BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ - Deneme Sınavı - 6

Ülkemizde yararlanılan başlıca ödeme sistemleri şunlardır:

Elektronik Fon Transfer (EFT) Sistemi, katılımcı bankalar arasında Türk Lirası üzerinden yapılacak para aktarım işlemlerinin, elektronik ortamda, gerçek zamanlı olarak yapılmasını ve gerçek zamanlı mutabakatını (ödeşmesini) sağlayan bir sistemdir.

Teknik olarak toplam beş taraf bulunmasına karşın gerçekte hukuksal olarak üç taraf söz konusudur:

Hukuksal olarak bir yetkilendirme ilişkisi olan havale hizmetinde üç taraf bulunmaktadır:

Western Union, bankalar arasında elektronik fon transferi sağlayan, yaygın olarak yararlanılan, önemli ödeme sistemlerinden biridir. Çok sayıdaki ülkeden ulaşılabilen bir ağ oluşturmaktadır. Western Union ile para transferi yapmak için gönderici ya da alıcının banka hesabı olması gerekmemekte, kişiden kişiye para transferi yapılabilmektedir. Western Union ile bir seferde en fazla 7.500 USD ve dengi EURO kadar para transferi yapılmaktadır. Gerçekleştirilen her işlemle ilgili 10 haneli bir “İşlem Numarası” alıcı için referans oluşturmakta ve bununla dünyanın herhangi bir yerindeki bir Western Union acentasından kimliği ile başvurduğunda parasını alabilmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca 29 Temmuz 2008 Tarihli ve 26951 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 1 Kasım 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olan 268 seri sayılı “Gelir Vergisi Genel Tebliği” uyarınca, işyeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka ya da posta idarelerince düzenlenen belgelerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu düzenleme ile:

Otomatik ödemelerde ödenecek tutar ve ödeme tarihi gene fatura ile belirlenmekte olup müşterilerin bu konuda farklı bir istekte bulunmaları söz konusu olamaz. Banka anlaşmalı kurumla oluşturduğu elektronik iletişim altyapısı sayesinde günü gelen ödemeleri gerçekleştirmektedir. Müşterilere, hesaplarından yapılan otomatik ödemelere ilişkin bilgiler ay sonlarında döküm olarak iletilmektedir.

Bankacılık tahsil hizmetlerini öncelikle ikiye ayırmak gerekir: Birincisi, geleneksel olarak yapılan ticari senet (çek, bono, poliçe) tahsilleri olup günlük işlem hacmi içinde doğal olarak önemli bir yer tutmaktadır. İkinci olarak bu hizmetlere, günümüzde, yeni finansal gelişmelerin ürünü olarak; fatura, vergi, ücret ve benzeri konularda yapılan tahsil işlemleri de eklenmiş bulunmaktadır.

Virmanlar: Aynı bankadaki/şubedeki ve aynı kişiye ait hesaplar arasında para aktarımı işlemleridir.

Havale emrini veren, parayı yollayan kişiye amir adı verilir.

Yazılı bildirime karşın amir tarafından 10 yıl boyunca aranmayan havaleler zaman aşımına uğrar ve gelir kaydedilmek üzere Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na aktarılır. Zaman aşımının başlangıç tarihi, amire yapılan ve sonuçsuz kalmış olan yazılı bildirim tarihidir.

Konutlarda, her bir konut için aylık Beş yüz Türk Lirası ve üzerinde kira geliri elde edenlerin,

İşyerlerinde, tutar sınırı olmaksızın işyerini kiraya verenler ile kiracıların; kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin bankalar ya da Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle kanıtlanması dolayısıyla ödemelerin bu kanallarla yapılması gerekmektedir.

18.11.2008 tarih ve 27058 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmeliğin 10. maddesi işyerleri ya da işletmelerinde İş Kanunu hükümleri uygulanan işverenlerin, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 10 olması durumunda, işçilere yapacakları her türlü aylık ödemenin yasal kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlü olduklarını belirlemektedir.

30.06.2007 tarih ve 26568 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Seri A ve 1 Sıra No.lu “Tahsilat Genel Tebliği” nin düzenlemesiyle de 01.01.2008 tarihinden itibaren yasal süresinde verilecek Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Beyannameleri üzerine tahakkuk edecek kurumlar vergisi ile kurumlar vergisine mahsuben ödenecek geçici verginin, Türkiye genelinde, vergi dairelerinin veznelerine nakden ya da çekle ödenmesi yerine; tahsilata yetkili kılınan bankalara ödenmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Belçika / Brüksel merkezli olan uluslararası ödeme ve bilgi aktarım sistemi Swift, 1973 yılında kurulmuş ve 1977 yılında faaliyete geçmiştir.

Ülkemizde, diğer birçok ülkeden farklı olarak EFT Sisteminin düşük tutarlı müşteri işlemlerini de içerecek biçimde geniş bir kullanıma açık olması, birçok uygulama kolaylıklarına olanak sağla- maktadır.

EFT yoluyla yapılan para aktarımları, kısa zamanda gelişerek önemli bankacılık hizmetleri arasında yer almıştır. Bu işlemler hukuksal olarak “havale” niteliğindedir. Aynı bankanın şubeleri arasındaki para aktarımından farklı olarak burada, TCMB’nın araya girmesiyle bankaların aracılık işlevi aşamalı olarak gerçekleştirilmektedir.

Havale ilgili düzenlemeler Borçlar Kanununda yapılmıştır.

Ödeme sistemleri yapılandırılırken gözetilen öncelikler ve başlıca amaçlar şunlardır:

• Finansal merkezler ve bankalararasında, para ve menkul değer aktarımlarında etkinlik sağlanması,

• Taraflar arasında karşılıklı güvenin sağlanması ve ödeşmelerin kesinleştirilmesi,

• Ödeme risklerinin ve işlem yanlışlıklarının en aza indirgenmesi,

• Fon hareket ve yönetiminde hız ve kolaylık sağlanması,

• Finansal yeniliklere uyum açısından bankacılık sisteminin esneklik ve yetkinlik kazanması,

• Dış ticaret ödeme ve tahsilleriyle çeşitli sermaye hareketlerinin kolaylaşması,

• Yabancı sermayenin ve yatırımcıların çekilebilmesi açısından düzenli ve kaliteli hizmet standartlarına zemin oluşturulması,

• Finansal hizmetlerin gerçekleştirilmesinde küresel bağlantıların yapılabilmesi ve küresel olanaklardan yararlanılabilmesi,

• Parasal hareketlerin izlenilebilmesine ve kanıtlanabilmesine olanak sağlanması.

Gerçek zamanlı ve ödeme karşılığı teslimat ilkesiyle çalışan bir menkul kıymet aktarım ve takas sistemi (EMKT) bulunmakta, 2000 yılından beri bankacılık ve sermaye piyasası hizmetlerini desteklemektedir.