BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ

Merkez bankalarının en önemli görevi, bir ekonomideki iktisadi atmosferin kontrol edilmesinde politika yapıcılara yardımcı olmaktır. Bunu yaparken büyük ölçüde para politikası açısından katkıda bulunur. Ayrıca, diğer tüm makroekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesinde de, merkez bankalarının önemli bir rolü vardır. Bu bağlamda, merkez bankalarının temel görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir:

• Para politikasını belirleme ve hazine adına bankacılık işlemlerini yapma,

• Finansal sistemin istikrarının teminini ve devamını sağlama,

• Para arzının kontrol edilmesi,

• Para piyasasını düzenleme ve gerektiğinde bankaların kısa vadeli ihtiyaçlarını karşılama,

• Paranın dağıtılması,

• Finansal altyapı kurulmasına katkı yapma,

• Mali ve ekonomik konularda hükümete danışmanlık yapma,

• Uluslararası ödeme araçlarını idare etme,

• Para ve kredi ile ilgili istatistiklerin tutulması,

• Ulusal paranın iç ve dış değerinin korunması için gerekli tedbirleri alma,

• Ülkenin altın ve döviz rezervini koruma,

• Para-kredi-ekonomi ile ilgili araştırmalar yapma.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın temel görevleri şunlardır:

• Açık piyasa işlemleri yapmak,

• Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki denkliğini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak,

• Bankaların ve Bankaca uygun görülecek diğer mali kurumların yükümlülüklerini esas alarak zorunlu karşılıklar ve genel disponibilite ile ilgili usul ve esasları belirlemek,

• Reeskont ve avans işlemleri yapmak,

• Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek,

• Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dâhil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek,

• Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı; para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,

• Mali piyasaları izlemek,

• Bankalardaki mevduatın vade ve türleri ile katılım bankalarındaki katılma hesaplarının vadelerini belirlemektir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın temel yetkileri şunlardır:

• Türkiye’de banknot ihracı imtiyazı tek elden Bankaya aittir.

• Banka, Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit eder, buna uyumlu olarak para politikasını belirler. Banka, para politikasının uygulanmasında tek yetkili ve sorumludur.

• Banka, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla bu Kanunda belirtilen para politikası araçlarını kullanmaya, uygun bulacağı diğer para politikası araçlarını da doğrudan belirlemeye ve uygulamaya yetkilidir.

• Banka, olağanüstü hallerde ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması durumunda, belirleyeceği usul ve esaslara göre bu Fona avans vermeye yetkilidir.

• Banka, nihai kredi mercii olarak bankalara kredi verme işlerini yürütür.

• Banka, bankaların ödünç para verme işlemlerinde ve mevduat kabulünde uygulayacakları faiz oranlarını, belirleyeceği usul ve esaslara göre bankalardan istemeye yetkilidir.

• Banka, mali piyasaları izlemek amacıyla bankalar ve diğer mali kurumlardan ve bunları düzenlemek ve denetlemekle görevli kurum ve kuruluşlardan gerekli bilgileri istemeye ve istatistiki bilgi toplamaya yetkilidir.

Bankanın organları şunlardır:

• Genel Kurul ve Banka Meclisi

• Para Politikası Kurulu

• Denetleme Kurulu

• Başkanlık (Guvernörlük)

• Yönetim Komitesi

Temel faaliyet alanı, para ve paranın ikamesi olan menkul değerlerin alım ve satımı olan bankalara ticaret bankaları adı verilir. Bu çerçevede ticaret bankaları; bireyler, firmalar ve resmi kurumlardan sağladıkları fonları, ihtiyacı olanlara kredi, plasman ve menkul değer olarak transfer eder. Bu transfer işlemi esnasında fon temini ve aktarımından doğan maliyet ile getiri arasındaki fark ise, ticaret bankalarının temel gelirlerini oluşturur. Bir ekonomi içerisinde ticaret bankalarının önemini tesis eden temel mekanizma, kaydi para yaratma mekanizmasıdır. Kaydi para, bankaya yatırılan mevduatın kredi veya başka bir şekilde fon ihtiyacı olana sunulması esnasında ortaya çıkan değerdir.

Bununla birlikte, ticaret bankalarının işlevleri genel olarak şunlardır:

• Hesaptan hesaba devir yaparak kaydi para oluşturmak,

• Ticari ve diğer alanlara kredi vermek,

• Kambiyo işlemleri yapmak,

• Kasa kiralamak,

• Tahvil ve hisse senedi emisyonuna aracılık etmek,

• Kefalet mektubu ve kabul kredisi vermek,

• Diğer bankacılık işlemlerini yapmak.

* Zaman (Vade) Unsuru

* Güven Unsuru

* Risk Unsuru

* Gelir Unsuru