BANKALARDA KREDİ YÖNETİMİ

TCMB’nin Temel Görevleri

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın temel görevleri şunlardır:

• Açık piyasa işlemleri yapmak,

• Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki denkliğini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek, Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesi için döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve satımı ile dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer türev işlemlerini yapmak,

• Bankaların ve Bankaca uygun görülecek diğer mali kurumların yükümlülüklerini esas alarak zorunlu karşılıklar ve genel disponibilite ile ilgili usul ve esasları belirlemek, • Reeskont ve avans işlemleri yapmak,

• Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek,

• Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dâhil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek,

• Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı; para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,

• Mali piyasaları izlemek,

• Bankalardaki mevduatın vade ve türleri ile katılım bankalarındaki katılma hesaplarının vadelerini belirlemektir.

Bankanın Teşkilat ve Organları

Bankanın organları şunlardır:

• Genel Kurul ve Banka Meclisi

• Para Politikası Kurulu

• Denetleme Kurulu

• Başkanlık (Guvernörlük)

• Yönetim Komitesi

Ticaret bankalarının işlevleri genel olarak şunlardır:

• Hesaptan hesaba devir yaparak kaydi para oluşturmak,

• Ticari ve diğer alanlara kredi vermek,

• Kambiyo işlemleri yapmak,

• Kasa kiralamak,

• Tahvil ve hisse senedi emisyonuna aracılık etmek,

• Kefalet mektubu ve kabul kredisi vermek,

• Diğer bankacılık işlemlerini yapmak.

Türkiye’de 2010 yılı sonu itibariyle 32 ticaret bankası faaliyetini sürdürmektedir. Bunlardan 3’ü devlet, 11’i özel ve 17’si ise yabancı banka iken, bir banka TMSF bünyesindedir.

Ticaret Bankalarının Fon Kaynakları

Ticaret bankalarının fon kaynakları şunlardan oluşmaktadır:

• Öz kaynaklar: Ödenmiş sermaye, kanuni ve ihtiyari yedek akçeler, yeniden değerleme fonları, değerleme farkları ve zararları.

• Mevduatlar: Vade, mevduat sahibi, hesap sahibinin niteliği, yatırılan paranın türü ve mevduatın bulunduğu ülke bakımından ayrıma tabi tutulabilir.

• Kısa vadeli borçlar ve menkul kıymet ihracı: Yurt içi ve yurt dışı bankalardan ya da diğer kuruluşlardan ve merkez bankalarından borçlanmak mümkündür.

• Hizmet karşılığı sağlanan diğer fonlar: Kiralık kasalar, havale işlemleri, hediye çekleri, seyahat çekleri, kupon tahsili, senet ve tahvil ödemesi, fatura tahsili ve ödemesi gibi.

Nakit piyasalar:Finansal aktiflerin peşin olarak alınıp-satıldığı piyasalardır.

Vadesi bir yıldan az olan kısa vadeli borç senetlerinin alınıp-satıldığı piyasalar para piyasasıdır.

Vadesi bir yıldan fazla olan borç ve hisse senetlerinin alınıp satıldığı piyasalara ise sermaye piyasası adı verilir.

Tezgâh-üstü piyasalar, fon alış-verişinin genellikle pazarlık usulü ile yapıldığı piyasalardır.

Bankanın organları şunlardır:
• Genel Kurul ve Banka Meclisi
• Para Politikası Kurulu
• Denetleme Kurulu
• Başkanlık (Guvernörlük)
• Yönetim Komitesi

Ticaret bankalarının işlevleri genel olarak şunlardır:
• Hesaptan hesaba devir yaparak kaydi para oluşturmak,
• Ticari ve diğer alanlara kredi vermek,
• Kambiyo işlemleri yapmak,
• Kasa kiralamak,
• Tahvil ve hisse senedi emisyonuna aracılık etmek,
• Kefalet mektubu ve kabul kredisi vermek,
• Diğer bankacılık işlemlerini yapma

Öz kaynaklar: Ödenmiş sermaye, kanuni ve ihtiyari yedek akçeler, yeniden değerleme fonları, değerleme farkları ve zararları.

Kâr-zarar ortaklığı: Taraflardan birinin emeğini, diğerinin de sermayesini koyduğu bir tür emek-sermaye ortaklığıdır.

Finansal kiralama (leasing): Kurumun müşterisi firmanın ihtiyacı olan makine ve teçhizatı kendi adına satın alıp, ona kiralamasıdır.

Teminat mektubu, banka tarafından müşterisinin talimatı üzerine, o müşterinin bir borcunu teminat altına almak için verilir.

Ticaret Bankalarının Fon Kullanım Alanları

Ticari bankalarının fon kullanım alanları ise şunlardan oluşmaktadır:

• Krediler: Genellikle imza ya da maddi bir teminat karşılığı verilen nakdi krediler olarak ve garanti belgeleri ve teminat mektupları olarak verilen gayri nakdi krediler şeklinde sınıflamak mümkündür.

• Menkul değer plasmanları: Kamu ya da özel hisse senedi ile genellikle tahvil ve bono olarak piyasada alınıp satılan borç senetlerine yapılan plasmanlardır.

• İştirakler: Diğer şirketlere ortak olmalarıdır.

• Gayri menkul edinimi: Genel merkez ya da taşra teşkilat binalarına bizzat sahip olabilirler ya da diğer gayri menkulleri edinebilirler. Bu durum özellikle kredi riskinin arttığı dönemlerinde haciz yoluyla da ortaya çıkabilir.

Kredi müşterisinin kredi kullanabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar, kredi veren finansal aracının verdiği kredinin geri dönüşü açısından büyük önem taşır. Bu çerçevede, kredi müşterisinin aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir:

• Kredi müşterisi gerçek veya tüzel kişiliğe sahip olmalıdır,

• Kredi müşterisi güvenilir ve itibar sahibi olmalıdır,

• Kredi müşterisi fon ihtiyacı olan bir iktisadi birim olmalıdır,

• Kredi müşterisi bir hali hazırda bir gelire sahip olmalıdır,

• Kredi müşterisi kullandığı krediyi faizi ile birlikte geri ödeyeceğini taahhüt etmeli ve bunu gerçekleştirmelidir.

Nakdi Krediler

Günümüze yoğun olarak talep gören beş adet nakdi kredi türü vardır.

- sabit vadeli para ödüncü,

- cari hesap şeklinde işletilen krediler,

- lombard kredisi,

- factoring/forfaiting 

- finansal kiralamadır

Gayri-nakdi Krediler

Günümüze yoğun olarak talep gören beş adet gayri-nakdi kredi türü vardır. Bunlar

- kefalet kredisi

- teminat mektubu kredisi

- kabul ya da aval kredisi

- ciro kredisi

- akreditif kredisi

Fon arz ve talep edenlerin fon transferini bir aracı ile gerçekleştirdikleri finansman yöntemi dolaylı finansmandır.