BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ - Deneme Sınavı - 13

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca, 03 Şubat 2007 Tarih ve 26423 Sayılı R.G.’de yayımlanmış olan 2007/1 Sayılı “Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ”i uyarınca, mevduatlar ve katılım fonları, vadeleri açısından aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır:
a. Vadesiz mevduat: Bankanın izni aranmaksızın hesap sahibi tarafından istenildiği zaman kısmen veya tamamen çekilebilen, herhangi bir ihbar veya vade koşulu taşımayan ve faiz tahakkukları yıl sonunda veya hesabın kapatılmasında yapılan mevduattır.
b. İhbarlı mevduat: Çekileceği tarihten yedi gün önce yazılı bir ihbar verilmek suretiyle çekilebilecek mevduattır.
c. Vadeli mevduat: 1 aya kadar vadeli (1 ay dahil), 3 aya kadar vadeli (3 ay dahil), 6 aya kadar vadeli (6 ay dahil), 1 yıla kadar vadeli ve 1 yıl ve daha uzun vadeli (1 ay, 3 ay, 6 ay ve yıllık faiz ödemeli) olarak açılabilecek mevduattır.
ç. Birikimli mevduat: Asgari beş yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen aylık veya üç aylık sürelerde hesaba para yatırmaya olanak tanıyan mevduattır.

Kimlik Belirliliği Açısından Mevduat Türleri:
• İsme Yazılı Mevduat
• İsimsiz Mevduat

Tasarruf Mevduatı: Mevduat bankaları nezdinde açtırılan, gerçek kişilere ait ve
münhasıran çek keşide edilmesi dışında ticari işlemlere konu olmayan mevduattır.

Türk Lirası Mevduat Hesapları:
• Vadesiz Mevduat Hesapları
• Alt Limitli Vadesiz Mevduat Hesapları
• Kredili Vadesiz Mevduat Hesapları
• Vadeli Mevduat Hesapları
• Serbest Vadeli Mevduat Hesapları

Vadeli mevduat hesapları, 1 ay, 3 ay, 6 ay, 1 yıl, 2 yıl ve 3 yıl olarak belirlenmiş standart vadelerde ya da istenen gün sayısı seçilip kırık vade belirlenerek açılabilmektedir. Banka stratejilerine göre değişen bir alt limit (örneğin 500 Türk Lirası gibi) ve bir asgari kırık vade (32 gün gibi) söz konusudur.

Vadeli altın mevduatı işlemlerindense faiz getirisi sağlanmakta; vade sonunda kazanılan faiz tutarı üzerinden %15 oranında vergi kesintisi yapılmaktadır.

Ülkemizde mevduatın ve katılım fonlarının sigortalanması yetki ve görevi, bir kamu tüzel kişiliği olan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) aittir.

Bankacılık Yasası hükümleri gereğince; bankalardaki mevduat, katılım fonu, emanet ve alacaklardan, hak sahibinin en son talebi, işlemi, ya da herhangi bir yazılı talimatı tarihinden başlayarak 10 yıl içinde aranmayanlar zaman aşımına tabi olmaktadır. Zaman aşımına uğrayan her türlü mevduat ve alacaklar banka tarafından hak sahibine ulaşılamaması durumunda yapılacak ilândan sonra Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) gelir kaydedilmek üzere devredilmektedir.

İpotek karşılığı verilen krediler; taşınmaz mülk ya da gemi rehni karşılığı verilen kredilerdir.

Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu; devletin kalkınma planları ve yıllık programlarda öngördüğü hedeflere uygun olarak yatırımların yönlendirilebilmesi ve ihtisas kredilerinin maliyetini düşürebilmesi için oluşturulmuştur. Fon, TCMB tarafından yönetilmekte olup, tüketici kredilerinde kesinti oranı %10,
konut kredilerinde%0, diğer bazı kredilerde %3 tür.

Mevduat bankalarda tutulan paralardır.

Mevduat toplama yetkisi sadece ticari bankalara tanınmış bir ayrıcalıktır. Ülkemizde Ticari Bankaların dışında ayrıca Kalkınma Bankaları ve Yatırım Bankaları da bulunmakta olup bu banka türlerinin mevduat kabul etme yetkileri yoktur.

Mevduat yoluyla faiz ya da benzeri getiriler sağlanarak servetin / birikimin, hem enflasyon aşındırmasından korunması hem de kazanç kaynağı olarak değerlendirilmesi mümkün olur. Bu nedenle servet stabil kalmaz ve artar.

Katılma mevduatı diye bir mevduat türü bulunmamaktadır.

Birikimli mevduat, asgari beş yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen aylık veya üç aylık sürelerde hesaba para yatırmaya olanak tanıyan mevduattır.

Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu, devletin kalkınma planları ve yıllık programlarda öngördüğü hedeflere uygun olarak yatırımların yönlendirilebilmesi ve ihtisas kredilerinin maliyetini düşürebilmesi için oluşturulmuştur. Fon, TCMB tarafından yönetilmektedir.

Halkbank’ın kuruluşuyla uygulamasına başlanan esnaf kefalet kooperatiflerinin güvencesiyle (birden çok esnafın bir birine kefil olmasıyla) verilen küçük tutarlı esnaf kredileri aslında mikro finansmanın öncüsüdür. Günümüzde esnaf kefalet kooperatiflerinin işlevi genişletilerek benzer bir kurum olan “Kredi Garanti Fonu” oluşturulmuştur.

Kredi işlemlerinde faiz hesaplamaları kredinin türüne göre farklı yöntemlere dayanılarak yapılmaktadır. Borçlu cari hesap biçiminde işleyen kredilerde, kaç gün için kaç lira kullanıldığına bakılarak üç aylık dönemler için adat saptanmakta ve dönemsel hesaplamalar yapılmakta; baştan toplu olarak kullandırılan taksitli kredilerde ise geri ödeme tablosu oluşturularak, anüite formüllerinden yararlanılmaktadır.

Spot Kredi, kredi tutarının başlangıçta tam olarak kullandırılıp belli bir vade sonunda tümüyle tahsil edilmesi biçimde yapılan bir kredi uygulamasıdır. Belli bir gereksinimin karşılanması amacıyla başvurulan bir yöntemdir.

Bankalar ve kredi kurumları, kredilendirme işlemlerini, kendi stratejileri doğrultusunda esnetmek, genişletmek ve çeşitlendirmek koşullarıyla, belli ilkelere dayandırırlar. Güven ilkesi bunlardan biri değildir.