BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 2

Sermayenin önündeki engellerin kalkması ile oluşan finansal akımların artışını açıklayabilecek kavram finansal küreselleşmedir. Finansal küreselleşme için daha anlaşılır bir tanım şöyle yapılabilir: güçlü bir ekonomik birimin doğurduğu finansal araçların yüksek kazanç sağlamak için serbestçe dolaştığı ve ülkelerin ekonomik politikalarının bu akımı çekmek için çaba sarf ettiği dinamik bir ekonomik ortam.

Finansal piyasalarda küreselleşmenin nedenleri arasında ülkelerdeki finansal politikaların liberalleşmesi, bilgi teknolojilerinin gelişmesi, ticaretin yaygınlaşması, ülkelerdeki hukuki mevzuatın birbirine yakınlaşması ve finansal krizlerden sonra yeniden yapılandırma politikalarının hayata geçirilmesi sayılabilir.

Osmanlı imparatorluğu’nda devlete ait paralar hazine-i hümayunda, tüccarların malları veya eşyaları ise değerli malların alınıp satıldıldığı çarşı olan taş  bedestenlerdeki sandıklarda korunmaktaydı.

I. Beş Yıllık Sanayi Planı uygulamaya konulmasıyla;
Sümerbank kuruldu,
Belediyeler Bankası kuruldu,
Etibank kuruldu,
Denizbank,
Halk Bankası ve Halk Sandıkları kuruldu.

Piyasa faiz oranlarının enflasyonun altında kalmasının bir sonucu olan negatif faiz uygulamasının temel amacı, sanayiye ucuz kaynak sağlayarak ülke kalkınmasını desteklemekti. Aynı zamanda ithal girdilerle üretilecek malların maliyetlerinin düşük
kalabilmesi için Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değeri aşırı yüksek tutulmuştur.

24 Ocak 1980’de yürürlüğe konulan ekonomik istikrar politikası kararların gerçekleştirilmesi için esnek döviz kuru ve pozitif reel faiz politikası uygulanmaya başlanmış, finansal piyasaların serbestleşmesi ve derinleşmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

1987 yılında Merkez Bankası açık piyasa işlemlerine başlamış, 1988 yılında döviz piyasası kurulmuş, 1989 yılında döviz işlemleri ve sermaye hareketleri serbest bırakılmıştır.

Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır.

Yanıt E seçeneğidir.

İlk devlet bankası da Eski Yunan’da kurulmuş ve ilk bankacılık krizi Atina Sitesi’nde yaşanmıştır.

Yanıt A olmalıdır.

Yanıt B seçeneğidir.

Cumhuriyet öncesi dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk önce sarraflar, mudaraba ve para vakıfları banka fonksiyonlarını yerine getirmiştir. Ayrıca İstanbul Emniyet Sandığı da kredi ve mevduat işlevlerini yerine getirmiştir.

Yanıt A seçeneğidir.

Osmanlı imparatorluğunun sürekli artan bütçe açıklarınının kapatılması için kısa sürede, önemli oranda Kaime basılmıştır. Büyüyen dış ticaret açıkları nedeniyle birkaç yıl içinde Kaimenin yabancı paralar karşısında değeri önemli oranda düşmüştür. Kaimenin değerinde düşüşler nedeniyle Hükümet ithalatının finansmanı için dış piyasalardan kaynak bulmakta zorluklarla karşılaşmıştır. 1845 yılında J. Alleon ve Thedor Baltazzi adlı iki Galata bankerinin bir araya gelmesiyle Osmanlı İmparatorluğu ithalatının sabit döviz kuru üzerinden yabancı ülkelere yazılacak poliçelerle finanse edilmesi uygulaması başlatılmıştır. 1847 yılında bu bankerler, padişahın teşvikiyle İstanbul Bankası’nı (Banque de Constantinopole) kurmuşlardır. Ancak 1848’de Fransa’daki devrimden sonra, Osmanlı Devlet’inin dış ticaret hacmindeki daralma nedeniyle İstanbul Bankası’nın Hükümet’e verdiği ödünçlerin tahsil edilememesi sorunuyla karşılaşılmıştır. Ülkemizde gerçek anlamda ilk banka olarak nitelendirilen İstanbul Bankası, 1852 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüş ve kaimenin yabancı paralar karşısında değerinin sabit kalmasına katkıda bulunmuştur.

Yanıt C seçeneğidir.

Bu kararlardan anlaşılacağı gibi İzmir İktisat Kongresi’nde ekonomik kalkınmanın milli bankalarla gerçekleşeceği görüşünde birleşilmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında tarıma dayalı ve az gelişmiş bir ekonomik yapı sözkonusu idi. Bu yapının değiştirilmesi için ulusal bankacılığın geliştirilmesi yönünde çok çalışılmıştır. Bu dönemde kurulan ulusal bankalar ve kuruluş yılları şu şekildedir: 1924 Türkiye İş Bankası, 1925 Türkiye Sınai ve Maadin Bankası, 1927 Emlak ve Eytam Bankası. Cumhuriyet tarihinin ilk ulusal bankası Atatürk’ün direktifiyle, ticaretin finansmanına yönelik olarak kurulan İş Bankasıdır.

Yanıt A olmalıdır.

Cumhuriyet döneminde bankacılık alanında en önemli gelişmelerden biri 1931 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kurulmasıdır. 1 Ocak 1932’de fiilen faaliyete başlamış olan Banka’nın kurulması yönünde çalışmalar 1920 yılının başlarında başlamıştır. Başta ödemeler dengesi problemleri olmak üzere çeşitli mali sıkıntıların olması Banka’nın kuruluşunu geciktirmiştir. Bankanın Kuruluş Yasası’nda Merkez Bankası; para basmak, paranın değerini korumak, ekonominin genel likidite düzeyini ayarlamak ve bankalara ödünç vermekle görevlendirilmiştir. Yasa 1971 yılına kadar yürürlükte kalmış, bu süre içinde kamuya daha fazla kredi vermeye yönelik değişiklikler yapılmıştır. Önceden para basma konusunda getirilen sınırlamalar daha sonra esnek hale getirilmiş; Banka da, etkin bir para politikası yürütmeden daha çok kamu kesimini finanse etme yönünde faaliyet göstermiştir.

Yanıt A olmalıdır.

1999 yılının sonlarına doğru yapısal sorunlar için alınan önlemlerin uygulanmasının gecikmesi, enflasyonun yüksek olması ve iç talebin kontrol altına alınamaması sonucunda, ekonomik görünüm bozulmaya başlamış ve Kasım 2000’de bankacılık sektörü ciddi bir sarsıntı geçirmiştir. Bu sarsıntıya neden olan sorunlar 2001 yılında daha da ağır hale gelmiş ve Şubat 2001’de Türkiye’de büyük bir kriz yaşanmıştır. Döviz kurları ve faiz oranları hızlı bir şekilde yükselirken bankacılık sektörü özkaynaklarının %77’si kadar zarar etmiştir. Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri bankacılık sistemimizle ilgili olarak; • Özkaynak yetersizliği, • Çok kısa vadeli kaynak yapısı nedeniyle yüksek likidite ve faiz riskinin varlığı, • Vade uyumsuzluğu, • Yüksek kur riskinin varlığı gibi mevcut yapısal sorunların günyüzüne çıkmasına neden olmuştur.

Yanıt A seçeneğidir.

Ağustos 2000’de BDDK ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) resmen faaliyete başlamıştır. TMSF, tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve bankacılık sisteminin güven ve istikrarına katkıda bulunmak amacıyla tasarruf mevduatını ve katılım fonlarını sigortalamak, kendisine devredilen bankaları ve varlıkları en uygun şekilde yönetmek üzere oluşturulmuştur.

Türk finans sektörünün başlıca oyuncuları, Merkez Bankası, bankalar, banka dışı mali kuruluşlar -
faktoring, finansal kiralama, tüketici finansman şirketleri ile varlık yönetim şirketleri-, sigortacılık
şirketleri ve sermaye piyasası kuruluşlarıdır.

Sorunlu Krediler
Sektör geneli itibarıyla anapara ve faizinin tahsilinde sorun yaşanan kredilerin toplam kredilere oranın% 2,8 ile % 4,04 arasında seyir izlemiştir. Takibe dönüşüm oranı olarak adlandırılan bu oranın en yüksek olduğu banka türü yabancı sermayeli mevduat bankaları, en düşük olduğu banka türü ise kalkınma yatırım bankalarıdır.

Yatırımlarını dolaylı fonlar ile finanse etmek durumunda olan kalkınma-yatırım bankalarının en önemli kaynak kalemi yurtiçinde ya da yurtdışında kurulu bankalardan aldıkları borçlardır.

İkinci fon temin şekli bu tür bankaların esas fon temin yöntemi olan tahvil-bono ihracı yoluyla sağlanan kaynaklardır.

Menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satışı şeklindeki repo işlemler ise üçüncü sırada yeralmaktadır.

Kalkınma-yatırım bankaları personel verimliliği en yüksek banka türüdür.

İşletme Verimliliği
İşletme giderlerinin toplam gelirlere oranı en yüksek olan banka türü katılım bankalarıdır. En düşük olan banka türü de kalkınma-yatırım bankalarıdır. Mevduat bankaları çok fazla sayıda personel ve şube ile faaliyet göstermelerine karşın işletme verimliliği bakımından sektör ortalamasını yakalamış bankalardır.