BANKACILIK VE SİGORTACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 12

Finansal piyasalarda küreselleşmenin nedenleri arasında ülkelerdeki finansal politikaların liberalleşmesi, bilgi teknolojilerinin gelişmesi, ticaretin yaygınlaşması, ülkelerdeki hukuki mevzuatın birbirine yakınlaşması ve finansal krizlerden sonra yeniden yapılandırma politikalarının hayata geçirilmesi sayılabilir.

Cumhuriyet dönemi bankacılığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932), Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda devlete ait paralar hazine-i hümayunda, tüccarların malları veya eşyaları ise değerli malların alınıp satıldığı çarşılar olan taş bedestenlerdeki sandıklarda korunmaktaydı.

Piyasa faiz oranlarının enflasyonun altında kalmasının bir sonucu olan negatif faiz uygulamasının temel amacı, sanayiye ucuz kaynak sağlayarak ülke kalkınmasını desteklemekti.

Cumhuriyet tarihinin ilk ulusal bankası Atatürk’ün direktifiyle, ticaretin finansmanına yönelik olarak kurulan İş Bankasıdır.

Cumhuriyet döneminde bankacılık alanında en önemli gelişmelerden biri 1931 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kurulmasıdır. Bu da 1923-1932 yıllarını kapsayan Ulusal Bankalar dönemindedir.

Sıcak para; yabancı sermayenin kısa süreli olarak, yüksek kazanç sağlayacak piyasalara yatırım yapmasıdır. Sermayenin çok hızlı ve ani olarak hareket etmesi, gittiği ülkedeki iktisadi ve siyasi gelişmelere duyarlı olması ve bu nedenle o ülkede istikrarsızlığa yol açabilmesi gibi riskleri vardır. Sıcak paraya yön veren en önemli değişken faiz getirisi olmaktadır.

Yüksek faiz oranları nedeniyle bağımsız siteler ve devletler, devlet bankaları kurmaya başlamışlardır. İlk devlet bankası da Eski Yunan’da kurulmuş ve ilk bankacılık krizi Atina Sitesi’nde yaşanmıştır.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ülkeler arasındaki gelişmişlik farklılıkları daha belirgin hal almıştır. Bunun sonucu olarak gelişmiş ülkelerle az gelişmiş ülkeler arasında bankacılık anlayışı da değişiklik göstermeye başlamıştır. Örneğin az gelişmiş ekonomilerde genellikle devlet eliyle, özel yasalarla kalkınmayı desteklemek amacıyla kurulan kalkınma ve yatırım bankacılığı ön plana çıkmıştır.

Finansal piyasalarda küreselleşmenin nedenleri arasında ülkelerdeki finansal politikaların liberalleşmesi, bilgi teknolojilerinin gelişmesi, ticaretin yaygınlaşması, ülkelerdeki hukuki mevzuatın birbirine yakınlaşması ve finansal krizlerden sonra yeniden yapılandırma politikalarının hayata geçirilmesi sayılabilir.

Finansal liberalleşmeye yönelik politikalar, faiz oranlarının serbest bırakılması, zorunlu rezervlerin azaltılması, sermaye girişlerinde engellerin kaldırılması, sermaye girişlerini teşvik eden politikaların uygulanması, kredi dağıtım kararlarında hükümetlerin etkilerini azaltıcı politikaların uygulanması, bankalarda ve sigorta sektöründe özelleştirme faaliyetlerinin artması, menkul kıymet borsalarının yabancı yatırımcılara açılması gibi politikalardır.

Küresel bankacılığın yayılmasıyla birlikte uluslararası banka kredileri akımında da artışlar olmuştur. Hızlı büyüme gösteren bankacılık kredilerinde 2005-2008 döneminde iki kat artış gözlenmiştir. Özellikle hızlı büyüme sürecindeki Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’e (BRIC ülkeleri) küresel finansal kriz yılı olan 2008’de, yabancı ülkelerden en az 130 milyar dolar bankacılık kredisi girmiştir.

Cumhuriyet dönemi bankacılığı, izlenen ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932), Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010) olarak altı dönemde incelenebilir.

Menafi Sandıkları’ndan istenen başarı sağlanamayınca 1888 yılında Devlet eliyle tarımı kredilendirmek üzere ilk devlet bankası sıfatıyla Ziraat Bankası kurulmuştur. Bankanın sermayesi, Menafi Sandıklarının alacakları bu bankaya devredilerek oluşturulmuştur.

Cumhuriyet tarihinin ilk ulusal bankası Atatürk’ün direktifiyle, ticaretin finansmanına yönelik olarak kurulan İş Bankasıdır.

Cumhuriyet döneminde bankacılık alanında en önemli gelişmelerden biri 1931 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kurulmasıdır. 1 Ocak 1932’de fiilen faaliyete başlamış olan Banka’nın kurulması yönünde çalışmalar 1920 yılının başlarında başlamıştır.

Cumhuriyet döneminde İlk 5 Yıllık Sanayi Planı 1933 yılında uygulanmaya başladı.

Modern bankacılığın, 1609 yılında kurulan Amsterdam Bankası ile Avrupa’da başlamış olduğu kabul edilmektedir. Modern bankacılık uygulamaları 1900’lü yıllardan itibaren, ticaretin ve sanayinin gelişimine paralel olarak hızlı bir gelişim sürecine girmiştir.

Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır. Servetlerini diğer insanlardan korumak isteyen kişiler, mabetlerin güvenilirliğinden ve rahiplerin dürüstlüğünden faydalanarak varlıklarını buralara emanet etmişlerdir. MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır.

Sermayenin önündeki engellerin kalkması ile oluşan finansal akımların artışını açıklayabilecek kavram finansal küreselleşmedir. Finansal küreselleşme için daha anlaşılır bir tanım şöyle yapılabilir: güçlü bir ekonomik birimin doğurduğu finansal araçların yüksek kazanç sağlamak için serbestçe dolaştığı ve ülkelerin ekonomik politikalarının bu akımı çekmek için çaba sarf ettiği dinamik bir ekonomik ortam.