BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 15

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime adıyla çıkarılmıştır.

Cumhuriyet dönemi bankacığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932),
Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır. Servetlerini diğer insanlardan korumak isteyen kişiler, mabetlerin güvenilirliğinden ve rahiplerin dürüstlüğünden faydalanarak varlıklarını buralara emanet etmişlerdir. MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır. Maket’in rahipleri, daha sonra ödenmek üzere hammadde, araç, gereç alımı için çiftcilere borç vererek, ilk borç veren kişiler
olmuşlardır.

Türkiye’de bankacılığın tarihsel gelişimi, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet sonrası olmak üzere iki ana döneme ayrılarak incelenebilir. Cumhuriyet öncesi dönemde önce sarraflar, mudaraba ve para vakıfları banka fonksiyonlarını yerine getirmiş; daha sonra İstanbul Bankası, Osmanlı Bankası ve diğer yabancı ve yerli bankaların kurulması ile bu dönemin sonuna gelinmiştir. Cumhuriyet dönemi bankacığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932), Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980),Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Dış borç kullanma olanaklarını artırmak isteyen Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Savaşı sonrası imzalanan 1856 Paris Barış Antlaşması’ndan sonra, aynı yıl 24 Mayıs 1856’da İngiliz sermayeli Osmanlı Bankası’nı kurmuştur. B

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime adıyla çıkarılmıştır. Kaime “para yerine geçen kâğıt” anlamında olup; para olmaktan çok, faiz getirili borç senedi veya hazine bonosu niteliğinde olmak üzere çıkarılmıştır. Bu paralar matbaa baskısı olmayıp, elle yapılmış ve her birine de resmi mühür basılmıştır. Kaimelerin zaman içerisinde taklidinin kolayca yapılması ve kâğıt paraya olan güvenin azalması nedeniyle 1842 yılından itibaren matbaada bastırılmasına başlanarak, el yapımı
olanlarla değişimi sağlanmıştır.

Bu dönem 17 Şubat - 3 Mart 1923 İktisat Kongresinin toplanması ile başlamıştır. Kurtuluş Savaşı sonrası toplanan İktisat Kongresi’de önemli kararlar alınmıştır. Bu kararlar;Ekonomik kalkınma için bankacılığın geliştirilmesi,Özel sektörün yetersiz olan sermaye birikiminin devlet tarafından desteklenmesi,Milli bankalar kurularak yabancı sermayenin baskısından kurtulunması,Bir ana ticaret bankası kurulması ve bu bankaya bağlı özel ticaret bankalarından oluşan bir sistem kurulmasıDevletin ve özel bankaların iştirakinin olduğu bir sanayi bankasının kurulması şeklinde özetlenebilir.

1923 yılında  İzmir İktisat Kongresi ile ekonomik kalkınmanın ulusal bankalarla gerçekleşmesinin gerekliliği görüşü oluştu.

Kamu Bankaları döneminde;I. Beş Yıllık Sanayi Planı uygulamaya konuldu,Sümerbank kuruldu,Belediyeler Bankası kuruldu,Etibank kuruldu,Denizbank , Halk Bankası ve Halk Sandıkları kuruldu.

Özel Bankalar Döneminde devletçilik ile değil de özel sektör eliyle kalkınma stratejisi
oluşturulmuştur. Özel bankaların ve şube bankacılığının hızla geliştiği dönemdir. Bu
dönemde 3’ü özel kanunlarla olmak üzere 30 yeni banka kurulmuştur.

Planlı Dönemde; Turizm sektörüne yönelik yatırımları desteklemek üzere TC Turizm Bankası kuruldu.1963 Kalkınma planlarında özel sektör için öngörülen alanlarda orta ve uzun vadeli kredilerin sağlanması amacıyla Sınai Yatırım ve Kredi Bankası kurulmuştur.
1964 Devlet Yatırım Bankası, Kamu iktisadi teşebbüslerin finansmanı için kurulmuştur. Amerikan Türk Dış Ticaret Bankası, %24 yabancı paylı olan bu banka dış ticaretin finansmanı için kurulmuştur.1968 Türkiye Maden Bankası, madencilik sektörünü finanse etmek üzere kurulmuş, ancak faaliyete geçmeden tasfiye edilmiştir.
1976 Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası, yurtdışında çalışan işçilerin tasarruflarını öncelikli alanlara yönlendirmek üzere kurulmuştur.

Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) yılları arasında gerçekleşmiştir.Planlı Dönem (1961-1980),Özel Bankalar Dönemi (1945-1960),Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944),Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932) yılları arasında gerçekleşmiştir.

Modern bankacılığın, 1609 yılında kurulan Amsterdam Bankası ile Avrupa’da başlamış olduğu kabul edilmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı Hammurabi Kanunlarında yer alan bankacılığa ilişkin kurallardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Fransa ile yapılan savaş sonrasında İngiltere’nin para sıkıntısına düşmesi, bir devlet bankası kurarak bu banka aracılığı ile piyasaya para sunulması fikrini doğurmuştur. Bunun sonucunda ilk merkez bankası olarak kabul edilen İngiltere Bankası kurulmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Cumhuriyet öncesi dönemde önce sarraflar, mudaraba ve para vakıfları banka fonksiyonlarını yerine getirmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime adıyla çıkarılmıştır. Bu paralar matbaa baskısı olmayıp, elle yapılmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı Kurtuluş Savaşı sonrası toplanan İktisat Kongresi’de alınan kararlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

İş Bankası 1923 yılında gerçekleşen İzmir İktisat Kongresi sonrasında 1924 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.