BALKANLAR'DA SİYASET

Ders kitabımızda şu cümle yer alıyor: "Türkiye’nin Soğuk Savaş sonrası Balkanlar politikasında coğrafya, tarih, insan ve ekonomi olmak üzere, sabit olan dört temel faktörden söz edilebilir." Buna göre A seçeneğinde yer alan "strateji" kavramı söz konusu sabit faktörlerden değildir.

Yunanistan

Bulgaristan

16.

Kosova

Sırbistan

1990'lı yıllarda Türkiye'nin bölgede en fazla gerginlik yaşadığı ülke Yunanistan olmuştur. Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan en önemli sorunlardan biri 1950'lerden beri iki ülkenin en önemli gündem maddeleri arasında yer alan Kıbrıs sorunu olmuştur. Ayrıca Ege Denizi'yle ilişkili olarak kara sularının genişliği, kıta sahanlığının belirlenmesi, hava sahasının kontrolü ve Yunanistan'ın elindeki adaların uluslararası antlaşmalara aykırı olarak silahlandırması gibi hususlar iki ülke arasındaki ilişkilerin sürekli olarak gergin kalmasına sebep olmuştur. Batı Trakya'da yaşayan Türklerin sorunları, Fener Rum Patrikhanesinin statüsü ve Heybeliada Ruhban Okulunun durumu ve Yunanistan'ın Türkiye'deki terör örgütlerine destek vermesi gibi konular da Türkiye ve Yunanistan arasında tartışmalara sebep olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Türkiye'nin Soğuk Savaş sonrası Balkanlar politikasında coğrafya, tarih, insan ve ekonomi olmak üzere, sabit olan dört temel faktörden söz edilebilir. Balkanların Türkiye'yi Avrupa'ya bağlayan bir köprü olması (coğrafya faktörü), ortak tarihsel miras (tarih faktörü), ayrıca bölgede önemli sayıda Türk ve diğer akraba toplulukların yaşıyor olması (insan faktörü), Türkiye'nin Balkanlara ilgi duymasının doğal sebepleridir. Bunların yanı sıra Türk iş adamlarının da bölgeye yönelik ilgisinin gittikçe artmakta olduğu görülmektedir (ekonomi faktörü). Doğru cevap E'dir.

Ocak 1996'da bir Türk kargo gemisinin Kardak Kayalıklarında karaya oturmasının ardından iki ülke savaşın eşiğine gelmiştir. Kriz uluslararası aktörlerin de araya girmesiyle çözümlense de Türkiye ile Yunanistan arasındaki gerilimli ilişkiler bir süre daha devam etmiştir. 1999 yılının ilk yarısında iki ülkenin dış işleri bakanları İsmail Cem ve Yorgo Papandreu, karşılıklı ilişkilerin geliştirilmesi yönünde "hassas diyalog" olarak bilinen süreci başlatmıştır. Doğru cevap D'dir.

Soğuk Savaş'ın son yıllarında Türkiye'nin komşusu Bulgaristan ile ilişkileri Jivkov yönetiminin Türklere uyguladığı asimilasyon politikaları yüzünden oldukça sorunlu olmuştur. Jivkov'un devrilmesi ve Bulgaristan'ın demokrasiye geçmesinin ardından her iki ülke de birbiriyle ilişkilerin geliştirilmesi için adımlar atmış ve ilişkiler 1990'dan itibaren hızla düzelmiştir. Türkiye Bulgaristan'ı Balkanlarda en büyük soydaş nüfusuna sahip ülke olması ve Türkiye'nin Avrupa'ya açılan kapılarından biri olması bakımından önemsemekteydi. Doğru cevap A'dır.

Türkiye'nin Sırbistan ile ilişkileri 1990'lı yıllarda önce Bosna, ardından da Kosova Savaşı yüzünden oldukça zayıf durumda kalmıştır. Özellikle Yugoslavya'nın parçalanmasından Bosna Savaşı'nın bitimine kadar Ankara ile Belgrad arasındaki ilişkiler en alt düzeyde seyretmiştir. Dayton Anlaşması sonrasında ilişkiler bir miktar normalleşmişse de 1999'da başlayan Kosova Savaşı ilişkileri tekrar kopma noktasına getirmiştir. Ekim 2000'de Sırbistan'da demokratik güçlerin iktidara geçmesinin ardından, Türkiye ile Sırbistan arasındaki ilişkiler yeniden düzelme yoluna girmiştir. Doğru cevap C'dir.

GDAÜ'yü (Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci) Balkan ülkelerinin bir siyasi diyalog platformu olan değerlendirmek mümkündür. Türkiye 2009-2010 yıllarında GDAÜ'nün dönem başkanlığını üstlenmiştir. Doğru cevap C'dir.

1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği ile AB'nin Ortak Ticaret Politikasına ve tercihli ticaret düzenlemelerine uyum sağlama yükümlülüğünü üstlenen Türkiye, bu kapsamda Balkan ülkeleriyle serbest ticaret anlaşmaları (STA) imzalamaya başlamıştır. İlk olarak 1997 yılında Romanya ile STA imzalanmış, bunu ertesi yıl Slovenya ve Bulgaristan takip etmiştir. Son olarak 2013 yılında Kosova ile imzalanan STA ise uzun süre Kosova parlamentosu tarafından onaylanmayı beklediği için ancak 1 Eylül 2019'da yürürlüğe girebilmiştir. Türkiye'nin Yunanistan'la bu şekilde bir anlaşması yoktur. Doğru cevap A'dır.

Balkan ülkelerinin Türkiye'deki yatırımlarına bakıldığı zaman Yunanistan haricindeki bölge ülkelerinin Türkiye'de ciddi sayılabilecek yatırımlarının bulunmadığı görülmektedir. 2018 yılının sonu itibarıyla Yunanistan'ın Türkiye'de gerçekleştirdiği 6,8 milyar dolar değerinde doğrudan yatırımı bulunmaktadır. Ancak Bu miktar Türkiye'nin Balkanlardaki toplam yatırımlarının neredeyse yarısına karşılık gelmektedir. Doğru cevap E'dir.

Türkiye ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin düzelmesinin ardından Türkiye, Sırbistan ve Bosna-Hersek dış işleri bakanlarının arasında bir "Üçlü Danışma Toplantısı" düzenlenmiş ve bu toplantıların bundan böyle belirli aralıklarla tekrar edilmesi kararlaştırılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Romanya bugün Türk şirketlerinin en yoğun yatırımlarda bulunduğu Balkan ülkesidir. 2019 yılı itibarıyla bu ülkedeki Türk sermayesinin toplam değeri yaklaşık 7,5 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Bu miktar, Balkan ülkelerindeki Türk doğrudan yatırımlarının %54'üne denk gelmektedir. Romanya'da Türk şirketlerinin faaliyet gösterdiği başlıca sektörler arasında beyaz eşya, demir-çelik, ağaç sanayi, rulman ve bankacılık sayılabilir. Doğru cevap E'dir.

Bulgaristan

Sırbistan

1997

Yunanistan