BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ

Bireysel kredilerin temelindeki mantık, bireylerin bugünkü ihtiyaçlarını karşılamak ya da refah
düzeylerini artırmaktır. Bireysel kredi kullanan bireyler bu ihtiyaçlarını karşılamak ve refahlarını artırmak
için gelecekte elde etmeyi planladıkları geliri kullanmaktadırlar. Bu tip krediler ticari amaçlar haricinde
kullandırılmaktadır. Zira ticarî kredilerde amaç ticarî işlemleri ya da üretim hacmini artırarak firmanın
büyümesine ve kârın artırılmasına olanak sağlamak iken, bireysel kredilerde temel amaç tüketicinin
ihtiyaçlarını karşılamak ve refah seviyesini yükseltmektir

Bireysel krediler ile ilgili ilk uygulamalar 19. yüzyılda ortaya çıksa da 20. yüzyılın ilk çeyreğinde
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygın hale gelmiştir. National City Bank of New York adlı bir Amerikan bankası 1929 yılında bireysel kredi vermek amacı ile bir departman kurarak bu konudaki bir
ilki gerçekleştirmiştir.

Birinci Dünya savaşı sonrası büyüyen orta sınıf, konut ihtiyacını karşılamak amacı ile bireysel
kredilere yönelmiş, İkinci Dünya savaşını takip eden yıllarda ise bu tip kredilerin %60 ila %70’lik kısmını
otomobil satışları için kullanılan krediler oluşturmuştur. 20. yüzyılın sonlarında yeni gelişen teknolojik
araç ve gereçlere sahip olmak gereksinimi bireysel kredilerin kullanımının hızla artmasına neden
olmuştur. Bu kapsamda buzdolabı, çamaşır makinesi gibi beyaz eşya ve mobilya gibi dayanıklı tüketim
mallarının alımı için de bireysel krediler kullanılmaya başlanmıştır (Arpalı, 2006). Günümüze
gelindiğinde bireysel krediler, konut, taşıt ve beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim mallarının tüketimine
yönelik olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında eğitim, gıda, giyim ve tatil gibi ihtiyaçların
karşılanmasına yönelik yapılan harcamalar da kredilendirilmektedir. Günümüzde bireysel kredilerin
kullanım amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:

Ticari bankaların yanısıra, bireysel kredi verme yetkisi olan diğer finansal kuruluşlar ise sırasıyla taksitli satış finansman şirketleri, kredi birlikleri, tasarruf ve kredi kurumları, tüketici finansman şirketleri ve tasarruf bankaları ve sigorta şirketleridir.

Taksitli satış finansman şirketleri ise daha çok Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de yaygındır.
Bu kuruluşların temel görevi fon ihtiyacı olan çeşitli niteliklerdeki kişilere kredi sağlamak ve bir plan
çerçevesinde borç tahsilatı yapmaktır.

Tasarruf ve kredi kurumları ise özellikle konut kredileri üzerinde yoğunlaşmış kurumlardır. Değişken
faizli kredi veren bu tip kuruluşlara gelişmekte olan ülkelerde rastlamak mümkün değildir.

Bireysel kredi talebini etkileyen bir diğer faktör ise tüketici güven endeksidir. Bireylerin ekonominin
gidişatına duydukları güveni gösteren endeks, bireylerin iş, istihdam ve gelir olanakları ile ilgili şu anki ve ileriye yönelik beklentileri hesaba katılarak oluşturulmakta ve endeks değeri yükseldikçe bireylerin kredi talebinde artış görülmektedir.

Kredi geri ödemeleri belirlenirken kredi taksidinin bireyin aylık gelirinin % 60’ını
geçmemesine dikkat edilmektedir.

Kredi kuruluşları tarafından kullandırılacak azami kredi, başvuruda ibraz edilen fatura bedelinin %
80’i kadardır. Birey hakkında yapılan kredi soruşturması ve bahsi geçen skorlama sistemi ile elde edilen sonuca göre kredi tutarı belirlenmektedir. Aylık taksitler kişinin ya da ailenin aylık net gelirlerinin %60’ını geçememektedir.

İkinci el taşıt kredileri ise genellikle 5 yaşına kadar olan taşıtlar için kullandırılmaktadır. Ayrıca verilecek azami kredi taşıt bedelinin % 60’ı kadardır.

Değişen ekonomik şartlar ve yaşanan teknolojik gelişmeler ile birlikte bireylerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla kredi kuruluşları tarafından çeşitlendirilen bireysel krediler şu başlıklar altında toplanmaktadır:

Taksitli ihtiyaç kredileri,

Taşıt kredileri,

Konut kredileri.

Bireysel krediler, birey tarafından bir mal ya da hizmetin satın alınmasına bağlı olarak ya da herhangi bir satın alım işlemi olmaksızın, belirli şartlar dahilinde geri ödemek üzere tüketicilere verilen kredi şeklinde tanımlanmaktadır

Günümüzde bireysel kredilerin kullanım amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:

Cari tüketim harcamaları,

Dayanıklı tüketim malı alımları,

Otomobil alımları,

Konut alımları.

Bireysel krediler vade yapılarına göre üçe ayrılmaktadır. İlk grupta kısa vadeli tüketici kredileri bulunmaktadır ve bu krediler üç ay ve daha kısa süreler için kullandırılmaktadır. İkinci grubu ise orta vadeli krediler oluşturmaktadır. Bu tip kredilerin vadesi üç ay ila beş yıl arasında değişmektedir. Uzun vadeli bireysel krediler ise üçüncü gruptadır.

Bireysel krediler verilme şekillerine göre ise ikiye ayrılmaktadır. İlk gruptaki krediler doğrudan nakit olarak verilen tüketici kredileridir. Bir mal veya hizmet alımına bağlı kalmaksızın verilen bu kredi tipine en iyi örnek taksitli ihtiyaç kredileridir. İkinci grupta ise tüketicinin bir mal veya hizmet alımını finanse etmek amacı ile verilen krediler bulunmaktadır ki, otomobil kredileri ya da konut kredileri bu kredi sınıflandırmasında bulunmaktadır.

İktisadi olarak ise bir malın kendisinin güvence olarak gösterilerek ödünç alınan para ile satın alınması anlamına gelmektedir.

Kredi kartları, ödeme aracı olma vasfı sayesinde, kart sahiplerinin nakit ihtiyacını azaltırken, ekonominin kayıt altına alınmasını sağlamakta ve ticari faaliyetleri canlandırmaktadır.

Konut kredilerinden farklı olarak mortgage bir kredi değil, hukukî bir dokümandır. Konut kredisinin mortgage olarak adlandırılabilmesi için ise ikincil piyasalar aracılığı ile sermaye piyasalarından fonlama yapılıyor olması gerekmektedir.

Konut kredileri, esas olarak bitmiş durumdaki konutlar için kullandırılmakla birlikte düzenlenen ekspertiz raporunda konutun oturmaya hazır olduğu şeklinde bir ibarenin bulunması halinde % 90 oranında bitmiş konutlar için de ihtiyaç duyulan finansman kolaylığı sağlanmaktadır. Konut kredileri ayrıca kooperatif hissesi/üyeliği bulunan kişilerin, kooperatif tapularını üzerlerine almaları halinde krediye konu konutun mutlaka asgari % 90 inşaat seviyesinde bulunması ve oturmaya hazır olması şartlarını sağlamak koşuluyla verilmektedir.

Krediye konu olan taşıt üzerinde tesis edilen rehin işlemi, ilgili trafik müdürlüklerine tescil ettirilmektedir. Şubeler, aynı zamanda taşıtların kasko sigortalarını bankasına dain ve mürtehin sıfatıyla yaptırmaktadırlar. Aracın rehin alınması halinde, rehin işleminin hukuken geçerliliğini sağlayan yed’i emin senedi düzenleyerek ödeme gücü yerinde olmak kaydıyla, borçlunun 1. derece yakınlarından bir kişi veya kefillerden birisi yed’i emin olabilmektedir. Rehin trafik siciline tescil ettirilmekte ve aracın kasko sigortası zorunlu olarak yaptırılmaktadır.

Kredi kuruluşları tarafından kullandırılacak azami kredi, başvuruda ibraz edilen fatura bedelinin % 80’i kadardır. Birey hakkında yapılan kredi soruşturması ve bahsi geçen skorlama sistemi ile elde edilen sonuca göre kredi tutarı belirlenmektedir. Aylık taksitler kişinin ya da ailenin aylık net gelirlerinin % 60’ını geçememektedir.