BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ

Türk finans sektöründe faaliyetlerinin yoğunlaştığı alanlar itibarıyla uzman banka türlerinin neredeyse tamamı görülebilmektedir. müşterilerin niteliği itibarıyla uzmanlaşmaya gidildiğini, özellikle mevduat bankalarında perakendeci bankacılığa yönelik bir iş modelinin uygulandığını, kalkınma-yatırım bankalarında ise beklenildiği gibi toptancı bankacılık ağırlıklı çalışıldığını göstermektedir. Mevduat bankaları için tasarruf mevduatının toplam mevduat içindeki payının ortalaması % 60,7,
bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payının ortalaması ise % 21,3 olarak hesaplanmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bireysel kredi müşteri sayısı 31,7 milyon kişiye ulaşmıştır. Bireysel krediler içinde en yüksek paya sahip olan kredi türü ihtiyaç kredileridir. Para cinsleri itibarıyla ise 2018 yılına kadar kredilerin % 60’ından fazlasının Türk Parası (TP) cinsinden kullandırıldığı, son 1,5 yıllık süreçte ise Yabancı Para (YP) cinsinden kullandırılan kredi kullandırımının ağırlığının % 40’ın üzerine çıktığı görülmektedir.  Bankalar 2004 yılından itibaren menkul değer yatırımlarını azaltmaya başlamıştır. Diğer bir ifade ile, aracılık fonksiyonunun gereği olan kredi kullandırımına yönelmişlerdir. Nitekim, kredilerin aktif içindeki payı 2013 yılında % 60’ı aşan bir düzeye çıkmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kredi türleri itibarıyla ayrıştırılarak bir değerlendirme yapıldığında ise son üç yıldır KOBİ kredilerinin tahsilatında en fazla sorun yaşanan kredi türü olduğu, bunları bireysel kredilerin izlediği gözlenmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türleri itibarıyla bir değerlendirme yapıldığında tahsilinde gecikme yaşanma potansiyeli en yüksek olan kredi türünün diğer amaçlı krediler olduğu, bu kredileri işletme kredilerinin izlediği görülmektedir. Türleri itibarıyla bir değerlendirme yapıldığında tahsilinde gecikme yaşanma potansiyeli en yüksek olan kredi türünün diğer amaçlı krediler olduğu, bu kredileri işletme kredilerinin izlediği görülmektedir. Getirilerinin niteliği itibarıyla değerlendirildiğinde ise menkul değerlerin % 60’a yakınının değişken
faizli menkul değerler oluştuğu görülmektedir.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Yatırımlarını dolaylı fonlar ile finanse etmek durumunda olan kalkınma-yatırım bankalarının en önemli kaynak kalemi yurtiçinde ya da yurtdışında kurulu bankalardan aldıkları borçlardır. İkinci fon temin şekli bu tür bankaların esas fon temin yöntemi olan tahvil-bono ihracı yoluyla sağlanan kaynaklardır. Menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satışı şeklindeki repo işlemler ise üçüncü sırada yeralmaktadır.

Bankaların bilanço dışında izledikleri ve belli bir koşulun yerine getirilmemesi halinde yükümlülük üstlendikleri diğer bankacılık faaliyeti kapsamındaki işlemlerin 3/4’üne yakını teminat mektupları yoluyla verilen garanti ve kefaletler oluşturmaktadır. İkinci ağırlıklı garanti ve kefalet türü ise dış ticarete yönelik olan akreditif işlemleridir

Kalkınma-yatırım bankaları personel verimliliği en yüksek banka türüdür. 2002 yılı baz alınarak bir karşılaştırma yapıldığında, mevduat bankalarının gerek personel başına aktif gerekse personel başına mevduat büyümesi bakımından katılım bankalarnın üzerinde bir performans gösterdikleri görülmektedir.

İşletme giderlerinin toplam gelirlere oranı en yüksek olan banka türü katılım bankalarıdır. En düşük olan banka türü de kalkınma-yatırım bankalarıdır. Mevduat bankaları çok fazla sayıda personel ve şube ile faaliyet göstermelerine karşın işletme verimliliği bakımından sektör ortalamasını yakalamış bankalardır. banka türleri itibarıyla kalkınma-yatırım bankalarının işletme giderleri içinde personel giderlerinin payı 2017 yılı hariç daha yüksek gerçekleşmiştir. En düşük banka türü ise mevduat bankalarıdır. Ancak, son iki yıldır personel giderlerinin işletme giderleri içindeki payının hızla azalan bir seyir izlediği dikkati çekmektedir. komisyon gelirlerinin toplam işletme giderlerini karşılama oranı kalkınma-yatırım bankalarında sektör ortalamasının oldukça altındadır. En yüksek olduğu banka türü ise son iki yıla kadar katılım bankaları sonrasında ise mevduat bankaları olmuştur. Fakat, 2014 yılından beri her iki banka türünde de komisyon gelirlerinin hızla azalan bir trend izlediği görülmektedir.

Bankaların maruz kalabilecekleri risklere karşılık bulundurmaları gereken özkaynak tutarını belirleyen ölçüt sermaye yeterliliği rasyosudur. Kısaca SYR olarak adlandırılan bu rasyo Çekirdek Sermaye Yeterliliği, Ana Sermaye Yeterliliği ve Sermaye Yeterliliği olmak üzere üç ayrı ölçüt üzerinden hesaplanmaktadır

Türk finans sektörünün başlıca oyuncuları, Merkez Bankası, bankalar, banka dışı mali kuruluşlar - faktoring, finansal kiralama, tüketici finansman şirketleri ile varlık yönetim şirketleri-, sigortacılık şirketleri ve sermaye piyasası kuruluşlarıdır.

Türkiye’de halen 53 banka faaliyet göstermektedir. Fon toplama şekline göre, 40’ı -34’ü mevduat, 6’sı katılım bankası olmak üzere- doğrudan, 13’ü dolaylı fon toplama yetkisine sahip bankalardır.

Her ticari kuruluş için geçerli olduğu gibi bankaların faaliyetleri hakkında da bir fikir edinebilmek için finansal raporlarına bakılmalıdır. Finansal raporlar ise bilanço, gelir tablosu gibi finansal tablolar ile bahsekonu tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe ve finansal raporlama standartlarına göre verilen ve kamu otoriteleri tarafından yapılması zorunlu tutulan açıklamalardan oluşmaktadır.

Bireysel kredi müşteri sayısı 31,7 milyon kişiye ulaşmıştır. Bireysel krediler içinde en yüksek paya sahip olan kredi türü ihtiyaç kredileridir. % 20,6’lık pay ile üçüncü sırada yer almasına karşın kredi kartı alacakları yaklaşık 26,4 milyon kişi ile en çok sayıda müşteri kitlesinin muhatap alındığı bireysel kredi türünü oluşturmaktadır.

Kredi türleri itibarıyla ayrıştırılarak bir değerlendirme yapıldığında ise son üç yıldır KOBİ kredilerinin tahsilatında en fazla sorun yaşanan kredi türü olduğu, bunları bireysel kredilerin izlediği gözlenmektedir.

Kalkınma-yatırım bankaları personel verimliliği en yüksek banka türüdür. 2002 yılı baz alınarak bir karşılaştırma yapıldığında, mevduat bankalarının gerek personel başına aktif gerekse personel başına mevduat büyümesi bakımından katılım bankalarnın üzerinde bir performans gösterdikleri görülmektedir. Ancak, katılım bankalarında personel başına kar tutarının, mevduat bankalarına göre yaklaşık 2 kat düzeyinde artış kayddettiği de dikkati çekmektedir.

İşletme giderlerinin toplam gelirlere oranı en yüksek olan banka türü katılım bankalarıdır. En düşük olan banka türü de kalkınma-yatırım bankalarıdır. Mevduat bankaları çok fazla sayıda personel ve şube ile faaliyet göstermelerine karşın işletme verimliliği bakımından sektör ortalamasını yakalamış bankalardır.

Bankaların maruz kalabilecekleri risklere karşılık bulundurmaları gereken özkaynak tutarını belirleyen ölçüt sermaye yeterliliği rasyosudur.

Özkaynak ana ve katkı sermaye olmak üzere iki bileşenden hesaplanmaktadır.

Piyasa riski, genel piyasa riski, spesifik risk, kur riski, emtia riski ve takas riski olmak üzere beş risk bileşeninden oluşmaktadır.

Türk finans sektörünün başlıca oyuncuları, Merkez Bankası, bankalar, banka dışı mali kuruluşlar -
faktoring, finansal kiralama, tüketici finansman şirketleri ile varlık yönetim şirketleri-, sigortacılık
şirketleri ve sermaye piyasası kuruluşlarıdır.