BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ

İşletme yerinin seçiminde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Arazinin büyüklüğünün kurulması planlanan işletmeye uygun olması
• Arazinin topografik yapısının suyun doğal cazibe ile getirilmesi için hafif eğimli olması
• Arazi içinde veya yakınında yetiştiriciliğe alınacak türün isteklerine uygun bir su kaynağı bulunması
• Toprak havuz yapılacaksa uygun toprak yapısına sahip (kil yapısı yüksek) olması
• Sel baskınları ve heyelandan korunmuş bir alan olması
• Yoğun tarım ve ilaçlamanın yapıldığı tarım alanları ile sanayi tesisi ve büyük yerleşim yerlerinin etkisinden uzak olması
• Elektrik, su gibi altyapı ve kara yolu ulaşımının kolay olması

Genel olarak kışın 5°C’nin altına düşmeyen, yazın da 20°C’nin üzerine çıkmayan sularda yaşamlarını sürdüren alabalıklar için yetiştiricilik koşullarında kuluçka ve larva döneminde 8-12°C, yavru döneminde 12-15°C, besi döneminde 15-18°C’lik sular uygundur. Eğer kademeli olarak artan bir sıcaklık ve yeterli oksijen varsa 20°C’ye kadar da yaşamlarını sorunsuz olarak sürdürebilirler.

Damızlık seçimi, yetiştiriciliğin ilk aşamasıdır ve dikkatle yapılması gerekir. Gereksinim duyulan damızlık balık sayısı, elde edilmesi düşünülen yumurta ve yavru sayısına göre değişiklik gösterir. Damızlık miktarı hesaplanırken önce gereksinim duyulan dişi miktarı belirlenir daha sonra 3 dişi için 1 erkek balık olacak şekilde damızlık stok oluşturulur.

Yumurtalarda görülen mantar enfeksiyonlarına karşı en yaygın olarak kullanılan ilaç malahit yeşilidir. Yumurtalardaki mantar enfeksiyonlarına özellikle Saprolegnia’ya karşı son derece etkilidir.

Su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılan bazı anestezik maddeler, karanfil yağı, MS-222, Quinaldin, 2-fenoksietanol’dür.

Alabalıkların 10-20 gram ağırlık ve 10-12 cm boyundaki yavrularına fingerling (parmak boy) adı verildiğinden bu döneme fingerling yetiştiriciliği de denmektedir. Bu dönemde yavru balıklar yine kanal şeklinde veya yuvarlak havuzlarda yetiştirilebilirler.

Sazan sıcak suları seven (termofilik) bir balık türü olmasına ve ılıman (suptropik) bölge balığı olarak bilinmesine rağmen, 4-5°C’ye kadar soğuk suya dayanabilen bir canlıdır. Düşük su sıcaklıklarında yem alımının sınırlanması ve metabolizmanın yavaşlaması nedeniyle büyümenin durma noktasına geldiği bilinmektedir. En iyi büyüme 18-25°C aralığında gerçekleşse de sazan 30°C sıcaklıklarına kadar yaşamını sorunsuz olarak sürdürebilir. Alkali su koşullarına (pH: 9) ve hatta 3-4 mg/L çözünmüş oksijen düzeylerine de dayanıklıdır.

Yarı denetimli (yarı entansif) koşullarda yumurta ve yavru alımı için anaçlar özel olarak düzenlenmiş yumurtlatma havuzlarına stoklanırlar. Bu havuzlara uygun doğal ve yapay bitkiler yerleştirilmelidir. Çiftleşme genellikle yılda bir kez bahar döneminde gerçekleşeceğinden ötürü bu döneme kadar iyi beslenmiş anaçlar hazırlanmış özel çiftleşme havuzlarına bir dişiye iki erkek oranında stoklanmalıdırlar. Çiftleşmeyi takiben anaçların havuzlardan toplanarak yumurtaların kuluçka süresince zarar görmeleri engellenmelidir.

Beynin alt bölümünde bulunan ve yumurtlamayı da kontrol eden cinsiyet hormonlarının salgılanmasını düzenleyen bir bezdir. Yetiştiricilik koşullarında balıklardan yumurta alımını kolaylaştırmak için çok uzun yıllardır doğal hormon olarak kullanılmaktadır.

Yapışkanlığı giderilen yumurtalar Zuger şişesi adı verilen kuluçkalıklara yerleştirilerek inkübasyonun gerçekleşmesi sağlanır. Zuger şişelerinde su debisi yaklaşık 2 L/dk olacak şekilde ayarlanmalıdır. Suyun sıcaklığı ise 20-22°C aralığında tutulmalıdır.

Halen ülkemizde tatlı sularda en fazla yetiştiri­ciliği yapılan tür Gökkuşağı alabalığı, denizde ise Çipura ve Levrektir. Doğru cevap A’dır.

Gökkuşağı alabalığı yetiştiricilik koşullarına kolay uyum sağlaması, nispeten yüksek su sıcaklıklarına dayanıklı olması, sağım, döl alımı ve yavruların yapay yeme alışmasının kolay olması, gelişim hızı ve yem değerlendirmesinin daha iyi ve hastalıklara karşı daha dirençli olması nedeniyle yetiştiricilikte tercih edilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Alabalık dişileri 3 yaşında, erkekleri 2 yaşın­da üreme olgunluğuna gelirler. Doğru cevap D’dir.

Sağım esnasında özellikle büyük damızlık balıkların çırpınarak zarar görmesi-ni engellemek ve sağımı en kısa sürede tamamlamak balıklar suya karıştırılan anestezik maddelerle bayıltılabilir. Doğru cevap B’dir.

Yavrular 1-2 gram ağırlıkta olduğunda 1000 yavru balık için 3-4 litre/dakika su akış hızı yeterli olur­.

Gökkuşağı alabalıklarının yemlerinde protein oranları larva yeminde % 40-50, yavru yeminde % 30-40 ve sofralık balık yeminde ise % 30 düzeyin­dedir. Doğru cevap C’dir.

Sazanlar için en ideal büyüme ve yem değerlendirme su sıcaklığı 23-24°C’ler arasındadır. Doğru cevap E’dir.

Yaklaşık 4 kg canlı ağırlığa sahip bir dişi yaklaşık 1 milyon adet yumurta verebilir. Doğru cevap C’dir.

Entansif tip yani denetimli yumurta alımında seçilen anaçlar su sıcaklığının yaklaşık 16°C ve üzerine çıktığı dönemde erkek ve dişi olarak ayrılarak ayrı ayrı havuzlara stoklanırlar. Doğru cevap D’dir.

Dünyada su ürünleri üretimi balıkların yanı sıra kabuklu, yumuşakça ve su bitkilerinin yetiştiriciliğini de kapsamaktadır. Milattan önceki yıllara kadar uzanan yetiştiricilik uygulamalarında ilk kullanılan balığın Sazan olduğu bilinmektedir. Sazan dünya genelinde en fazla üretimi yapılan tatlı su balıklardan biri olmasına rağmen ülkemizde doğal kaynakların balıklandırılması amacı ile daha çok ilgili devlet kuruluşları tarafından üretilmektedir. Sazana olan talebin sınırlı olması ve pazar fiyatının düşük olması nedeni ile ülkemizde özel sektör tarafından yetiştiriciliği tercih edilmemektedir.