BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ

Kaliteli ve uygun bir yem kullanıldığında optimum su sıcaklıklarında alabalıkların yemden yararlanma oranları (yemi ete dönüştürme oranı) 1 civarındadır. Yani 1 kg balık yemi ile 1 kg alabalık üretebilmektedir.

Sazan İşletmeleri İçin Arazi Seçimi ve Su Özellikleri: Ekstansif yetiştiricilik koşulları bir anlamda durgun su ortamı olarak düşünülse de yine de yeni ve temiz su girişi olanağı sağlaması bakımından günlük olarak 1-2 L/sn/hektar alan su debisi önerilmektedir. Bir başka ifadeyle en az bu düzeyde bir su akışı ile yeterli oksijen miktarının temini de sağlanabilir. Buna karşın entansif yetiştiricilikte su debisinin 100-200 L/sn/ha düzeyinde olması gerekir.

Yaklaşık 4 kg canlı ağırlığa sahip bir dişi yaklaşık 1 milyon adet yumurta verebilir. Sazan yumurtalarının çapı yaklaşık 1 mm kadardır.

Sazan yumurtaları yapışkan olduğu için, kuluçkalıklarda birbirlerine yapışarak ölürler Bu nedenle kuluçkalıklarda açtırılacak olan yumurtaların yapışkanlığının giderilmesi gerekir. Bu amaçla çeşitli dölleme çözeltileri kullanılmaktadır. Bunlardan en çok kullanılanı tuz-üre çözeltisidir.

Dubisch havuzlarında 10-12 gün süreyle gelişen larvalar ise havuzlarda gelişen zooplankton ile beslenirler.

Anadrom: Büyüme ve gelişmelerini denizlerde tamamlayan, cinsi olgunluğa erişince yumurtlamak amacıyla tatlı sulara göç eden balıklar.

İşletme Yerinin Seçimi

Su ürünleri yetiştiriciliğinde ilk adım yetiştiriciliği yapılacak türün özelliklerine ve yetiştirilecek miktara uygun bir işletme yerinin belirlenmesidir. Bu seçimde su ve arazi özellikleri olmak üzere iki konu öncelikli olarak ele alınmalıdır. Bu özellikler yetiştiriciliği yapılacak olan türün biyolojik istekleri göz önüne alınarak belirlenmelidir. İşletme yerinin seçiminde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

Arazinin büyüklüğünün kurulması planlanan işletmeye uygun olması

Arazinin topografik yapısının suyun doğal cazibe ile getirilmesi için hafif eğimli olması

Arazi içinde veya yakınında yetiştiriciliğe alınacak türün isteklerine uygun bir su kaynağı bulunması

Toprak havuz yapılacaksa uygun toprak yapısına sahip (kil yapısı yüksek) olması

Sel baskınları ve heyelandan korunmuş bir alan olması

Yoğun tarım ve ilaçlamanın yapıldığı tarım alanları ile sanayi tesisi ve büyük yerleşim yerlerinin etkisinden uzak olması

Elektrik, su gibi altyapı ve karayolu ulaşımının kolay olması

Genel olarak kışın 5 °C’nin altına düşmeyen, yazın da 20 °C’nin üzerine çıkmayan sularda yaşamlarını sürdüren alabalıklar için yetiştiricilik koşullarında kuluçka döneminde ve larva 8-12 °C, yavru döneminde 12-15 °C, besi döneminde 15-18 °C’lik sular uygundur. Eğer kademeli olarak artan bir sıcaklık ve yeterli oksijen varsa 20°C’ye kadar da yaşamlarını sorunsuz olarak sürdürebilirler.

Kuluçkahane binası içerisinde;

Damızlık balıkların tutulacağı tanklar

Yumurta alımı (sağım) için gerekli alet ekipman

Sağım masası

Kuluçkalıklar

Larva (ön yavru büyütme) havuzları bulunur.

Gökkuşağı alabalıklarının yemlerinde protein oranları larva yeminde % 40-50, yavru yeminde % 30-40 ve sofralık balık yeminde ise % 30 düzeyindedir. Alabalık yemlerinde yağ içeriği başlangıçta % 4-5 oranında önerilmekte, balık büyüdükçe bu oran artırılmaktadır. Alabalık pelet yemlerinde % 8-12 oranında yağ ve % 42-50 oranında protein üst sınır olarak kabul edilmekle birlikte, özellikle sofralık balık yetiştiriciliğinde kullanılan yemlerde son yıllarda yemin yağ oranı % 18’lere kadar yükselmiştir. Kaliteli ve uygun bir yem kullanıldığında optimum su sıcaklıklarında alabalıkların yemden yararlanma oranları (yemi ete dönüştürme oranı) 1 civarındadır. Yani 1 kg balık yemi ile 1 kg alabalık üretebilmektedir.

Havuzlara konulacak balık miktarı yavru balıkların büyüklüğü ve su miktarına bağlı olarak ayarlanmalıdır. Yavrular 1-2 gram ağırlıkta olduğunda 1000 yavru balık için 3-4 litre/dakika su akış hızı yeterli olurken 5-6 gram ağırlığındaki balıklar için bu miktar 4-8 litre/dakika olmalıdır. Su değişim miktarına göre stok yoğunluğu 2000-5000 adet/m3 yavru olarak ayarlanabilir.

Kullanılacak suyun pH düzeyi 5.5-10.5 arasında değişim gösterebilir. Fakat optimum pH 6.5-8.5 aralığındadır. Yaz döneminde fitoplankton varlığı pH düzeyini geçici bir biçimde düşürebilir.

Yavru büyütme havuzları, şekil ve yapı bakımından işletmenin tipine ve bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterir. Havuzların büyüklükleri ve derinlikleri işletmenin amacına, suyun durumuna, arazinin topoğrafik yapısına ve besleme durumuna göre planlanır. Bu havuzların alanları mümkün olduğunca küçük tutulmalıdır.

Uygun havuz büyüklüğü 500-1000 m2 aralığındadır. Bu havuzlara iyi bir drenaj yani su çıkışı düzeneği ile iyi bir hasat düzeneği hazırlanmış olmalıdır. Havuzların yıl içinde stoklama sezonundan önce mutlaka kuruya alınmış olması olası hastalık problemlerini engellemek için önerilmektedir. Havuzlar kuruya alınmadan önce kireçlenmelidir.

Ekstansif: Doğal çevresel koşullara ve doğal besinlere dayalı, balık stok oranı düşük tutulan yetiştiriciliktir.

Yarı entansif: Doğal koşullarda doğal be- sinlere takviye yapay yem verilmesine dayalı yarı yoğun yetiştiriciliktir.

Entansif: Çevresel koşulların tam kont- rollü olarak düzenlenebildiği ve sadece yapay yemlerle beslemeye dayalı yoğun yetiştiriciliktir.

Polikültür: Aynı ortamda birbirlerine zarar vermeyecek ve rekabet yaratmadan beslenebilecek farklı canlıların beraberce yetiştirilmesidir.

Detritus: Bitkisel ve hayvansal organiz- maların bütünlüğü bozulmuş, parçalanmış kalıntılarıdır.

Dişi sazan balığı üreme sezonunda bir kilogram balık ağırlığı başına 150-300 bin adet yumurta yapma özelliğine sahiptir.

Hayvansal organizmaları besin olarak tüketen canlılara karnivor canlılar adı verilir.

Anadrom: Büyüme ve gelişmelerini denizlerde tamamlayan, cinsi olgunluğa erişince yumurtlamak amacıyla tatlı sulara göç eden balıklar.

Halen ülkemizde tatlı sularda en fazla yetiştiriciliği yapılan tür Gökkuşağı alabalığı, denizde ise Çipura ve Levrektir.

Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss, Walbaum, 1792) ismini derisi üzerindeki gökkuşağına benzeyen renklerden almaktadır.

Doğal olarak Amerika’nın Pasifik kıyılarında bulunan bu tür 19. Yüzyıl sonlarında Avrupa’ya daha sonra da ülkemize getirilmiş, 1970’li yıllardan itibaren yetiştiriciliğine başlanmıştır.