İmparatorluklar Dönemi

Balkanlarda ilk siyasi ve kültürel uygarlıklar Ege Denizi kıyılarında ve adalarında ortaya çıkmıştır.

Balkanların tamamını etkisi altına alan ilk güç Romalılar olmuştur.

Avrupa’da hüküm süren başlıca hanedanlardan biri olan Habsburg Monarşisi (İmparatorluğu), uzun süre Balkanlar ve Orta Avrupa’da Osmanlı Devleti’ne karşı koyabilen tek güç olmuştur. Nitekim Osmanlı’nın geri çekildiği yerlerde oluşan yönetim boşluğunu Habsburg Monarşisi doldurmuştur.

Roma İmparatorluğu’nun tarihi genel olarak üç dönemde incelenmektedir. Birincisi, MÖ 753-509 yılları arasındaki Krallar Dönemi, ikincisi MÖ 509-31 yıllarını kapsayan Cumhuriyet Dönemi ve üçüncüsü MÖ 31-M.S. 476 arası süren İmparatorlar Dönemi’dir.

Balkanlar, imparatorluğun doğu ve batı illerini birbirine bağlaması, kuzeyden gelen tehditlere karşı Tuna Nehri ve dağlarıyla siper oluşturması ve asker seferberliği bakımından Roma için önemliydi.

Batı Roma İmparatorluğu uzun ömürlü olmamış ve kuzeyden gelen istilalarla yıkılmıştır. Son Roma imparatorunun tahtan indirildiği 476 yılı, Batı Roma İmparatorluğu’nun da sonu olarak kabul edilir.

Roma İmparatorluğu’nda yollar genellikle askerler tarafından ve ağırlıklı olarak askerî ve idari sebeplerden dolayı inşa edilmiştir. Elbette söz konusu yollar ticaret, posta hizmetleri ve seyahat gibi amaçlar için de kullanılmıştır.

Bizans, Balkanlardaki kuzey sınırlarını yerel sakinler, kaçaklar, emekli savaş gazileri, mülteciler ve tutsaklardan oluşan sınır kuvvetleri ile korumaya çalışmıştır. Bunların görevi, imparatorun komutası altındaki elit askerî güç gelinceye kadar düşmanı engellemekti.

1204’teki Dördüncü Haçlı Seferi Bizans’a yardım gayesinden uzaklaşarak Haçlıların başkent Konstantinopolis’i işgal etmesiyle sonuçlanmıştır. İşgalin ardından Bizans İmparatorluğu’nun başkenti İznik’e taşınmış, Konstantinopolis ancak 57 yıl sonra, 1261’de Haçlıların işgalinden kurtulabilmiştir.

Bizans’ın bugünkü Balkanlarda yaşayan en büyük mirasının Hristiyanlığın Ortodoks mezhebi ve etrafında gelişen medeniyet olduğu söylenebilir.

Bölgeye 14. yüzyılda giren Osmanlı Devleti ise Türklerin Balkanlar ile hem en kalıcı ilişkilerini geliştirmiş hem de bölgenin siyasi, ekonomik ve sosyal hayatında büyük değişimler meydana getirmiştir.

1352 yılında Gelibolu’nun yakınlarındaki Çimpi Kalesi’nin ele geçirilmesiyle Osmanlılar Balkanlara ilk adımını atmıştır.

İki ordu arasında 28 Haziran 1389’da gerçekleşen Birinci Kosova Savaşı Osmanlıların zaferiyle neticelendi. Ancak çok şiddetli geçen bu meydan muharebesinde iki taraf da ağır kayıplar vermiş, orduların başında yer alan Sultan I. Murat ve Prens Lazar hayatını kaybetmiştir.

Timurlularla 20 Temmuz 1402 tarihinde Ankara’nın Çubuk Ovası’nda yapılan muharebeyi I. Bayezid kaybedip esir düşmüş, 8 Mart 1403’te esaret altında bahtsız bir şekilde ölmüştür. Bayezid’in savaşa Balkanlardan getirdiği askerî birlikler içinde birçok Hristiyanlar da bulunmaktaydı. Bunların çoğu Ankara Muharebesi’nde öldürülmüştür.

Tarihe İkinci Kosova Savaşı olarak geçen bu savaşta Osmanlı ordusu galip geldi. Bu savaşla birlikte Hristiyan devletlerin Osmanlıları Balkanlardan çıkarılmasına ilişkin çabaları sona ermiş ve bundan sonra bu devletler Osmanlılara karşı daha ziyade savunma savaşları yürütmüştür.

Osmanlı Devleti’nde devlete sağlanan belirli bir hizmet karşılığında ücret olarak toprağın tahsis edilmesine timar adı verilirdi. Timarların yönetimi sipahilere bırakılmıştı. Gayrimüslimler de timar sahibi olabiliyordu.

Alman Kralı I. Rudolf (Habsburglu), Bohemya Kralı II. Otakar’ı savaşta yenerek 1278 yılından itibaren Avusturya’da yaklaşık 640 yıl sürecek olan Habsburg yönetimini başlatmıştır.

Güneyde Osmanlı’nın ve doğuda Moskova Knezliği’nin yarattığı ortak tehdidin karşısında Orta Avrupa’daki büyük hanedanlar arasında 1515 yılında Viyana Kongresi düzenlenmiştir. Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian, Macaristan ve Bohemya Kralı II. Vladislaus ile Polonya Kralı ve Litvanya Grandükü I. Sigismund’un bir araya gelmesiyle gerçekleştirilen bu kongrede, dönemin iki büyük hanedanı olan Habsburg ve Jagiellon hanedanları arasında karşılıklı evlilik akitleri resmileştirilmiş ve yeni bir savunma ittifakı kurulmuştur.

Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti tarihte ilk defa karşı tarafın toprak bütünlüğünü tanımış, böylece Osmanlı ile Habsburg arasındaki sınır ilk kez belirgin bir şekilde işaretlenmiştir. Karlofça Antlaşması’ndan sonra Habsburg Orta Avrupa’nın en büyük gücü hâline gelmiştir.

1914 yılında Gavrilo Princip adlı bir Sırp milliyetçisinin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtı ve Silahlı Kuvvetler Başmüfettişi Arşidük Franz Ferdinand’ı Saraybosna’da öldürmesi, büyük bir savaş için koşulların zaten var olduğu Avrupa’da Birinci Dünya Savaşı’nın fitilini ateşlemiş, savaşın sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun varlığı sona ermiştir.