BALKANLAR'DA SİYASET - Deneme Sınavı - 12

Sırbistan

11 Temmuz 1995’te Ratko Mladić önderliğindeki Sırp güçleri Srebrenitsa’ya girmiştir. Sırpların kente girişinden itibaren altı gün içinde 8.000’in üzerinde Boşnak sivil katledilmiş, böylece Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan beri görülmemiş bir soykırım suçu işlenmiştir.

Eylül 2020’ye değin Kosova’nın bağımsızlığını BM’ye mensup 196 ülke içinden 119’u tanımış fakat bu ülkelerden 13’ü siyasi sebeplerle tanıma kararını geri çekmiştir. Sırbistan’ın yanı sıra BM Güvenlik Konseyi üyesi iki ülke (Rusya ve Çin), AB üyesi beş ülke (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, İspanya, Romanya, Slovakya, Yunanistan), Bosna-Hersek, Brezilya, Hindistan ve İran Kosova’yı tanımayan ülkeler arasında yer almaktadır. Kosova, dünya ülkelerinin çoğunluğu tarafından tanınmış olsa da Rusya ve Çin’in vetosu yüzünden henüz BM üyeliğine kabul edilmiş değildir.

Altı ay kadar süren çatışmaların ardından 13 Ağustos 2001 tarihinde imzalanan Ohri Çerçeve Anlaşması ile Arnavutlar, Makedonya’daki haklarının genişletilmesi karşılığında silah bırakmayı kabul etmiştir.

Cumhurbaşkanlığına seçilen Milo Đukanović, önce Karadağ’ı Sırbistan’ın maruz kaldığı uluslararası izolasyondan kurtarmak maksadıyla Belgrad’dan farklı politikalar izlemeye başlamış, daha sonra ise tam bağımsızlık için kolları sıvamıştır.

Soğuk Savaş’ta komünizmle yönetilmemiş tek Balkan ülkesi olan Yunanistan’da ise diğer ülkelerdeki siyasi ve ekonomik dönüşümler yaşanmamış, Yunanistan bu durumun avantajıyla bölgede lider ülke olmak için girişimlerde bulunmuştur.

2006 yılında Boyko Borisov’un liderliğinde kurulan Bulgaristan’ın Avrupa Gelişimi için Vatandaşlar (GERB) adlı parti, 2009 genel seçimiyle Bulgaristan siyasi sahnesindeki en önemli parti durumuna gelmiş ve bu konumunu günümüze kadar sürdürmüştür.

1988'de Voyvodina ve Kosova'da gerçekleşen Sırp protestoları "Yoğurt Devrimi" olarak da adlandırılır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Avrupa Topluluğunun ara buluculuğuyla 7 Temmuz 1991’de imzalanan Brioni Antlaşması’yla Yugoslavya Halk Ordusu Slovenya topraklarından çekilmiştir. Doğru cevap C) şıkkıdır.

Hırvatistan’da şiddetli çatışmalar yaşanırken Makedonya 21 Kasım 1991’de Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan etmiştir. Doğru cevap C) şıkkıdır.

Mostar Köprüsü Mimar Hayreddin tarafından 16. yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. Doğru cevap A) şıkkıdır.

ABD’li yetkililerin iki tarafla yürüttüğü diplomasinin sonucunda Boşnak ve Hırvat temsilciler arasında 1 Mart 1994’te Washington Antlaşması imzalanmıştır. Bu Antlaşma’yla Boşnaklar ile Hırvatlar arasındaki çatışmalar bitirilmiş ve Bosna-Hersek’te iki halkın çoğunlukta olduğu bölgelerde Bosna ve Hersek Federasyonunun (FBiH) oluşturulmasına karar verilmiştir. Doğru cevap D) şıkkıdır.

Kosova’daki savaş, 9 Haziran 1999 tarihinde Makedonya’nın Kumanova kentinde NATO, YFC Ordusu ve Sırbistan İçişleri Bakanlığı temsilcileri arasında imzalanan bir antlaşmayla fiilen bitirilmiştir. Antlaşmanın ardından Sırp silahlı kuvvetleri Kosova’dan geri çekilmiş ve yerine NATO’ya bağlı Kosova Barış Gücü (KFOR) geçmiştir. Burada doğru cevap olarak C) şıkkı işaretlenmelidir.

Çoğunluğunu Bulgaristanlı Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH; Bulgarca DPS), iki ana güç arasında hangi tarafın ağır basacağını belirleyen bir kilit parti olmuştur. Burada doğru cevap B) şıkkıdır.

Altı ay kadar süren çatışmaların ardından 13 Ağustos 2001 tarihinde imzalanan Ohri Çerçeve Anlaşması ile Arnavutlar, Makedonya’daki haklarının genişletilmesi karşılığında silah bırakmayı kabul etmiştir. Burada doğru cevap D) şıkkıdır.

Kasım 1996’da düzenlenen genel seçimi merkez sağ partilerinin oluşturduğu Romanya Demokratik Konvansiyonu (CDR) kazanmış, ayrıca bu koalisyonun adayı Emil Constantinescu yeni cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir. Böylece Romanya’da iktidar ilk kez eski komünistlerin dışındaki bir kadronun eline geçmiştir.

Yunanistan'ın Soğuk Savaş sonrası yaşadığı krizler: a)Makedonya ile yaşanan isim krizi, b) Güney Arnavutluk'ta yaşayan Yunan azınlık üzerinden gelişen Arnavutluk krizi, c) Helen Çözümü ve Altın şafak gibi aşırı sağ partilerin politikaları ve e) 2010 yılından itibaren yaşanan ekonomik kriz v.b. dir. Türkiye ile Batı Trakya'da sınır sorunları söz konusu değildir. Burada doğru cevap D) şıkkıdır.

Eylül 1986’da Sırp Bilim ve Sanat Akademisi tarafından yayımlanan ve Sırp milliyetçi bakış açısıyla Yugoslavya’nın
eleştirisini yapan muhtıra (Memorandum SANU) Yugoslavya’nın dağılma sürecinde önemli bir etken olmuştur. Muhtırada, diğerleri arasında, Sırbistan’ın başta Hırvatistan ve Slovenya olmak üzere Yugoslavya’nın diğer federal birimleri tarafından siyasi, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda kenara itildiği, Sırbistan’a yeterince yatırım yapılmadığı, Sırpların eşit haklara sahip olmadığı ve asimilasyon tehlikesi altında olduğu, Kosova’daki Sırpların sürgün edildiği ve Yugoslavya içinde Sırbistan sınırlarının gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktaydı. Muhtırada Yugoslavya Halk Ordusu'nun Sırp ordusuna dönüştürülmesi yoktu ancak 1991 yılının ikinci yarısında itibaren adım adım gerçekleştirilecektir. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Yugoslavya’nın 1974 tarihli anayasası, ülkeyi oluşturan altı cumhuriyetin yanı sıra Sırbistan’a bağlı Kosova ve Voyvodina özerk bölgelerine de geniş yetkiler tanımıştı. Yugoslavya Komünistler Birliği ve federal kurumların bünyesinde Kosova ve Voyvodina’nın da eşit birer oy hakkı bulunmaktaydı. Kosova ve Voyvodina’nın kendi öz yönetimleri olduğu için, Milošević onları kontrol edemiyordu. Bu sebeple Milošević 1988’de Voyvodina ve Kosova’da “Yoğurt Devrimi” olarak bilinen Sırp protestolarını organize etmiş ve ardından bu iki özerk bölgenin yönetimlerine el koymuştur. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Bosna-Hersek ve Makedonya’da genellikle partiler etnik temelde kurulmuş ve her vatandaş etnik bakımdan kendine yakın bulduğu siyasi partilere oy vermiştir.  Kasım-Aralık 1990’da Bosna-Hersek’te düzenlenen genel seçimlerde Boşnaklar çoğunlukla Demokratik Eylem Partisine (SDA), Sırplar çoğunlukla Sırp Demokratik Partisine (SDS), Hırvatlar ise çoğunlukla Bosna-Hersek Hırvat Demokratik Birliğine (HDZ BiH) oy vermeyi tercih etmiştir. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.