BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ

Bankacılık Kanununa göre ülkemizde, mevduat toplama yetkisine sahip olan mevduat ve katılım bankaları ile mevduat toplama yetkisine sahip olmayan kalkınma ve yatırım bankaları olmak üzere üç banka tipi faaliyette bulunmaktadır.

Teknolojik değişimlerin takip edilmemesi ve uygulanamaması firmalardan kaynaklanan nedenler arasıdadır.

Yetersiz teminat alınması kredi tahsisinden önce yapılan hatalar arasındadır.

Firmanın içinde bulunduğu piyasanın rekabet koşulları, firmanın kârlılığı ve mali yapısı üzerinde etkili olabilir. Dolayısı ile rekabet bir dışsal faktördür.

Bankaların, kredi verilecek firmanın finansal tablolarının iyi analiz edimemesi yetersiz finansal analize neden olur. Dolayısı ile bu bir bankalardan kaynaklanan faktördür.

Müşterinin stres altında olması bir ekonomik olumsuzluk değildir.

Dördüncü grup- tahsili şüpheli krediler ve diğer alacaklardan oluşur.

Finansal konularda erken uyarı sinyallerinden birisi de müşteriye ilişkin nakit durumundaki kötüleşmedir.

Kredi müşterisi yakın izleme sürecine dahil edilebilir. Bu aşama hukuki süreç öncesi bir aşamadır. Sorunun tespitini takiben, bloke konularak, kredi müşterisinden ek teminat talep edilebilir.

Takipteki bireysel kredi kartları hem miktar olarak hem de oran olarak ülkemizdeki en yüksek değerlere sahiptir.

Bankacılık Kanununa göre ülkemizde, mevduat toplama yetkisine sahip olan mevduat ve katılım bankaları ile mevduat toplama yetkisine sahip olmayan kalkınma ve yatırım bankaları olmak üzere üç banka tipi faaliyette bulunmaktadır.

Bankalar için en temel işlevlerden biri olan krediler, aynı zamanda da banka için en riskli faaliyetlerden biridir. Çünkü bir kredi işleminin planlandığı gibi sonuçlanmaması bankalar açısından hem likidite hem de kârlılık sorunu yaratabilir.

Bankadan kaynaklanan nedenler olarak temel kredilendirme kriterlerinin gözardı edilmesi, kredinin izlenmesinde yaşanan aksaklıklar, aşırı rekabet ortamı, aşırı kar veya aşırı büyüme baskısı, hızlı personel değişimi nedeniyle deneyim eksikliği, yetersiz teminat, dokümantasyon hataları sayılabilir.

"Kötü niyet" , içsel faktörler arasında yer alır.

Toplumsal etki: Bazen dini, etnik, coğrafi, kültürel veya siyasi nedenlerle firmanın faaliyette bulunduğu piyasaya yönelik talepte gelişmeler yaşanabilir. Bu gelişmeler firmanın mali yapısını ve kredi geri ödemelerini etkileyebilir.

Sorunlu Kredilerin Ekonomi Üzerindeki Etkisi

Diğer seçenekler Sorunlu Kredilerin Bankaya Etkisi konu başlığı altındadır.

Standart nitelikteki krediler: Bu krediler, finansman yapısı krediye uygun kişilere kullandırılır, bu kredilerin anapara ve faiz ödemeleri süresinde yapılır, borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama gözlenmez ve bu krediler için genel karşılık ayrılır (nakdi %1, gayri nakdi %0,2).

• Yakın izlemedeki krediler: Anapara ve faiz ödemelerinde sorun olmayan, ancak olumsuz gelişme gözlemlenmesi ya da tahmin edilmesi durumu sözkonusudur. Borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama gözlenmemektedir. Bu krediler için genel karşılık ayrılır (nakdi %2, gayri nakdi %0,4).

• Tahsil imkanı sınırlı krediler: Anapara ve faiz ödemeleri 90 günden fazla geciken ve borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama olan kredilerdir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık en az %20’dir.

• Tahsili şüpheli krediler: Mevcut durumda geri ödenmesi olası gözükmeyen, anapara ve faiz ödemelerinde 180 günden fazla geciken veya borçlunun kredi değerliliği zayıflamakla birlikte kesin zarar gözüyle bakılmayan krediler tahsili şüpheli hale gelir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık en az %50’dir.

• Zarar niteliğindeki krediler: Tahsilinin mümkün olmadığına karar verilen, anapara ya da faizin 1 yıldan daha fazla süredir geciktiği, tamamen zafiyete uğramış olan krediler artık zarar niteliğindedir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık %100’dür.

Bilançolardan elde edilebilecek bazı erken uyarı sinyalleri şunlardır; • Bilançoların zamanında alınamaması • Alacak tahsil sürelerinin uzaması • Müşteriye ilişkin nakit durumundaki kötüleşme • Stok miktarındaki artışlar • Stok devir hızının düşmesi • Cari varlıkların toplam varlıklar içindeki payının azalması • Firma likiditesindeki bozulma • Firma sermayesindeki aşınma • Karşılıklardaki artışlar • Öz kaynakların yetersizliği • Olumsuz denetim raporları • Cari borçlardaki dikkat çekici artışlar.

Faaliyet zararları ve satışlardaki gerileme Bankanın müşteriye ilişkin finansal konularda gelir tablosundan elde edebileceği erken uyarı sinyalleri arasında yer alır.

Faaliyetlerdeki Erken Uyarı Sinyalleri Firmanın faaliyetlerine ilişkin yönetim dışından kaynaklanan bazı sinyaller de erken uyarı niteliği taşıyabilir. Bu tip erken uyarı sinyalleri arasında şunlar yer alır; • Firmanın iş konusundaki değişmeler • Kötü finansal sonuçlar ve kontroller • Üretim kapasitesinin yetersiz kalması • İş gücü planlamasının yetersizliği • Önemli müşterilerin kaybedilmesi • Amortisman yatırımlarındaki aksaklık • Stok birikimindeki aşırı artış • Fabrikadaki bakımsızlık • Alışılagelmişin dışında spekülatif hammadde alımları • Üretim planına aykırı sipariş kabulü • Firma için önemli hammadde ve dağıtım kanallarına sahip olamama.

"Kredi taleplerinin sıklaşması" Banka İşlemlerindeki Erken Uyarı Sinyalleri arasında yer alır.

Kanuni Takip:  Bu aşama, müşterinin kötü niyetli olmasının tespiti, başka alacaklıların yasal takibe başlaması, kredinin tasfiyesinin mümkün olmaması, kredi tasfiye planına uyulmaması halleri ile acil durumlar gibi hukuki aksiyon gerektiren hallerde başvurulacak olan aşamadır. Bu süreç, acil durumlar haricinde noter kanalı ile çekilen ihbarname ile başlar ve ardından süreç hukuk müşavirliği kanalı ile takip edilir. Sürecin sonlanması, krediye ilişkin alacağın gerek hukuki yollardan gerekse de müşterinin kendi ödemesi ile sonlandırılır.