BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Yukarıda şekilde sıralanan bilgi alıcılarını işletme içi ve işletme dışı olarak sınıflandırabiliriz. Bu nedenle, denetimin fonksiyonlarını; işletmeye yönelik ve işletme dışına yönelik olarak iki gruba ayırabiliriz. Denetim, işletmenin bir bütün olarak üçüncü bir göz tarafından incelenmesidir. Denetimde, işletmenin iç kontrol sistemleri ve muhasebe sistemleri incelenir aksaklıkları ve eksiklikleri tespit edilir. Denetçi tavsiye mektubu ile söz konusu aksaklıkları ve eksiklikleri işletmeye bildirir. Böylece, işletme aksaklık ve eksikleri görme ve bunları düzelterek sistemde sürekli bir gelişme sağlama şansına sahip olur. Dolayısıyla denetim; işletmenin kayıp ve kaçaklarının önlenmesine yardımcı olan bir süreçtir ve işletmenin kârlılığını olumlu yönde etkiler. İşletmelerin dönem sonlarında düzenlediği finansal tablolar sadece işletme tarafından değil, çeşitli nedenlerle işletme ile ilgisi olan birçok kişi tarafından da kullanılmaktadır. Denetimin işletme dışına yönelik fonksiyonları ise; işletme bilgilerinden yararlanan bütün kişilerin doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmasını sağlamaktır. Devlet işletme bilgileri ile vergi alacaklısı olduğu için ilgilenir. Bilgiler doğru olursa hesaplanan vergi tutarı da doğru olacaktır. Kredi veren kişilerde işletmenin borç ödeme gücünün yeterli olup olmadığını merak eder çünkü bu kişiler için en önemli konu sağladığı kredinin geri dönüp dönmeyeceğidir. İşletmenin potansiyel yatırımcıları da işletmenin kârlılığını merak eder ve kârlılığının yüksek olduğu kanaatine ulaşırlarsa yatırım yaparlar. Aksi hâlde yatırım yapmaktan vazgeçerler. Bu nedenlerle finansal tablolardaki bilgilerin önemi çok büyüktür

Muhasebe Denetiminin Amaçları;

• Finansal tablolarda sunulan bilgilerin muhasebe ilke ve standartlarına uygunluğunun sağlanması,

• Hata ve hilelerin ortaya çıkarılması,

• Hata ve hilelerin önlenmesi,

• Yönetime önerilerde bulunmak ve

• İşletmenin sürekliliğini güvence altına almak olarak sıralanabilir.

Herhangi bir kişi veya kuruluşa bağımlı olmadan, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve standartları ışığında mali tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını araştıran kişidir. Amaçları yukarıda açıklanmış olan muhasebe denetiminin amaçları ile aynıdır. Temel hedef finansal tabloların güvenilirliğinin test edilmesi ve kamuoyuna doğru bilgilerin sunulmasının sağlanmasıdır. Bağımsız Denetçilere; Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetki verilmiş bağımsız dış denetçiler ve Yeminli Mali Müşavirler örnek verilebilir.

Bulgu Riski (Tespit Edememe Riski) İç kontrol sistemi sayesinde önlenemeyen risklerden kalan ve denetçinin uygulayacağı denetim teknikleri ile ortaya çıkarabileceği ancak bunu başaramadığı risklerdir (Kaval, 2005). Kısaca bağımsız dış denetime rağmen işletmenin hesaplarında ve sunduğu raporlarda hata olma ihtimalidir. Yapısal risk ve kontrol riskinin tersine bulgu riski denetçinin çalışmaları ile değiştirilebilen risktir. Dolayısıyla bulgu riski düzeyini belirlemek denetçinin iradesindedir.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda BDDK’nın görevleri;

• Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere gerekli karar ve tedbirleri almak ve uygulamak,

• Bankalar ve finansal holding şirketleri ile diğer kanunlarda ve ilgili mevzuatta yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin; kuruluş ve faaliyetlerini, yönetim ve teşkilat yapısını, birleşme, bölünme, hisse değişimini ve tasfiyelerini düzenlemek, uygulamak, uygulanmasını sağlamak, uygulamayı izlemek ve denetlemek,

• Düzenlemek ve denetlemekle görevli olduğu sektör veya alanla ilgili uluslararası ilke ve standartlarla uyumlu ikincil düzenlemeleri (tebliğ ve yönetmelikleri) yapmak ve kararlar almak,

• Yurt içi ve yurt dışı muadil (benzer) kurumların katıldığı uluslararası mali, iktisadi ve meslekî teşekküllere üye olmak, görev alanına giren hususlarda yabancı ülkelerin yetkili mercileri ile mutabakat zaptı imzalamak,

• Kanun’la verilen diğer görevleri yapmaktır.

İç denetim planında;

• Risklerde dikkate alınarak dönem içerisinde denetlenecek alanlara,

• Denetimin amacına,

• Denetlenecek her bir alan veya faaliyetlerle ilgili Kanun ve ilgili diğer mevzuata,

• Planlanan denetim çalışmasının gerçekleştirileceği zamana ve denetim dönemine,

• Denetim faaliyetleri için gerekli olan kaynaklara ve kaynak kısıtlamalarının olası etkilerine,

yer verilir.

İç denetim raporlarında;

• Tespit edilen sorunlar ve sonuçlara ilişkin özete,

• Denetimin kapsam ve amaçlarına,

• Detaylı denetim sonuçlarına (tespit edilen hususlar çerçevesinde denetlenen konuya verilen önem derecesi ve ayrıntılı nedenleri),

• Varsa önerilere ve bunların faydalarına,

• Üst yönetim tarafından ihtiyaç duyulabilecek diğer bilgilere, yer verilir.

Doğrulama; bağımsız denetçinin belirlediği çerçevede, banka dışındaki bir kaynaktan bankanın yazılı talebiyle bilgi istenmesi ve bu bilginin doğrudan bağımsız denetçiye iletilmesi işlemidir. Bankanın, bağımsız denetçiden bazı kalemler ile ilgili olarak doğrulama yapmasını istememesi durumunda, öncelikle böyle bir talep için geçerli bir nedenin olup olmadığı araştırılmalıdır. Talebin geçerli bir nedeni olduğunun kabul edilmesi hâlinde, söz konusu kalemlerin doğrulanması ile ilgili alternatif kontroller geliştirilebilir.

Örnekleme; bir işlemler grubu veya hesap bakiyeleri içerisindeki kalemlerin bütünü hakkında bilgi edinebilmek amacıyla söz konusu işlemlerin veya hesapların bir kısmına denetim tekniklerinin uygulanmasıdır.

Sermaye piyasası işlemleri kârı, türev finansal işlemlerden kâr ve kambiyo kârı, ticari kâr bölümünde yer alır. Ticari kâr bölümü, bankanın sermaye piyasasında, döviz piyasasında, vadeli işlemler piyasasında yapmış olduğu işlemlerin sonuçlarının takip edildiği gruptur. Sermaye piyasası işlemleri kârları, alım satım amaçlı finansal varlıkların, gerçeğe uygun değeri ile değerlemesinden doğan farkların kaydı amacıyla da kullanılır. Doğru yanıt E'dir.

Diğer faaliyet giderleri, bankacılık faaliyetlerinin giderlerini kapsar. Personel giderleri, maddi ve maddi olmayan amortisman giderleri, bakım ve onarım giderleri, reklam giderleri, finansal kiralama giderleri, duran varlık satış kârları gibi kalemler bu grupta yer alır. Doğru yanıt A’dır.

Bankalarda kârın kalitesinin analizinde, en yüksek kârın Net faiz geliri kaynağından elde edilmesi istenir. Net faiz gelirlerindeki büyüklük ve istikrar bankalar için en istenen durumdur. Doğru yanıt A’dır.

Bir banka tarafından elde edilen kârın yeterli, ölçülü ve doyurucu olup olmadığı değerlendirilirken, kullanılan sermayenin fırsat maliyetleri, genel ekonomik konjonktür, aynı sektördeki benzer işletmelerin kâr oranları ve bankaların kâr hedefleri gibi faktörleri değerlendirmek gerekir. Doğru yanıt E’dir.

Varlık kârlılığı (Return on Assets, ROA), varlıkların kâr yaratma kapasitesini ölçmede kullanılan bir orandır. Varlık kârlılığı, birim varlık tutarı başına elde edilen kârı ortaya koyar. Bankanın varlıklarının toplamı ve dağılımı, yatırım kararlarının sonucu oluşmaktadır. Oran, varlıkların yeteri kadar getiri sağlayıp sağlamadığını ortaya koyarak, varlıkların verimliliğini ölçmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Fiyat/Kazanç Oranı; bir hisse senedi karşılığında elde edilecek kâr payı için, yatırımcının ne kadar ödemesi gerektiğini gösterir. Sermaye sahiplerinin sermayelerini yatırdıkları hisse senetlerinden, bekledikleri kârı hesaplamakta kullanılan orandır. Fiyat/Kazanç oranı, bankanın piyasa değerinin (hisse senedi fiyatının), hisse başına kâr tutarına bölünmesi suretiyle bulunur. Fiyat/Kazanç oranı, hisse senedi fiyatı ile bankanın kazanma gücünü karşılaştırır. Doğru yanıt C'dir.

Döviz Pozisyonu, yabancı paralı aktiflerden yabancı paralı pasiflerin düşülmesi suretiyle bulunur. Döviz pozisyonu / Özkaynak oranı piyasa riskine duyarlılığı ölçen oranlardan biridir. Doğru yanıt C’dir

CAMELS, bankaların performans analizi için geliştirilmiş bir risk analiz yöntemidir. Yöntem, finansal oranları birleştirilerek bir sonuç elde edilmesine dayanmaktadır. CAMELS yönteminde, sermaye yeterliliği, varlık kalitesi, yönetim kalitesi, kârlılık, likidite durumu ve piyasa riskine duyarlılık analiz edilmektedir. Oranlar, bu altı grup altında toplanmakta ve sonuçta bu oranlara dayanan bir puan hesaplanmaktadır. Doğru yanıt A’dır.

CAMELS, bankaların performans analizi için geliştirilmiş bir risk analiz yöntemidir. Net çalışma sermayesi / Toplam aktifler oranı, bankaların likidite durumunu ölçen üç tane orandan biridir. Doğru yanıt D’dir.

CAMELS, bankaların performans analizi için geliştirilmiş bir risk analiz yöntemidir. Şube Başına Net Kâr Oranı, bankaların yönetim kalitesini ölçen üç tane orandan biridir. Doğru yanıt B’dir.

Uluslararası bankalar, dünyada bankacılık alanında geliştirilmiş en son teknikleri kullanan ve en yeni hizmetleri de veren bankalardır.