BALKANLAR'DA SİYASET

Avrupa Topluluğunun (AT, bugünkü Avrupa Birliği) arabuluculuğuyla 7 Temmuz 1991’de imzalanan Brioni Antlaşması’yla Yugoslavya Halk Ordusu Slovenya topraklarından çekilmiştir.

Sırbistan’daki rejim değişikliğine rağmen, Belgrad-Podgoritsa arasındaki ilişkiler düzelmeyince ara bulucu olarak devreye giren AB, iki ülke arasında 14 Mart 2002’de Belgrad Anlaşması’nın imzalanmasını sağlamıştır. Bu Anlaşma uyarınca 4 Şubat 2003’te YFC tarihe karışmış ve yerine "Sırbistan ve Karadağ Devlet Birliği adlı konfederasyon" ilan edilmiştir.

Batılı devletlerin 2009 yılında Bosna-Hersek’in iç siyasetinde yaşanan
sorunların çözümlenmesi için başlattığı Butmira görüşmeleridir

“Badinter Komisyonu” olarak bilinen bir tahkim komisyonu kurularak Yugoslavya’daki krizin barışçıl çözümünü kolaylaştıracak yasal konularda görüş bildirmeye başlamıştır.

Cevap E seçeneğidir. Almanya kendisiyle tarihi, dinî ve kültürel bağları olan Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlığının tanınması yönünde ısrar etmiştir.

Bosna-Hersek, Yugoslavya’nın dağılma sürecinde hiçbir rol oynamamasına rağmen Büyük Sırbistan projesi yüzünden bu sürecin en büyük kurbanı olmuştur.

ABD’li yetkililerin iki tarafla yürüttüğü diplomasinin sonucunda Boşnak ve Hırvat temsilciler arasında 1 Mart 1994’te Washington Antlaşması imzalanmıştır.

ABD, Avrupa’nın içlerine doğru sızmak isteyen Orta Doğu kökenli teröristlerin Balkanlardaki
Müslümanları bir Truva atı olarak kullanabileceğinden endişelenmekteydi.

Srebrenitsa soykırımının gerçekleşmesinden yaklaşık üç hafta sonra Hırvatistan kendi topraklarında Sırpların “Krayina Sırp Cumhuriyeti” adı altında işgal ettikleri bölgeyi geri almak üzere Fırtına Harekâtı’nı başlatmıştır.

Kosova’nın bağımsızlığı uluslararası hukukun esnek yorumlara müsait olduğunu ve bir halkın dünya ülkelerinden destek alabildiği takdirde bağımsızlığını sağlayabileceğini ortaya koymuştur.

13 Ağustos 2001 tarihinde imzalanan Ohri Çerçeve Anlaşması ile Arnavutlar, Makedonya’daki haklarının genişletilmesi karşılığında silah bırakmayı kabul etmiştir.

Bir zamanlar Balkanların lider ülkelerinden olan Yugoslavya, Miloševic’in iktidarı sırasında dağılmış ve savaştan savaşa sürüklenmiştir.

I-II-III-IV-V

Genel olarak; 1990’ların başlarında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin iç savaş sonucu dağılmasının sebepleri şunardır: 1) Federal cumhuriyetlerden Sırbistan ve Hırvatistan liderlerinin siyaseten etnik ayrılıkçılığı kasten teşvik etmeleri, 2) Osmanlı Devleti ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Balkanlara miras bıraktığı farklı din ve kültürel yapıların tarihsel husumetleri, 3) Dünya ekonomisindeki olumsuz gelişmelerin, ülkede ekonomik yapıyı zayıflatması artan işsizlikle etnik milliyetçiliğin artması, 4) SSCB’nin dağılması sonrası Batı ve Avrupa Topluluğu ülkelerinin kendi çıkarları için Yugoslavya üzerinde kurdukları siyasi komplolardır. Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurucusu Tito’nun despotik ve yanlı politikalarının mirası, siyasi tarih açısından doğru olmayıp sebeplerden biri değildir. Cevap C seçeneğidir.

Eylül 1986’da Sırp Bilim ve Sanat Akademisi tarafından yayımlanan ve Sırp milliyetçi bakış açısıyla Yugoslavya’nın eleştirisini yapan muhtıra (Memorandum SANU) ise deprem etkisi yaratmış ve Yugoslavya’nın dağılma sürecinde önemli bir etken olmuştur. Muhtırada, diğerleri arasında, Sırbistan’ın başta Hırvatistan ve Slovenya olmak üzere Yugoslavya’nın diğer federal birimleri tarafından siyasi, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda kenara itildiği, Sırbistan’a yeterince yatırım yapılmadığı, Sırpların eşit haklara sahip olmadığı ve asimilasyon tehlikesi altında olduğu, Kosova’daki Sırpların sürgün edildiği ve Yugoslavya içinde Sırbistan sınırlarının gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktaydı. Muhtırada 174 Soğuk Savaş Sonrası Çatışmalar ve Dönüşümler 6 ileri sürülen bu görüşler, komünizm maskesi altında gizlenen Sırbistan’daki milliyetçi hareketleri canlandırmış ve Sırpların lideri olarak ortaya çıkacak olan Slobodan Milošević’in politikalarına rehberlik etmiştir. Cevap D seçeneğidir.

Yugoslavya’nın 1974 tarihli anayasası, ülkeyi oluşturan altı cumhuriyetin yanı sıra Sırbistan’a bağlı Kosova ve Voyvodina özerk bölgelerine de geniş yetkiler tanımıştı. Yugoslavya Komünistler Birliği ve federal kurumların bünyesinde Kosova ve Voyvodina’nın da eşit birer oy hakkı bulunmaktaydı. Cevap E seçeneğidir.

Yugoslavya’nın diyalog yoluyla dağılması için Milošević’le yapılan müzakereler herhangi bir sonuç vermeyince Hırvatistan ve Slovenya parlamentoları 25 Haziran 1991’de bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Bunun ardından, devletin ortak ordusu olan Yugoslavya Halk Ordusu 27 Haziran 1991’de önce Slovenya’ya, sonra da Hırvatistan’a saldırmış ve Yugoslavya’da yıllar boyunca sürecek olan savaş resmen başlamıştır. Cevap A seçeneğidir.

Hırvatistan’da şiddetli çatışmalar yaşanırken Makedonya 21 Kasım 1991’de Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan etmiştir. Geçmişteki dönemlerden farklı olarak Makedonya artık Büyük Sırbistan projesinin bir parçası değildi. Dönemin Makedonya yetkilileri de Hırvatistan ve Slovenya’nın aksine Milošević’e kafa tutmamış ve Sırp karşıtı bir söylem geliştirmemiştir. Böylece bağımsızlık ilanının ardından Yugoslavya Halk Ordusu Makedonya topraklarından çekilmiş ve herhangi bir çatışma yaşanmamıştır. Cevap E seçeneğidir.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi de 19 Eylül 1992 tarihli ve 777 sayılı Kararı’yla, Yugoslavya’nın artık var olmadığı görüşünü kabul etmiştir. Buna göre Yugoslavya artık var olmadığı için Yugoslavya’yı teşkil eden bütün cumhuriyetlerin ve özerk bölgelerin onayı alınmadan, ülkenin sınırlarının değişmeyeceğini belirten Yugoslavya’nın 1974 Anayasası’nın 5. maddesi de anlamını yitirmişti. Dahası, Yugoslavya ortadan kalktığına göre, cumhuriyetlerin iç sınırları, uluslararası hukuk tarafından korunan dış sınırlar muamelesi görmeye başlamıştır. Bir başka ifadeyle, uluslararası hukuktaki “ülkenin bütünlüğü” ilkesi Yugoslavya yerine eski federal birimlere uygulanmaya başlanmıştır. Cevap C seçeneğidir.

Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlık ilanının ardından Bosna-Hersek, Cumhurbaşkanı Alija Izetbegović’in liderliği altında 29 Şubat-1 Mart 1992 tarihinde referanduma gitmiş ve bunun sonucunda bağımsızlığını ilan etmiştir. Bosna-Hersek’in bağımsızlığı AT Bakanlar Konseyi tarafından 6 Nisan 1992’de tanınmıştır. Cevap A seçeneğidir.