BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ

Konularına göre teminat mektupları geçici, kesin, avans teminat mektupları, gümrüklere, mahkeme ve icra dairelerine, vergi dairelerine hitaben verilen teminat mektupları ve serbest konulu teminat mektupları başlıkları altında incelenmektedir.

Verilen tanım dikkatlice okunduğunda soru daha kolay çözülebilir. Tanımda özellikle ödemenin garanti edilmesinden bahsedilmektedir bu durum kesin teminat mektubunu tanımlamaktadır.

Geçerli olduğu sürelere göre teminat mektupları vadesiz ve vadeli teminat mektupları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Bankanın yükümlü olduğu meblağa göre teminat mektupları limitli (ödeme tutarı belirli) ve limitsiz (ödeme tutarı belirsiz) teminat mektupları olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Tanım dikkatlice okunduğunda keşideci, lehtar ve muhataptan oluşan üçlü bir komisyon sadece kabul kredisinde bulunmaktadır.

Bir akreditif işleminde genel olarak “akreditif amiri”, “akreditif bankası” ve “akreditif lehtarı” olmak üzere en az üçlü bir ilişki söz konusudur. Ayrıca, farklı işlevleri yerine getirmek üzere görevlendirilen ve bu işlevlerine göre adlandırılan çeşitli bankalar akreditife aracılık yapabilmektedir.

Soruda bankanın teklif mektuplarından bahsetmektedir. Bankanın teminat isteği akreditif açma teklif mektuplarıyla ilgili değildir.

Uygulamada çeşitli akreditif türleri mevcuttur. Akreditif sorumluluk kıstası açısından dönülebilir ve dönülemez akreditif, ödeme sorumluluğu açısından teyitli ve teyitsiz akreditif, banka uygulamasında kullanış amacı açısından yenilenen (revolving) akreditif, sırt sırta akreditif, devredilebilir akreditif, ödeme şekline göre kırmızı ve yeşil kayıtlı akreditif, garanti akreditif olarak sınıflandırılabilir.

Teminat mektupları, bankaların yurt içinde ve yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişiler lehine bir malın teslimi, bir işin yapılması veya bir borcun ödenmesi gibi benzer konularda, muhatap kuruluşa (mektubun verildiği kişi) hitaben verdikleri ve borcun lehtar (lehine mektup tanzim edilerek kefil olunan kişi) tarafından yerine getirilememesi halinde mektup tutarının banka tarafından ödenmesi taahhüdünü içeren krediler olarak tanımlanmaktadır

Devlet İhale Kanunu’na göre taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine
uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmadan önce müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak üzere yüzde 6 oranında kesin teminat alınmaktadır.

Gümrüklere verilen teminat mektuplarıyla ilgili düzenlemede, gümrük işlemine ilişkin süre belli ise bu süreye göre, sürenin belirsiz olması halinde 1 yıl süreli olarak teminat mektuplarının düzenlenmesi öngörülmüştür.

Serbest Konulu Teminat Mektuplarındandır.

Kabul kredisinde banka, müşterisinin satım, eser, kira, vekâlet vb. gibi bir sözleşmenin taraflarınca kararlaştırılan bedeli içeren poliçeyi* kendi üzerine çekmesine izin vermekte ve bu poliçeyi kabul etmeyi taahhüt etmektedir.

Ciro kredisinde banka, müşterinin keşide ettiği veya kabul eden muhatap olarak kambiyo sorumluluğu üstlendiği senede, cirosunu koymakta ve böylece ciro zincirinde yer alıp sorumluluk yüklenmektedir.

Bir akreditif işleminde genel olarak “akreditif amiri”, “akreditif bankası” ve “akreditif lehtarı”olmak üzere en az üçlü bir ilişki söz konusudur.

Genel olarak bankaların kullandıkları akreditif açma teklif mektuplarında aşağıdaki hususlar yer
almaktadır:
• İthalatçı firmanın unvanı, adresi,
• Satıcı firmanın unvanı, adresi,
• İthalat belgesi tarihi, no. ve geçerlik süresi,
• Akreditif vadesi, ithal vadesi,
• Akreditif döviz cinsi ve tutarı,
• Ödeme vadesi, poliçe vadesi,
• Kısmi sevkiyata izin verilip verilmediği,
• Yükleme yeri, varış yeri,
• Yükleme vadesi, teslim şekli (FOB/CER CIF),
• Malın cinsi, miktarı, birim fiyatı,
• Menşe şahadetnamesi istenip istenmeyeceği,
• Fatura adedi…. asıl, … suret,
• Yükleme vesaikinin düzenlendiği tarihten itibaren muhabir bankaya ibraz süresi, ibraz yeri,
• Muhabir banka teyidinin istenip istenmediği,
• Sigortanın kimin tarafından yapılacağı,
• Sevkiyatın yapılacağı vasıta,
• Muhabir masrafları, komisyonlar,
• Özel şartlar.

İlk aşama satış anlaşmasıdır.

Geçici teminat mektupları, mektup metninde belirli bir süre için geçerli olduğu belirtilerek düzenlenen teminat mektuplarıdır. Geçici teminat mektupları, bir ihaleye katılmak için ihale makamına hitaben verilmektedir. Geçici teminat mektubu ile lehtar, ihale üzerinde kaldığı takdirde ihale ile ilgili sözleşmeyi imzalayacağı ve kesin teminat mektubu vereceğini garanti etmektedir.