BANKA VE SİGORTA MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 11

Kalkınma ve Yatırım Bankaları, mevduat bankalarına göre daha düşük faiz oranıyla sanayi kesimine (özel ve kamu), yerel yönetimlere orta ve uzun vadeli kredi sağlarlar. Türkiye Kalkınma Bankası bu tür bankaların bir örneğini oluşturur.

Faaliyet raporları düzenlemek genel kurulun değil denetçilerin sorumlulukları arasındadır. Genel kurulun yetkileri şunlardır:
• Ortaklık sözleşmesini değiştirmek,
• Sermaye artırımına gitmek,
• Yönetim ve denetim kurulu üyelerini seçmek, görevden almak ve aklamak,
• Bilanço, gelir tablosu ile karın dağıtılması konusundaki önerileri, onaylamak, reddetmek veyadeğiştirmek,
• Tahvil ihraç etmek,
• Tasfiye halinde aktiflerin toptan satılmasına karar vermek.

Kredi Komitesi, yönetim kurulu tarafından yönetim kurulu üyeleri arasından seçilen iki üye ile genel müdür veya vekilinden oluşur.

İç denetim, banka faaliyetlerinin verimliliğini ve etkinliğini sağlamayı amaçlayan, yürürlükteki yasalara ve düzenlemelere uygunluğunu kontrol eden denetim türüdür. Diğer bir ifade ile iç denetim, banka kaynaklarının yerinde ve yasalarda belirlenmiş düzenlemelere uygun yönetilip, yönetilemediği konusunda güven sağlamaya yönelik faaliyetler bütünüdür.

Bankalarda dış denetim faaliyetleri, aşağıdaki kişi ve kuruluşlar tarafından yürütülür.

Mali tabloların düzenlenmesinde temel mali tablo ilkelerinin dikkate alınması gerekir. Bu ilkeler, mali tabloların düzenlenmesinde, muhasebe ilkeleri ile birlikte uygulanması gereken esasları ifade etmektedir. Mali tablolara ilişkin temel ilkeler aşağıdadır.
• Anlaşılabilirlik,
• İhtiyaca Uygunluk ve Önemlilik,
• Güvenilirlik,
• Karşılaştırılabilirlik.

Bilanço, bankanın belirli bir tarihteki iktisadi ve mali durumunu yansıtan; bankanın varlıkları ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları (borçlarını ve özkaynaklarını) gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösteren mali tablodur. Bilançoda varlıklar paraya dönüşüm çabukluğu, kaynaklar ise ödeme çabukluğu dikkate alınarak düzenlenir.

Bankalarda kullanılan ticari defterler; yasal (esas) defterler ve yardımcı (muavin) defterler olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır. Yasal Defterler, yevmiye defteri, büyük defter (defter-i kebir), envanter defteri, gider vergisi defteri, damga vergisi defteri, karar defteri ve ortaklık pay defterinden oluşmaktadır. Yardımcı Defterler ise muhasebede kullanılan alt hesaplar için gerekli olan defterlerdir. Özellikle kredi ve mevduat hesaplarında, bu defterlere bazen binlerce kişinin yaptığı işlemler kaydedilmektedir. Bu nedenle şubelerde yardımcı defter olarak bilgi işlem merkezince günlük olarak gönderilen listeler kullanılmaktadır.

Çok sayıda şube, bölge müdürlükleri ve genel müdürlük şeklinde organize olan bankalar, gerek şubeler arasında gerekse müdürlükler düzeyinde yatay ve dikey bilgi akışını sağlamak zorundadır. Bu bağ Şubeler Cari Hesabı’nın kullanılması ile sağlanmaktadır.

Bankalar hesap dönemi ile ilgili faaliyet sonuçlarını ve finansal durumunu mali tablolar şeklinde raporlar. Burada ifade edilen mali tablolar, Türkiye Muhasebe Standartları ve BDDK tarafından yayımlanan tebliğlerde açıklanmıştır. Bankalara ait mali tabloları düzenleme sorumluluğu genel müdürlüğe aittir. Genel müdürlük şubelerden düzenli olarak gelen finansal bilgileri derleyerek, bunları konsolide eder ve bankanın mali tabloları olarak yayımlar.

"Senet Tahsil Bordrosu" olarak ifade edilen bu bordroda; müşterinin adı-soyadı (ünvanı), senet borçlusunun adı-soyadı, senet bedelinin ödenmemesi durumunda senedin protesto edilip edilmeyeceği, tahsil edilecek şehir, senedin vadesi ve tutarı gibi bilgiler yer alır.

Senetlerin tahsil edilmesi için bankaya verilmesi durumunda, senetleri alan şube, bu işlemi Nazım Hesaplarda izler. Eğer senetler tahsil edilmek üzere başka bir şubeye gönderilecekse, senetleri alan şube tarafından bu senetler portföyden çıkarılacak ve senetleri tahsil edecek olan şube de, bu senetleri kendi portföyüne alacaktır. Senetleri tahsil edecek şube de bu işlemleri Nazım Hesaplarda izleyecektir.

Senetlerin vadeleri dolduğunda banka tarafından tahsil edilememesi durumunda senetler protesto ettirilir. Ancak, tahsil senetlerinin protesto edilebilmesi için, müşterinin senet bordrosunda senetlerin borçlusu tarafından vadelerinde ödenmediği takdirde protesto ettirileceği şartını koymuş olması gerekir. Eğer senet bordrosunda böyle bir şart konulmamışsa, banka senetleri protesto ettirmeden doğrudan doğruya müşteriye iade edecektir. İade edilen senet tutarı Nazım Hesaplardan çıkarılır. Protesto gideri ise müşteriden tahsil edilir.

Banka açısından havale, başka bir yerde ödenmek üzere bir banka şubesine yatırılan paranın gönderenin isteğine göre ödenmesi ya da hesaba alacak kaydedilmesidir. Havale TL cinsinden olabileceği gibi yabancı para cinsinden de yapılabilir.

Çek keşide işlemi, para nakil işlemi yaptırmak isteyen müşteriye kendi emrine veya belirteceği bir kişi emrine çek düzenlenmesi işlemidir. Çek keşide ettirmek isteyen müşteri, çek tutarını banka şubesine yatıracaktır.

Hisse senetleri, hazine bonoları, devlet tahvilleri, banka bonoları, banka garantili bonolar, finansman bonoları, gelir ortaklığı senetleri, yatırım fonu katılma belgeleri, varlığa dayalı menkul kıymetler vb. menkul kıymetlere birer örnektir.

Bankalar özel ve kamu kurumlarının çıkaracakları menkul kıymetlerin satışına belirli bir ücret-komisyon karşılığında aracılık ederler. Bu işlem için şirketlerin (kurumların) bankaları tercih etmelerinin nedenleri şunlardır:

Döviz tevdiat hesabı, vadeli veya vadesiz olarak açılabilmektedir. Tekdüzen Hesap Planı'nda döviz tevdiat hesapları, mevduat hesaplarında olduğu gibi sınıflandırılmıştır. Örneğin; gerçek kişilerin açtırdıkları vadesiz döviz tevdiat hesapları 301 DÖVİZ TEVDİAT HESABI-VADESİZ' de izlenirken, gerçek kişilerin açtırdıkları vadeli döviz tevdiat hesapları 311 DÖVİZ TEVDİAT HESABI-VADELİ'de izlenir. Bu hesaplar pasif nitelikli olup, sabit fiyat üzerinden hareket görür. Her dönem sonu, hesap bakiyesi değerleme işlemine tabi tutularak, Türk parasına dönüştürülür. Döviz tevdiat hesapları; efektif, havale veya çek karşılığında açılabilir.