankacılık sektöründe aktif-pasif yönetimi komitesinin görev ve yükümlülükleri şunlardır:
- Bankanın likidite seviyesini arzu edilen düzeyde tutmak
- Kredi fiyatlandırma stratejilerini değerlendirmek
- Zorunlu rezervlerle ilgili kararlar almak
- Bütçedeki değişkenleri inceleyerek bunlara göre bir yol haritası çizmek
- Aktif pasif yönetimi politikalarını sürekli gözden geçirmek
- Günlük ortalama faiz, faiz dışı gelir ve giderleri incelemek
- Faiz oranları, döviz kuru gibi değişkenleri takip etmek
- Bankacılık faaliyetleriyle ilgili yasal mevzuat değişikliklerinin incelenmesi
- Dönemler itibariyle sermaye yeterlilik rasyolarındaki değişiklikleri analiz etmek
- Aktif-pasif yönetimi tekniklerinin geliştirilmesi.
- Geleceğe ilişkin senaryolar hazırlanması ve üst yönetimin karar alma sürecinde yardımcı olmak amacıyla bilanço hacmi ve faiz oranlarının çeşitli tahminler ile net faiz geliri tahmini yapmak.

Doğru cevap B’dir.

İçsel sınırlar; işletmenin sermaye yapısından, sermaye tutarından, organizasyon yapısından, mevduat ve kredilerinin özelliklerinden, diğer aktif ve pasiflerinin yapısından ve bunların taşıdıkları risklerden, çalışanların tecrübelerinden ve işletmede kullanılan teknolojik otomasyondan kaynaklanan kısıtlar olarak açıklanabilir. APY kapsamında var olan dışsal kısıtları şu şekilde listeleyebiliriz:
- Ülkedeki genel ekonomik durum,
- Hükümetin para ve maliye politikaları,
- Bankacılık sektöründeki rekabet durumu,
- Sermaye ve para piyasasındaki gelişmeler ve
- Yasal mevzuattaki muhtemel değişiklikler
Doğru cevap D’dir.

Risk, genel anlamda gelecek hakkındaki belirsizlikler olarak tanımlanabilir. Bankacılık sektörü için risk kavramı ise bankanın çeşitli beklenmedik nedenlerden dolayı zarar ile karşılaşma ihtimalidir. Bankacılık sektöründeki riskleri; likidite riski, kredi riski, faiz oranı riski, piyasa riski, döviz kuru riski, operasyonel risk ve politik risk olarak sıralayabiliriz. Genel olarak sektördeki riskler iki ana gruba ayrılmaktadır. Faiz oranı riski ve döviz kuru riski sistematik risklerden sayılırken kredi riski, likidite riski ve operasyonel risk daha çok sistematik olmayan risklerden sayılmaktadır. Sistematik riskler genel olarak piyasa ve ekonomik konjonktür kaynaklı olup, bankalar için genel olarak tehlike teşkil etmektedir. Doğru cevap B’dir.

Faize duyarlı aktifler değişken faizli kredilerden ve finansal araçlardan yani;
- Değişken faizli ihtiyaç kredilerinden
- Değişken faizli mortage kredilerinden
- Kısa vadeli tahvil ve hazine bonolarından
meydana gelebilmektedir. Doğru cevap E’dir.

Ticari bankaların belirli vade grubunda negatif GAP veya açığı olduğu durumlarda alması gereken bazı önlemler şunlardır:
- Vade grubundaki aktif ve pasif bileşimleri değiştirebilir.
- Aktifleri artırma veya pasifleri azaltma yoluna gidebilir.
- Sabit faiz oranlı aktif veya pasifler değişken faiz oranlarına bağlanabilir.
- Türev finansal araçlar kullanılabilir.
Doğru cevap C’dir.

Bankanın sıfır, pozitif ve negatif durasyon aralığına sahip olduğu durumlarda piyasa faiz oranlarındaki değişim bankanın net değeri üzerinde olumlu veya olumsuz etkileri olur. Bu etkileri aşağıda yer alan tabloda detaylı olarak verilmiştir:

Doğru cevap A'dır.

GAP oranı faize duyarlı aktiflerin faize duyarlı pasiflere oranlanması suretiyle bulunabilmektedir. Formülize etmek gerekirse şu şekilde olur:

GAP Oranı = FDA / FDP
GAP Oranı = Faize Duyarlı Aktifler / Faize Duyarlı Pasifler

Faize duyarlı aktif ve pasif tutarlarının miktar ve tutarlarına göre GAP oranı pozitif, negatif veya 1’e eşit olabilmektedir. Örneğin;
FDA/FDP > 1 durumunda pozitif GAP
FDA/FDP < 1 durumunda ise negatif GAP
FDA/FDP =1 durumunda ise sıfır GAP
Doğru cevap A’dır.

Ticari bankanın karşılaşmış olduğu kredi riskinin yönetilmesi veya kontrol altına alınması elzem hale gelmiştir. APY çerçevesinde, kredi riskinin yönetilmesini önemli kılan nedenler ise şunlardır:
- Ekonomide zaman zaman resesyon (daralma) olması ve buna bağlı şirket iflaslarının artması.
- Bankacılık sektöründe rekabetin artması ile faiz oranlarının veya makasların azalması, düşük kredi derecesine sahip firmaların kredi alması.
- Kredi işlemlerinde teminat değerlerinin düşmesi ve volatilite göstermesi.
- Dünyanın globalleşmesi ve sermaye piyasalarının gelişmesine rağmen kredi alan firmaların kredi derecelerinin düşük olması.
Doğru cevap D’dir.

Faiz gelirleri; kredilerden, zorunlu karşılıklardan, para piyasası işlemlerinden ve menkul değerlerden alınan faizlerden oluşur.