BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 38

Günümüzde yaşayan ve her biri milyonlarca yıllık kendine has bir gelişim tarihine sahip binlerce
balık türü bulunmaktadır. Sahip oldukları geniş uyum çeşitliliği göz önüne alındığında, balık kelimesini tanımlamaya çalışmak biraz zor olabilir. Bu çeşitliliği dikkate alırsak, balığın en klasik tanımlarından biri şu olabilir; “birincil olarak suda yaşamaya uyarlanmış, solungaçları ile solunum yapan, uzantıları (eğer var ise) yüzgeç biçiminde olan, derileri çoğunlukla pullar ile örtülü, soğukkanlı (poikiloterm) ve en ilkel omurgalılardır”.

Balıklarda yüzmeyi en iyi sağlayan, ideal vücut şekli fuziform (füze veya torpil şeklinde olan)’dur.
Bu şekle sahip olan balıklara örnek olarak kemikli balıklardan sardalya, uskumru ve ton-orkinos; kıkırdaklı balıklardan birçok köpek balığı türü verilebilir.

Çeşitli derecelerde olmak üzere, lateral yassılaşma daha çok kıyıya yakın kayalık, otluk zeminlerde sakin bir hayat süren balıklarda görülen vücut biçimidir. Ancak bu balıklar da düşmanlarından
kaçacak veya avına saldıracak kadar ani hızlanma sağlayabilir. Bu vücut tipi birçok kıyısal türde görülür: karagöz, mercan ve dil balığı gibi.
Dipte yaşayan balıkların çoğu ve vatozlarda dorso-ventral yassılaşma görülmektedir. Örn., vatozlar
ve fener balıkları gibi.

Vücudun her iki yanında bulunan solungaçlar çenesiz balıklarda yan yana açılan (5-16 çift) delikler şeklinde iken, kıkırdaklı balıklarda ayrı ayrı (5-7 adet) yarıklar şeklindedir.

Salmonidae (Alabalıkgiller) familyası üyelerinde ışınsız, etsi küçük bir yüzgeç vardır. Buna Adipöz Yüzgeç (Yağ Yüzgeci) denir.

Balıklar, besinlerinin çeşitliliğine göre de üçe ayrılır. Çok çeşitli besinlerle beslenenlere öyrifag; belli
tip besinlerle beslenenlere stenofag; tek bir çeşit besinle beslenenlere de monofag denir. Balıkların çoğu öyrifagdır.

Predatör (Yırtıcı, Avcı) balıklar gözle görülebilecek büyüklükteki hayvanlarla beslenir. Bu grupta
yer alan balıkların büyük çoğunluğunda dişler kavrayıcı ve tutucu bir yapıya sahiptir. Çene kemikleri (mandibula) çok iyi gelişmiş olan bu balıkların, midelerinde kuvvetli asit salgısı mevcuttur. Bağırsakları ot yiyerek beslenen herbivor balıklara göre oldukça kısadır. Yırtıcı balıklar yaşadıkları ortamda aktif olarak avlanır. Bunların besinlerini arayıp bulmalarında, görme, işitme, koku alma, tat alma, dokunma, yanal çizgi ve elektro duyu organlarının önemli rolü vardır. Örneğin lüfer (Pomatomus saltatrix), ton balıkları, orkinos ve uskumrular (Scombridae) ve köpek balıkları (Elasmobranchii) gibi.

Bazı kemikli balıklar su solungaçlarından geçerken sudaki çözünmüş oksijenin %85’ini alabilmektedir. Bu temel solunum döngüsünde, balıkların yaşam biçimlerine uygun olarak birtakım değişiklikler görülür. Örneğin Scomber (Uskumru) ve aktif köpek balıkları gibi hızlı yüzen balıklarda ağız ve operkulumlar devamlı açık tutularak suyun balığın yüzme hızıyla solungaçlardan geçmesi sağlanır. Bu sürece “Ram solunumu” denmektedir.

Pul ile yapılan yaş tayini güvenilir, pratik ve yaygın olandır. Ancak pulsuz balıklarda diğer yöntemlere de başvurulmaktadır. Balıklarda 4 tip pul bulunmaktadır. Bu pul tiplerinden, plakoit, ganoit ve kozmoit tip pulların üzeri, dişin mine tabakasına benzer bir tabakayla kaplı olduğundan, bunlarla yaş tayini yapılamamaktadır. Yaş tayini daha çok kemikli balıkların elasmoit pullarından yapılmaktadır. Ancak kalkan balığının düğme şeklinde olan pulları, sardalya ve istavrit gibi balıkların karina pulları, deniz iğnesi ve denizatlarının kemiksi zırh gibi özel yapıya sahip pulları ve kirpi balığının dikenimsi pulları yaş tayininde kullanılmamaktadır. Çoğu balıkta pullar, larval evrenin sonlarında veya jüvenil evreye geçişte oluşmaya başlamaktadır. Pullar, dermiste bulunan kemik plakalardan oluşmaktadır.

Somon balıkları gibi yaşamlarının çoğunu denizlerde geçirip üremek için tatlı sulara göç edenlere anadrom, tersine yılan balıkları gibi yaşamlarının çoğunu tatlı sularda geçirip üremek için denizlere göç edenlere katadrom, yumurtlamak için değil de yaşam döngüsünün diğer belli evrelerinde düzenli olarak tatlı sulardan denizlere, denizlerden tatlı sulara göç edenlere de amfidrom balıklar denir.

Bir balık türünü sistematik açıdan tanıtabilmek için yedi ana taksonomik kategori kullanılmaktadır. Bu kategorileşmenin mantığı oldukça basittir ve sistematikte kullanılan en küçük kategori tür (spesiyes)’dür. Tür taksonomideki en önemli kategoridir. 

Balıklarda yüzmeyi en iyi sağlayan, ideal vücut şekli fuziform (füze veya torpil şeklinde olan)’dur. Bu şekle sahip olan balıklara örnek olarak kemikli balıklardan sardalya, uskumru ve ton-orkinos; kıkırdaklı balıklardan birçok köpek balığı türü verilebilir. 

Balıkların çoğunda deri pullarla örtülüdür. Bazı balıklarda pulların yerini kemik plaklar ya da dikenler gibi oluşumlar almıştır. Bunun yanında hiç pulu olmayan balıklar da mevcuttur. Örn., kemikli balıklardan mığrı’da pul bulunmaz. Günümüzde yaşayan balıklarda 4 tip pul bulunur: Plakoit, Kosmoit, Ganoit ve Elasmoit.

Operkulum, solungaç kapağıdır.

Lüfer (Pomatomus saltatrix), ton balıkları, orkinos ve uskumrular (Scombridae) ve köpek balıkları (Elasmobranchii) predatör sınıfı balıklara örnek olarak verilebilir.

Balıklar, metabolik ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyaç duyduğu enerjiyi beslenme ile sağlar. Besin ağız yoluyla alınır, özafagus denen kısa bir tüpten geçerek mideye iner. Özafagusun epitel hücrelerinden salgılanan mukus besinlerin kolayca ilerlemesini sağlar. Balıkların çoğu besini ağızda çiğneme mekanizmasından yoksundur, böylece besinler bütün olarak yutularak büyük lokmalar hâlinde yenir. 

Ozmoregülasyon, organizma içerisindeki belirli, uygun bir tuz- su dengesinin korunmasını sağlayan biyolojik bir olaydır. 

Doğal olarak oluşan büyüme bantlarının sayılarak yaş tayininin yapıldığı yapılar: pullar, otolitler, omur, yüzgeç dikenleri, göz lensleri, çene dişleri veya kemikleri, pektoral kemer ve operkul kemikleri. 

Gıdalarını emerek beslenen balıklara örnek olarak mersin balıkları (Acipenseridae) ve sazan balıkları (Cyprinidae) verilebilir. 

Balıkların vücudu oldukça dayanıklı bir deri ile kaplıdır. Diğer omurgalılarda olduğu gibi deri balıkları dış etkenlere karşı koruyan bir örtü görevini üstlenmiştir. Ayrıca derinin solunum, boşaltım ve ozmoregülasyonda (su-tuz dengesinin ayarlanması) da işlevleri vardır. Doğru cevap B'dir.

Sürüler halinde dolaşan sokar balıkları (Siganidae), algleri otlayarak tüketen türlere örnektir. Doğru cevap A'dır.

Gıdalarını emerek beslenen balıklara örnek olarak mersin balıkları (Acipenseridae) ve sazan balıkları (Cyprinidae) verilebilir. Doğru cevap C'dir.