BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ

Sigorta, insanın sağlığı, hayatı veya sahip olduğu her türlü mallarının; kazaya uğrama, yok olma gibi tehlikelere karşı, belirli bir ücret karşılığında değerini tazmin taahhüdüyle temin etmek olarak tanımlanmaktadır. Sigorta, riskli bir olayın meydana gelme olasılığı göz önünde bulundurularak, risk ortaya çıktığında, zararı kısmen ya da tamamen karşılamak üzere, bu işle uğraşan bir kuruluşa belirli bir zaman dilimi süresince prim ödemesi karşılığında elde edilen güvencedir.

Sigorta, karşılaşılması muhtemel bir tehlike veya olaydan önce alınan tedbirlerle ilgili bir risk yönetimi olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda sigorta, az sayıdaki kişinin başına gelen zararın, aynı riske maruz kalma ihtimali olan ve prim ödeyen bireyler tarafından hep birlikte üstlenilerek daha kolay karşılanabilir duruma getirilmesidir.
Sigorta, birçok işlevi aynı anda yerine getiren bir sözleşmedir. Bu bağlamda toplumda aynı veya benzer risklere maruz kalan bireylerin, risk gerçekleştiğinde ortaya çıkacak zararı kendi aralarında karşılıklı bir şekilde tazmin etmeleri sosyal yönden; zararın büyüklüğüne, bireylerin daha az miktarda prim ödeyerek zararın tazmin edilmesi de ekonomik yönden işlevi ifade etmektedir.

Sigorta menfaati, sigorta hukukunda, bir kimse ile bir şey arasında bulunan iktisadi ilişkiyi tanımlamak için kullanılır. Sigorta edilebilir menfaatler, sigorta yaptıranın, sigorta sözleşmenin konusu olan mal ya da kendi yaşamı üzerindeki muhtemel rizikolar sonucu maruz kalacağı zarar ve kayıpları ifade etmektedir. Poliçe sahibi sigortalının, bu sayılan konular üzerideki ölçülebilir menfaati, sigorta sözleşmesinin konusunu oluşturmaktadır.

Aşkın sigorta terimi, tazminat poliçelerinde söz konusu olan bir kavramdır. Poliçedeki sigorta bedelinin, sigorta konusunun gerçek ve makul değerinin üzerinde olmasını ifade etmektedir. Tazminat ilkesi gereği; sigorta bedelinin sigorta değerine eşitliği olması gerekirken, uygulamada bu eşitliğin her zaman sağlanamadığı sıkça görülen bir durumdur.

Halefiyet, hukuk dilinde bir kimsenin bir başkasına karşı sahip olduğu haklarının, üçüncü bir kişiye devredilmesi ve söz konusu hakların üçüncü kişi tarafından kullanılmasını ifade eder. Sigorta ettirilen değerde oluşan hasar, üçüncü bir kişinin kusuru sonucu meydana gelmiş ise, sigortacı söz konusu hasar için, sigortalıya ödediği tazminat oranında, sigortalının yerine geçerek kusuru olan kişiye başvurma hakkını (Rücu Hakkı) elde eder.

Yakın neden, sigorta sözleşmesinde güvence altına alınmış olan menfaatin hasara uğramasında en etkili, en hâkim neden olarak tanımlanmaktadır. Yakın nedeni, diğer nedenlerden ayıran özelliği, hasarın oluşumunda tek başına belirleyici olmasıdır. Bir hasarın tazmin edilebilmesi için, poliçede genel/özel şartlarda belirtilmiş olması ve yakın neden/ler kapsamında teminat kapsamında yer alması gerekir. Sigorta poliçe/leri, sigorta konusu ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek bütün hasarları güvence altına almaktan ziyade, sadece sigorta poliçelerinde temin edilen rizikolar ile sınırlıdır. Sigortalının maruz kaldığı zararı, sigortacıdan talep edebilmesi, için meydana gelen hasarın poliçede teminat altına alınan tehlike veya olaydan ileri geldiğinin belirtilmesi gerekmektedir.

Sigortacı; sözleşmesinin kurucu taraflarından biri olup, sözleşmeyle sigorta himayesi sağlama borcunu üzerine alan taraftır. Sigortacılık mevzuatı gereği, "sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili kılınmış"…"hasar meydana geldiğinde, sigortalıya, sağlamış olduğu teminat çerçevesinde hasar ödeme taahhüdünde bulunan kişi veya kuruluş"u ifade eder. Yabancı sigorta şirketleri Türkiye'de şube açarak faaliyet gösterebilir.

Sigorta Bedeli; Teminat kapsamındaki herhangi bir tehlikenin gerçekleşmesi veya sigortalının üçüncü şahıslara karşı sorumlu olması durumunda, sigortacının ödemekle yükümlü olduğu, poliçede belirtilen, tazminata esas oluşturan azami bedeli ifade eder. Sigorta Ücreti, Sigorta sözleşmesinde belirlenen risk teminatına karşılık, sigorta ettiren tarafından ödenecek prim tutarıdır.

Teklif formu, Sigorta edilecek riskin her yönüyle belirlenmesi amacıyla sigortacı tarafından hazırlanan ve sigorta ettirene risk hakkında bilgi verilmesini amaçlayan belgedir. Sigortacının rizikoyu değerlendirmesini sağlayacak soruları içeren belgenin taraflar arasında yazılı olarak düzenlenmesi, hem sigorta ettirene sorulacak olan ortak sorular olarak; hem zaman tasarrufu; hem de bütün soruların sorulduğuna dair ispat kolaylığı sağlamaktadır.

Sigortacılık Kanununun 22 inci maddesinin birinci fıkrası (m) bendinde sigorta eksperi; "Sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız kişi" olarak tanımlanmaktadır.

Sigorta, insanın sağlığı, hayatı veya sahip olduğu her türlü mallarının; kazaya uğrama, yok olma gibi
tehlikelere karşı, belirli bir ücret karşılığında değerini tazmin taahhüdüyle temin etmek olarak
tanımlanmaktadır. Sigorta, riskli bir olayın meydana gelme olasılığı göz önünde bulundurularak, risk
ortaya çıktığında, zararı kısmen ya da tamamen karşılamak üzere, bu işle uğraşan bir kuruluşa belirli bir
zaman dilimi süresince prim ödemesi karşılığında elde edilen güvencedir.

Riske Karşı Güvencenin Uluslararası Boyuta Dağıtımı
Sigorta sektörünün, başarıya ulaşması, sigortacılığın niteliği gereği, mümkün olabildiğince en geniş alana
yayılması ile doğru orantılıdır. Sigorta şirketleri, yabancı ülkelerdeki şirketlerle ortaklık kurarak ve
reasürans anlaşmaları yaparak, rizikoya daha geniş bir topluluğun katılımını sağlayarak başarıyı artırmayı
hedeflemektedir. Özellikle reasürans anlaşmaları ile risklerin tüm dünyaya yayılması, sektörde başarının
en önemli anahtarı olarak görülmektedir. Sigortanın ayrıca uluslararası bir niteliğe sahip olması sonucu,
ülke dışında yapılan sigortalardan elde edilen kazançlar, görünmeyen işlemler kalemi altında ülke
ihracatında büyük rol oynamaktadır.

Sigorta menfaati, sigorta hukukunda, bir kimse ile bir şey arasında bulunan iktisadi ilişkiyi tanımlamak
için kullanılır. Sigorta edilebilir menfaatler, sigorta yaptıranın, sigorta sözleşmenin konusu olan mal ya da
kendi yaşamı üzerindeki muhtemel rizikolar sonucu maruz kalacağı zarar ve kayıpları ifade etmektedir.
Poliçe sahibi sigortalının, bu sayılan konular üzerideki ölçülebilir menfaati, sigorta sözleşmesinin
konusunu oluşturmaktadır.

Herhangi bir kişi hakkında veya bir konuda kötü düşünce beslememe ve iyi niyetli olma halini ifade eden,
İyi Niyet İlkesi, diğer bütün sözleşmelerde olduğu gibi, bir rizikoyu güvence altına alan sözleşme olması
nedeniyle sigorta sözleşmelerinin temel ilkelerden biridir. Karşılıklı güven üzerine kurulan sigorta
sözleşmesinin taraflarının, sorumlulukları çerçevesinde, söz konusu güveni sarsmaması gerekmektedir.
Tarafların, sözleşmenin esası ile ilgili her durumda, makul ölçüler içinde davranmaları ve azami iyi
niyetli olmaları " İyi Niyet İlkesi" ile tanımlanmaktadır.

Sigortacılıkta temel hedef, sigorta sözleşmesinin konusu olan değer ya da menfaat ile ilgili riskin
gerçekleşmesi durumunda, sigortalının parasal anlamda azalmış olan menfaatinin telafi edilmesi, bir
başka ifade ile tazmin edilmesidir. Tazminat ilkesinin uzantısı olarak halefiyet ilkesi, üzerinde sigorta
sözleşmesi yapılan değer, başkasının kusuru ile hasara uğramışsa, sigortalının kusur sahibi üçüncü kişiyi
dava etme hakkı ve zararını alma hakkı doğar. Sigortalı hasar nedeniyle sigortacıdan da tazminat alırsa,
ikinci kez tazminat alarak haksız kazanç sağlamış olur. Halefiyet, sigortalının hem sigortacı hem de
kusurlu üçüncü kişiden tazminat almasını önlemek amacıyla sigortacı, sigortalıya ödediği sigorta
tazminatı oranında onun yerine geçerek, onun hasarla ilgili bütün haklarına halef olur. Halefiyet ya da
rücu hakkının amacı, sigortalının zararından fazlasını tazminat olarak almasının önlenmesidir.

Hasara katılımın söz konusu olabilmesi için, aşağıdaki
koşulların varlığı gereklidir:
• Birden fazla sigorta poliçesi bulunmalı,
• Bütün poliçeler aynı sigorta konusu ile ilgili olmalı,
• Bütün poliçeler, hasara yol açan tehlikeyi teminat altına almalı,
• Hasar gerçekleştiğinde bütün poliçeler yürürlükte olmalı,
• Bütün poliçeler, aynı sigortalının aynı menfaat ilişkisini sağlamış olmalı,
• Bütün poliçelerde hasara katılmayı engelleyecek bir hüküm olmamalı

Yakın neden, sigorta sözleşmesinde güvence altına alınmış olan menfaatin hasara uğramasında en etkili,
en hâkim neden olarak tanımlanmaktadır. Yakın nedeni, diğer nedenlerden ayıran özelliği, hasarın
oluşumunda tek başına belirleyici olmasıdır. Bir hasarın tazmin edilebilmesi için, poliçede genel/özel
şartlarda belirtilmiş olması ve yakın neden/ler kapsamında teminat kapsamında yer alması gerekir.
Sigorta poliçe/leri, sigorta konusu ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek bütün hasarları güvence altına
almaktan ziyade, sadece sigorta poliçelerinde temin edilen rizikolar ile sınırlıdır. Sigortalının maruz
kaldığı zararı, sigortacıdan talep edebilmesi, için meydana gelen hasarın poliçede teminat altına alınan
tehlike veya olaydan ileri geldiğinin belirtilmesi gerekmektedir

Sigorta şirketlerinin sözleşmelerinin içeriğini, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen genel
şartlara uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Sigorta sözleşmelerinde, sigortacılığın değişen ihtiyaçlara
cevap verebilmesi bakımından, sigortaların tümünü kapsayan bir tarif vermenin imkânsızlığı ve güçlüğü
yanında, sigortacı tarafından düzenlenecek sigorta poliçesinde;
• Sigortacının, sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanacak kimsenin adı ve soyadı veya
ticaret unvanı ile ikametgâhları,
• Sigortanın konusu,
• Sigorta kapsamındaki rizikolar ile teminatın başlayacağı ve sona ereceği an

• Sigorta bedeli,
• Sigorta priminin tutarı ile ödeme zamanı ve yeri,
• Sigorta teminatı kapsamındaki rizikoların gerçek niteliklerini tamamen tayin eden tüm hallerin,
• Sigortacı tarafından sağlanan teminat ve istisna edilen hususlar (her poliçede, sigorta priminin
ekonomik olarak kabul edilebilir bir düzeyde olmasını ve temin edilen güvencenin genel ahlaka
aykırı olmamasını sağlamak için bazı hususların teminat dışında bırakılması gerekir).
• Poliçenin düzenlenme tarihini,
yer verilmesi gereklidir.

Sigortacı; sözleşmesinin kurucu taraflarından biri olup, sözleşmeyle sigorta himayesi sağlama
borcunu üzerine alan taraftır. Sigortacılık mevzuatı gereği, "sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal
olarak yetkili kılınmış"…"hasar meydana geldiğinde, sigortalıya, sağlamış olduğu teminat çerçevesinde
hasar ödeme taahhüdünde bulunan kişi veya kuruluş"u ifade eder. Yabancı sigorta şirketleri Türkiye'de
şube açarak faaliyet gösterebilir.

Sigorta Bedeli; Teminat kapsamındaki herhangi bir tehlikenin gerçekleşmesi veya sigortalının
üçüncü şahıslara karşı sorumlu olması durumunda, sigortacının ödemekle yükümlü olduğu, poliçede
belirtilen, tazminata esas oluşturan azami bedeli ifade eder. Sigorta Ücreti, Sigorta sözleşmesinde
belirlenen risk teminatına karşılık, sigorta ettiren tarafından ödenecek prim tutarıdır.