BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ - Deneme Sınavı - 8

Çekte bulunması gereken belli yasal unsurlar, TTK’nun 780. maddesinde şöyle sayılmaktadır:
a. Senet metninde “çek” kelimesini ve eğer senet Türkçe’den başka bir dille yazılmış ise o dilde “çek” karşılığı olarak kullanılan kelime. (Örneğin, İngilizce: Check, Fransızca:Cheque.)
b. Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesine yönelik havale unsuru.
c. Ödeyecek kişinin, “bankanın / muhatabın” ticaret unvanı.
d. Ödeme yeri.
e. Düzenlenme tarihi ve yeri.
f. Düzenleyenin imzası.
g. Banka tarafından verilen seri numarası.
h. Karekodu.

Çekin ibraz (sunum) süresi, belli coğrafi ölçütlere göre sınıflandırılmış olup aşağıda belirtildiği gibi farklılaşmaktadır:
1. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi aynı ilçe sınırları içinde iseler: 10 gün,
2. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi aynı şehir sınırları içinde iseler: 10 gün,
3. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi farklı şehir sınırları içinde iseler: 1 ay,
4. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi aynı kıtada iseler: 1 ay,
5. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi Akdeniz’e sahili olan ülkelerde iseler: 1 ay,
6. Çekin keşide yeri ile muhatap banka şubesi farklı kıtalarda iseler: 3 ay

Bankaların, verdikleri her çek yaprağının karşılığı ile ilgili olarak parasal sorumlulukları vardır. Bu sorumluluk Çek Yasasının hükmü olup sorumlu olunan tutar, her yıl yeniden ayarlanmakta ve TCMB tarafından duyurulmaktadır. 19 Ocak 2018 tarihinde 30306 sayılı R.G.de yayımlanan 2018/1 sayılı TCMB Tebliği ile yapılan son değişikliğe göre bankaların karşılıksız çıkan her çek yaprağı için sorumlu olduğu bu tutar “1.600 (Bin altı yüz) Türk Lirası” dır. Bu tutar her yılbaşında yeniden belirlenmektedir.)

Hesap Üzerinde Yapılacak İncelemeler; Ödenmek üzere sunulan (ibraz edilen) çekin üzerine yazılmış olduğu hesap üzerinde de inceleme yapmak gerekmektedir. Bu inceme ile:
1. Hesapta çek tutarını karşılayacak kadar yeterli bakiye olup-olmadığı,
2. Çekin hesaba ait olup-olmadığı,
3. Çek üzerindeki imzanın hesap sahibine ait ve önceden alınmış olan imza örneğine uygun olup-olmadığı,
4. Tüzel kişilere ait çeklere imza sahiplerinin bu işlem için yetkili olup-olmadıkları,
5. Hesap üzerinde herhangi bir tedbir ya da haciz bulunup-bulunmadığı,
6. İbraz süresinin geçmiş olması durumunda, çekten cayılmış olunup- olunmadığı belirlenmelidir.

Bankalarca sunulan (ibraz edilen) her çekin ödemesi söz konusu değildir. Ödemek için geçerli olmayan ve yeterli koşuları taşımayan çeklerin saptaması ve reddedilmesi gerekir. Ödenmek üzere sunulan bir çek, eğer;
1. Zorunlu şekil şartlarını taşımıyorsa,
2. Keşidecinin imzası yetersiz ya da sahte ise,
3. Üzerinde tahrifat yapılmış ise,
4. İbraz süresi içinde iptal edilmiş ise,
5. İbraz süresi geçmiş ve ödenmesi için keşidecinin onayı yok ise,
6. Üzerinde yazılı düzenlenme tarihinden önce ibraz edilmiş ise,
7. Hesabın üzerinde haciz var ise,
8. Zamanaşımına uğramış ise ödenmez.

Bankalarda Senet Tahsil İşlemleri; Senetleri incelemeye (triyaj’a) tabi tutarak almak, Vadesine kadar saklamak, Borçlu adreslerine göre bankanın diğer şubelerine göndermek, Borçlularına ihbarname göndermek, Vadelerini takip etmek, Yapılan tahsilatları müşterinin mevduat hesabına aktarıp değerlendirmek, Ödenmeyen senetleri, müşteri talimatı doğrultusunda protesto ettirerek yasal takip koşullarını hazırlamak, Ödenmeyen senetlerin müşterilere iadesi ve Senet tahsil ücretlerinin alınmasıdır.

Bankalarda senet karşılığı kredi işlemleri; Kredinin Açılması, Senetlerin Teminata Alınması, Ödenmeyen Senetlerin İadesi, Kredinin Kullandırılması ve Senetlerin Tahsil Edilip Borçtan Düşülmesidir.

Rehin cirosu: Karşılığında kredi kullanılmak üzere bankalara teminat olarak verilen senetler için geçerli bir ciro türüdür. Amaç kredi veren bankanın alacağına bir güvence oluşturmaktır.

Ödeme araçları ile ödeme sistemlerini birbirine karıştırmamak gerekir. Para türleri, ticari senetler, kartlar ödeme araçları kapsamında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Ödeme sistemleri, finans kesiminde yer alan bankalar ve diğer kurumlar arasında başta para olmak üzere çeşitli menkul kıymet, kıymetli evrak ve finansal yatırım ürünlerinin aktarım ve takasını gerçekleştiren örgütlenmiş işletim süreçlerini ve iletişim ağlarını kapsamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ödeme sistemlerinin başlıca amaçları şunlardır:

Piyasadaki nakit dolaşımını azaltması (elektronik fon transferi sistemi) da ödeme sistemlerinin bir diğer amacıdır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde yararlanılan başlıca ödeme sistemleri şunlardır:

Virmanlar ise, aynı bankadaki/şubedeki ve aynı kişiye ait hesaplar arasında para aktarımı işlemleridir. Doğru cevap C'dir.

Havaleler, aynı bankanın yurt içindeki farklı şubeleri arasındaki para aktarım hizmetleridir. Virmanlar; aynı bankadaki/şubedeki ve aynı kişiye ait hesaplar arasında para aktarımı işlemleridir. Elektronik Fon Transferleri; üke içindeki bankalar arasında TL cinsinden para aktarımlarıdır. Döviz Transferleri; Swift, Western Union, Target gibi oganizasyonlar kanalıyla, yabancı para cinsinden ve genellikle uluslararası para aktarımlarıdır. Doğru cevap A'dır.

Şubeler kanalıyla verilen hizmetler kapsamında ise havale altı ayrı biçimde yapılabilir:

Doğru cevap C'dir.

İşlemlerin EFT hesabını etkilemesine göre gruplanmasına göre işlemler: a) Ödeme İşlemleri ve b) Bilgi Aktarım İşlemleridir. Bankalararası işlemler, TCMB ile ilgili işlemler, Merkezden sorgulama ve rapor, ve Sistem duyuruları ise işlemlerin ilgili olduklara taraflara göre gruplanmasına göredir. Doğru cevap A'dır.

EFT sisteminin başlıca amaçları şöyle sayılabilir:

Doğru cevap D'dir.

1 Kasım 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olan 268 seri sayılı “Gelir Vergisi Genel Tebliği” uyarınca, konutlarda, her bir konut için aylık 500 Türk Lirası ve üzerinde kira geliri elde edenlerin ödemelerinin banka hesabına yapılması yasal zorunluluktur.

Bankacılık tahsil hizmetlerini öncelikle ikiye ayırmak gerekir: Birincisi, geleneksel olarak yapılan ticari senet (çek, bono, poliçe) tahsilleri olup günlük işlem hacmi içinde doğal olarak önemli bir yer tutmaktadır. İkinci olarak bu hizmetlere, günümüzde, yeni finansal gelişmelerin ürünü olarak; fatura, vergi, ücret ve benzeri konularda yapılan tahsil işlemleri de eklenmiş bulunmaktadır. Bunlar: hizmet bedeli (fatura) tahsilleri, vergi ve kamusal gelir tahsilleri, üniversite ve özel okul harç ve ücret tahsilleri, karayollarında geçiş ücreti tahsili, OGS cihazı ve HGS etiketi kullanımıyla ücret tahsili ve bağış toplama aracılık hizmetleridir. Düzenli maaş ödemeleri, ödeme hizmetlerindendir. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde yararlanılan başlıca ödeme sistemleri şunlardır:
1. Elektronik Fon Transferi Sistemi (EFT / TIC - Turkish Interbank Clearing),
2. Elektronik Menkul Kıymet Transfer Sistemi (EMKT),
3. Çek Takas Sistemi,
4. Kredi Kartları Takas Sistemi,
5. Döviz transferi uluslararası organizasyonları,
6. Posta işletmesi,
7. Ödeme Kuruluşları (Özel yetkili Ödeme Merkezleri / Şirketleri)
8. Bankaların kendi şube ve şube dışı hizmet dağıtım yapılanmaları ile muhabirlik ağları kapsamındaki hizmet dağıtım olanakları.

Havaleler: Aynı bankanın yurt içindeki farklı şubeleri arasındaki para aktarım hizmetleridir