BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 12

Yeni Cumhuriyet’te, Atatürk’ün inisiyatifiyle, Batılı ülkeleri karşısına alma pahasına ülkenin üç ana finans kurumu olan; Türkiye İş Bankası (1924), Anadolu Sigorta (1925) ve Milli Sigorta ile Companie Suise de Reassurance ortaklığı ile Milli Reasürans T.A.Ş. (1929) kurulmuştur. Milli Reasürans şirketinin kurulmasının temel amacı, sigortacılığın millileştirilmesine zemin ve imkan hazırlamak, reasürans primlerinin mümkün olduğunca memlekette kalmasını sağlamak suretiyle döviz tasarrufu yapmak ve hazineye gelir sağlamaktır. Aynı zamanda Türkiye’de devlete gelir sağlamak, yabancı şirketlerin egemenliğini kırmak ve hükümetin toplumsal ve ekonomik politikalarının araçları olarak kullanılmak üzere tekeller oluşturulması amacı da güdülmektedir. Doğru cevap E’dir.

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’nın hazırlamakla görevli olduğu II. Beş Yıllık Kalkınma Planında, özel sigorta sisteminin sorunlarına yönelik yer alan yaklaşımlar, ana başlıklarıyla aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Doğru cevap A’dır.

1980’li yıllardaki liberalleşme eğilimlerinin etkisiyle, sigorta sektöründe de liberalleşme gündeme gelmiş ve devletin sektör üzerindeki kontrolü azalmaya başlamıştır. Ülkede sosyal sigorta sisteminde yaşanan problemler sonucu, özel sigortacılığın önünü açmak ve sektörün manevra alanını genişletmek için çeşitli olanaklar sağlanmıştır. 1980’lerin sonlarında yoğunlaşan liberalleşmeye yönelik düzenlemelerin temel amacı, AB ile sektörel düzeyde uyum sağlama sürecinde gündeme gelen sorunları çözmektir. Çözümler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Doğru cevap B’dir.

Sigortacılık sektörü fonksiyonu itibariyle, bir yandan bireyleri risklere karşı korurken, diğer yandan da toplanan bu fonların finansal piyasalara aktarılması sonucu yatırımların artırılmasıyla kalkınmayı da teşvik eder.

Dünya tarihinde, ticari malların deniz ve karayolu ile taşınması sırasında, özellikle korsan ve haydut saldırılar başta olmak üzere her türlü riske karşı güvence arama ihtiyacının, sigortanın başlangıcı ve sigortacılığın temelini oluşturduğu bilinmektedir.

Dünyada sigortacılığa benzer ilk uygulamalara, M.Ö. 3000 ve 2000’li yıllarda Çin’de ve zamanın ticaret merkezi durumundaki Babil’de rastlanmaktadır.

Rodos adasının tüccar sakinleri, gemilere yüklenen mallarını tüccarların grup olarak sigorta etmesini sağlayan “Genel Ortalama” yöntemini icat etmiştir. Toplanan primler, herhangi bir tacirin gemisindeki malların taşıma sırasında gerek fırtına gerekse başka bir nedenle alabora olması durumunda, tazmin edilmesi için kullanılmaktaydı.

Bilinen ilk sigorta poliçesi olarak kabul edilen sözleşme, 23 Ekim 1347 tarihinde İtalya’nın Cenova Limanı’ndan Mayorka’ya “Santa Clara“ adlı geminin yükünü temin etmek amacıyla düzenlenmiştir.

Sigorta ile ilgili ilk kitap, Pedro de Santarém (Santerna), tarafından 1488 yılında yazılmış olan ve 1552 yılında basılan, “Sigorta ve Tüccarların En İyisi” adlı kitap olmuştur.

17. yüzyılda İngiltere’de sigorta kavramı tesis edilmeden önce insanların acil durumlarda kullanılabileceği genel toplamlı bağışlanmış paraların olduğu “dostluk toplumları” vardı.

Anadolu Selçuklu Devleti’nde devlet hazinesi ve savaşlardan elde edilen ganimetler, yağmaya uğrayan kervanların zararlarını tazmin etmek için kullanılmaktaydı. Yazılı bir sözleşme veya taahhüde dayanmasa da söz konusu uygulama, devlet eliyle işleyen bir sigortacılığın varlığının göstergesi kabul edilmektedir. Osmanlı’da uzun yıllar yerel idarenin en alt birimi olan mahallenin sosyal dayanışma sandığı olarak hizmet veren Avarız Vakıfları ve Loncalar; özellikle de esnaf loncaları bünyesinde oluşturulan “orta sandıkları”, sosyal dayanışma işlevi gören organlardı. Bu kurumlar sosyal yönü olan sigorta benzeri kurum ve uygulamalar olarak kabul edilmektedir.

Sigortacılığın 19.yüzyılda ekonominin dışa daha açık bir yapıya kavuşması ile birlikte Osmanlı Devleti’ne girdiği kabul edilmektedir. Osmanlı ekonomisi kapitalizm öncesi ilişkilerin egemen olduğu, geleneksel ve nispeten dışa kapalı bir yapıdan dünya ekonomisi ile bütünleşmeye başlayan dışa açık bir yapıya dönüşmeye başlamış ve böylece sigortacılık faaliyetleriyle tanışmıştır. Sigortacılıkla tanışmasında en önemli gelişmeler ve dönüm noktası, 1838 Baltalimanı ve onu izleyen diğer serbest ticaret antlaşmaları ile 1839 Tanzimat Fermanı'nın getirdiği yönetim-eğitim-hukuk reformları olmuştur.

Yeni Cumhhuriyet’te, Atatürk’ün inisiyatifiyle, Batılı ülkeleri karşısına alma pahasına ülkenin üç ana finans kurumu olan; Türkiye İş Bankası (1924), Anadolu Sigorta (1925) ve Milli Sigorta ile Companie Suise de Reassurance ortaklığı ile Milli Reasürans T.A.Ş. (1929) kurulmuştur. Milli Reasürans şirketinin kurulmasının temel amacı, sigortacılığın millileştirilmesine zemin ve imkan hazırlamak, reasürans primlerinin mümkün olduğunca memlekette kalmasını sağlamak suretiyle döviz tasarrufu yapmak ve hazineye gelir sağlamaktır.

Riske Karşı Güvencenin Uluslararası Boyuta Dağıtımı:
Sigorta sektörünün, başarıya ulaşması, sigortacılığın niteliği gereği, mümkün olabildiğince en geniş alana yayılması ile doğru orantılıdır. Sigorta şirketleri, yabancı ülkelerdeki şirketlerle ortaklık kurarak ve
reasürans anlaşmaları yaparak, rizikoya daha geniş bir topluluğun katılımını sağlayarak başarıyı artırmayı hedeflemektedir. Özellikle reasürans anlaşmaları ile risklerin tüm dünyaya yayılması, sektörde başarının en önemli anahtarı olarak görülmektedir. Sigortanın ayrıca uluslararası bir niteliğe sahip olması sonucu, ülke dışında yapılan sigortalardan elde edilen kazançlar, görünmeyen işlemler kalemi altında ülke ihracatında büyük rol oynamaktadır.

Hayat ve ferdi kaza sigortaları dışındaki bütün mal ve sorumluluk sigortaları, tazminat sözleşmeleridir. Tazminat sözleşmesinin amacı, sigortalının mali durumunu hasar meydana gelmeden önceki haline getirmek ve hasarı yerine koymaktır. Sigorta sözleşmelerinde belirtilen sigorta bedeli/miktarı, sigortalının zararını tazmin etme olanağı sağlanmakla birlikte; sigortalının hasar öncesindeki mali düzeyinin üzerine çıkarılmasını hedeflemez ve bu amaç için kullanılamaz. Sebepsiz zenginleşme veya spekülatif kazanç amacı gütmez. Sözleşme gereği hasar nedeniyle oluşan zararın giderilmesi yani tazmini, nakit ödeme şeklinde olabileceği gibi, onarımı üstlenme veya yerine yenisini verme şeklinde de olabilir.

Bankacılıkla ilgili risklerin hesaplanmasına ilişkin yöntem ve prensipler “Basel bankacılık ve denetim komitesi” tarafından düzenlenmektedir?

Riskin tanımlanmasında il aşama “risk kaynaklarının belirlenmesi ve problemin analizi”dir.

Riskin tanımlanmasında kullanılan yöntemler; amaç odaklı belirleme, senaryo bazlı belirleme, uzman görüşüne dayalı belirleme, ankete dayalı belirleme ve risk matrisine dayalı belirlemedir.

Bankacılık risklerine ilişkin guruplandırma; kredi riski, piyasa riski, likidite riski, operasyonel risk, kanunlardan kaynaklanan risk ve itibar riskidir.

Bankanın portföyünde bulundurduğu döviz, emtia nedeniyle maruz kalabileceği zarar olasılığı “piyasa riski”dir.