BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ

Küresel bankacılığın yayılmasıyla birlikte uluslararası banka kredileri akımında da artışlar olmuştur. Hızlı büyüme gösteren bankacılık kredilerinde 2005-2008 döneminde iki kat artış gözlenmiştir. Özellikle hızlı büyüme sürecindeki Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’e (BRIC ülkeleri) küresel finansal kriz yılı olan 2008’de, yabancı ülkelerden en az 130 milyar dolar bankacılık kredisi girmiştir.

Cumhuriyet dönemi bankacılığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932), Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Menafi Sandıkları’ndan istenen başarı sağlanamayınca 1888 yılında Devlet eliyle tarımı kredilendirmek üzere ilk devlet bankası sıfatıyla Ziraat Bankası kurulmuştur. Bankanın sermayesi, Menafi Sandıklarının alacakları bu bankaya devredilerek oluşturulmuştur.

Cumhuriyet tarihinin ilk ulusal bankası Atatürk’ün direktifiyle, ticaretin finansmanına yönelik olarak kurulan İş Bankasıdır.

Cumhuriyet döneminde bankacılık alanında en önemli gelişmelerden biri 1931 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kurulmasıdır. 1 Ocak 1932’de fiilen faaliyete başlamış olan Banka’nın kurulması yönünde çalışmalar 1920 yılının başlarında başlamıştır.

Cumhuriyet döneminde İlk 5 Yıllık Sanayi Planı 1933 yılında uygulanmaya başladı.

Modern bankacılığın, 1609 yılında kurulan Amsterdam Bankası ile Avrupa’da başlamış olduğu kabul edilmektedir. Modern bankacılık uygulamaları 1900’lü yıllardan itibaren, ticaretin ve sanayinin gelişimine paralel olarak hızlı bir gelişim sürecine girmiştir.

Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır. Servetlerini diğer insanlardan korumak isteyen kişiler, mabetlerin güvenilirliğinden ve rahiplerin dürüstlüğünden faydalanarak varlıklarını buralara emanet etmişlerdir. MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır.

Sermayenin önündeki engellerin kalkması ile oluşan finansal akımların artışını açıklayabilecek kavram finansal küreselleşmedir. Finansal küreselleşme için daha anlaşılır bir tanım şöyle yapılabilir: güçlü bir ekonomik birimin doğurduğu finansal araçların yüksek kazanç sağlamak için serbestçe dolaştığı ve ülkelerin ekonomik politikalarının bu akımı çekmek için çaba sarf ettiği dinamik bir ekonomik ortam.

Cumhuriyet dönemi bankacılığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932), Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Cumhuriyet öncesi dönemde önce sarraflar, mudaraba ve para vakıfları banka fonksiyonlarını yerine getirmiş; daha sonra İstanbul Bankası, Osmanlı Bankası ve diğer yabancı ve yerli bankaların kurulması ile bu dönemin sonuna gelinmiştir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında tarıma dayalı ve az gelişmiş bir ekonomik yapı söz konusu idi. Bu yapının değiştirilmesi için ulusal bankacılığın geliştirilmesi yönünde çok çalışılmıştır. Bu dönemde kurulan ulusal bankalar ve kuruluş yılları şu şekildedir: 1924 Türkiye İş Bankası, 1925 Türkiye Sınai ve Maadin Bankası, 1927 Emlak ve Eytam Bankası.

1933 yılında Türkiye’de ilk Beş Yıllık Sanayi Planı uygulamaya konulmuştur. Bu plana göre kalkınmanın devlet eliyle sağlanması ve devletçiliğin ön planda olması söz konusu olmuştur.

1960 -1980 yılları arasında kamu iktisadi teşebbüsleri ve özel sektör aracılığı ile, kalkınma planlarında yer alan yatırımlar gerçekleştirilerek ithal edilen sanayi mallarının ülke içinde üretiminin sağlanmasını amaçlayan bir sanayi politikası benimsenmiştir. Bu dönemde liberal ekonomi anlayışından karma ekonomi uygulamasına geçilmiştir.

Tasarruf sahiplerinin haklarını ve bankaların düzenli bir şekilde çalışmasını riske sokabilecek ve ekonomide önemli zararlar doğurabilecek her türlü işlem ve uygulamaları önleyecek, finansal piyasaların etkin bir şekilde çalışmasını sağlayacak bir kuruma ihtiyacın artması üzerine, 23 Haziran 1999 tarihinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) oluşturulmuştur.

Mayıs 2001’de “Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı” uygulamaya konulmuştur. Program;
Kamu bankalarının finansal ve operasyonel açıdan yeniden yapılandırılması,
TMSF bünyesindeki bankaların en kısa sürede çözüme kavuşturulması,
Yaşanan krizlerden olumsuz yönde etkilenen özel bankaların sağlıklı bir yapıya kavuşturulması,
Bankacılık sektöründe gözetim ve denetimin etkinliğini artıracak, sektörü daha etkin ve rekabetçi bir yapıya kavuşturacak yasal ve kurumsal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi olarak dört temel unsura dayandırılmıştır.

1637 yılında Venedik’te Venedik Bankası kurulmuş ve bu banka ile çek ve
banknot kullanımına yol açan Contadi di Banka Sistemi geliştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır. Servetlerini diğer insanlardan korumak isteyen kişiler, mabetlerin güvenilirliğinden ve rahiplerin dürüstlüğünden faydalanarak varlıklarını buralara emanet etmişlerdir. MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır. Doğru cevap C'dir.

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime adıyla çıkarılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Dış borç kullanma olanaklarını artırmak isteyen Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Savaşı sonrası imzalanan 1856 Paris Barış Antlaşması’ndan sonra, aynı yıl 24 Mayıs 1856’da İngiliz sermayeli Osmanlı Bankası’nı kurmuştur. Bankaya, 1863 yılında Fransız sermayesi, 1875 yılında Avusturya sermayesi katılmıştır. Doğru cevap A'dır.