BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 28

Balıklar açısından toksikolojide en önemli organ, şüphesiz solungaçlardır. Solunum, boşaltım ve osmoregülasyondan sorumlu olan solungaçlar, toksik kimyasallara sürekli ve direkt olarak maruz kalmaktadır.

Sudaki toksikant solungaçlarca absorbe edilerek kan dolaşımına sokulmak suretiyle tüm vücuda yayılır. Sucul sistemlerde toksik metal konsantrasyonun ani ve yüksek seviyeli artışlarında, balıkta gözlenen en önemli akut etki, sekonder lamellalardaki epitel hücreler üzerindeki ciddi tahrişlerdir.

Balık sağlığının korunması açısından genel anlamda kabul gören kriterler çözünmüş oksijen, pH, iyonize olmayan amonyak ve toplam CO2’dir. Fosfor, bakır, Alkalinite ve çinko ihtiyaç duyulduğunda aranılan parametrelerdir.

Balıklar soğukkanlı oluşları nedeniyle, memeliler gibi sıcakkanlı hayvanlara oranla daha bağımsız bir organizasyona sahip fizyolojileri vardır. Balık yaşamında çok önemli bir tampon görevi gören bu metabolik yapı, balıkların çevresel değişimlere ve toksikantlara karşı toleranslarının, sıcakkanlılardan fazla olmasını sağlamaktadır. Balıkların toksik metallere karşı en hassas oldukları dönem, yumurtadan yeni çıktığı dönemdir ve genel olarak balık büyüdükçe toksikant toleransı da artış göstermektedir. Yüksek protein içerikli besinler ile beslenen balıklarda toksik metallerin zararlı etkileri, düşük proteinli besinlerle beslenenlere göre belirgin şekilde düşüktür. Suları sert olan bölgelerde pH genel olarak daha yüksektir ve bu durum metallerin toksisitesinin düşük olmasına neden olur. Ayrıca balıkların, sert sularda, solungaçlarından daha düşük seviyelerde metal absorbe ettiği bilinmektedir.

Oksijen suda az çözünen bir gazdır. Genelde doğal sularda havayla dengeli olacak şekilde çözünmüş oksijen bulunur. Su içinde, yaşayan tüm canlılar için mutlaka çözünmüş oksijen bulunması gerekir. Oksijen suya pasif difüzyonla atmosferden girer. Havadan suya oksijenin geçişini hava ve su arasında oluşan nisbi oksijen farkı etkiler. Bu durumun yanı sıra bitkiler ve algler tarafından karbondioksit ve güneş ışığı varlığıyla gerçekleşen fotosentez olayları sayesinde sucul ekosistemlerde oksijen oluşur.

Oksijen dışında diğer seçeneklerdeki metaller sularda toksisite yaratan unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Suların toplam sertliği (1 litrede mg olarak CaCO₃ olarak ifade edilir) kalsiyum ve magnezyum tuzlarının miktarı şeklinde tanımlanır. Demir, bakır, alüminyum ve mangan gibi diğer metaller de toplam sertliğe katkı yapar. Ancak balık yetiştiriciliği yapılan doğal sularda bu metaller az miktarlarda bulunduğundan toplam sertliğe katkıları da ihmal edilecek kadar azdır. Sularda sertlik iki türlüdür; kalsiyum ve magnezyumun bikarbonatlarının oluşturduğu sertlik karbonat sertliğini oluşturur ve kaynatılmakla giderilebildiği için bu sertlik geçici sertlik olarak tanımlanır. Kalsiyumun ve magnezyumun bikarbonat dışındaki sülfat gibi diğer anyonları ile oluşturdukları tuzların sertliği karbonat olmayan sertliği oluşturur ve bu sertlik kaynatılmakla giderilemeyeceğinden dolayı kalıcı sertlik olarak ifade edilir.

Balık türlerine göre değişmekle birlikte yetiştiricilik için suyun sahip olması gereken çözünmüş oksijen miktarı genellikle  ≥ 7 mg/L miktarındadır.

Oksijenin sudaki çözünürlüğü de genel olarak düşük ve değişken olmakla birlikte 0-12 mg/L değerindedir.

Tartılamayan, beş duyu organımızla belirleyemediğimiz ancak laboratuvar şartlarında tespit edilebilen özelliklere kimyasal özellikler denir. Sucul ekosistemler için önemli bazı kimyasal özellikler çözünmüş gazlar (çözünmüş oksijen ve karbondioksit vb.), pH, biyokimyasal oksijen ihtiyacı, kimyasal oksijen ihtiyacı, sertlik, azotlu bileşikler, sülfat, fosfor ve metallerdir.

• İnsan populasyonları için sınırlayıcı faktörlerin geçmişe oranla çok daha azalması,
• Dünya nüfusundaki hızlı artış,
• Sanayi ve teknolojideki gelişmeler,
• Tarımsal faaliyetlerde kullanılan gübre ve pestisitlerin çokluğu,
• Toplumlarda çevre bilincinin yeterince yerleşmemesi,
dünyamızın su kaynaklarının kirlilik yükünün günden güne artmasına ve dünyanın kullanılabilir su potansiyelinin günden güne azalmasına neden olmaktadır.

Litrede 35 gr çözünmüş madde bulunduran sular, deniz suyu olarak adlandırılır.

Genel olarak ötrofikasyon süreci, yaygın kirletici kaynakların hakim olduğu büyük göllerde fosfor
kontrollü (sınırlayıcı faktör fosfor), noktasal kirletici kaynakların hakim olduğu küçük göllerde ise
azot kontrollüdür (sınırlayıcı faktör azot).

Genel olarak ötrofikasyon süreci, yaygın kirletici kaynakların hakim olduğu büyük göllerde fosfor
kontrollü (sınırlayıcı faktör fosfor), noktasal kirletici kaynakların hakim olduğu küçük göllerde ise
azot kontrollüdür (sınırlayıcı faktör azot).

Hem ılık hem de soğuk su balıklarının entansif yetiştiriciliği için en uygun sular pH’ın 6.5-9.0

Fitoplankton

Zooplankton

Küçük Balık

Büyük Balık

İnsan

Doğal suların pH değerleri 4<pH<9 arasında değişir.

pH’ın 7,0 den 7,3 e çıkması iyonize olmamış amonyak oranını iki kat artırır

Yeryüzündeki su kütlesinin güneş ve yer çekiminin etkisi ile katı, sıvı ve gaz hâllerine dönüşmek suretiyle, atmosfer, hidrosfer (okyanuslar, denizler, akarsular, göller) ve litosfer (karalar) arasında yapmış olduğu çevrime hidrolik döngü ya da su döngüsü denir.

Molekül hareketinden kaynaklanan kinetik enerjinin toplamına ısı denir.

Bir maddenin sıcaklığını 1°C artırmak –azaltmak için alınacak– verilecek ısı enerjisine verilen isim, özgül ısıdır.

Su gibi bir sıvının, yüzey katmanının esnek bir tabakaya benzer özellikler göstermesinden kaynaklanan etkiye, yüzey gerilimi denir.

Organizmalar tuzluluğa olan toleranslarına göre eurihalin ve stenohalin canlılar olmak üzere iki grupta incelenir.