BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II

Görünürde normal olan annenin ve babanın her ikisinin de hatalı geni taşıyor olması ve annede ve babada bulunan hatalı genlerin eşleşmesi durumunda bebekte ortaya çıkmaktadır. Genetik bozuklukların oluşma riski akraba evliliğiyle artmaktadır. Çünkü akrabaların aynı genleri taşıma ihtimali fazladır. Bu nedenle hastalığı taşıyan çekinik genlerin bir araya gelme olasılığı artar.

Öğrenmenin gerçekleşebilmesi ve çevrenin öğrenme sürecinde anlamlandırılabilmesi için kirletici/dikkat dağıtıcı etmenleri göz ardı etmesi ve ilgili olanları seçerek dikkatini yöneltmesi gerekmektedir. Biliş, öğrenmeyi gerçekleştirmede etkili olan becerileri kapsayan zihne ilişkin geniş bir kavrama karşılık gelmektedir. Bilişsel süreçlerde yer alan beceriler, öğrenmeyi doğrudan etkilemektedir. Bilişsel becerileri bakımından zihin yetersizliği olan bireylerin normal gelişim gösteren akranlarından anlamlı ölçüde geri oldukları belirtilmektedir. Güdülenme, uyarılma, algı, dikkat, kaygı, pekiştirme ve geri bildirim gibi süreçlerle bireyin öğrenmeye istekli olma durumudur.

Zihin yetersizliği olan bireylerin gereksinimleri temel alınarak yapılan sınıflama: Zihin yetersizliği olan bireylerin zihin kapasitesi,
uyumsal davranışları, sağlıkları ve içinde yaşadıkları toplum bağlamında gereksinim duydukları destek miktarına göre yapılmaktadır. Buna göre, zihin yetersizliği olan bireyler,

(i) aralıklı desteğe gereksinim duyan bireyler,

(ii) sınırlı desteğe gereksinim duyan bireyler,

(iii) derin/yoğun desteğe gereksinim duyan bireyler ve

(iv) yaygın desteğe gereksinim duyan bireyler olarak dörde ayrılır.

Zihin yetersizliği olan bireylerin somut sözcüklerden oluşan söz dağarcığına sahip oldukları görülmesi bu bireylerin dil ve konuşma özellikleri ile ilgiliyken diğer seçenekte verilen özellikler bilişsel, sosyal, duygusal ve psikolojik özellikleri ile ilgilidir.

Kendini düzenleme, benlik kavramı, Öğrenilmiş çaresizlik, Yaşam sorumluluğunu alma zihin yetersizliği olan bireylerin sosyal, duygusal ve psikolojik özelliklerindendir.

Bakım yönetimi: Bakım yönetimi, Bireylerin gereksinimlerini değerlendiren ve bundan yola çıkarak bu gereksinimleri karşılayacak bir bakım paketi oluşturmaya yarayan sistemdir.

Zihin yetersizliği olan bireylere bakım hizmeti sunan uzmanların, herhangi bir tedaviden ya da bakımdan önce zihin yetersizliği olan bireyden onay alması gerekmektedir. Bu kararı tek başına almamalıdır.

Tanılama: Zihin yetersizliği olan bireylerin bakım süreciyle ilgili yapılması gereken ilk iş olan tanılama sürecidir. Tanılama süreçlerinde öğretmenler, psikologlar ve çocuk nörologları ve/veya çocuk psikiyatristleri yer almaktadır.

Bakımı en iyi sunabilecek kişiler ve servislerle bakım sürecini değerlendirme, planlama ve eşgüdümlü olarak
destekleme yöntemi;Bakım programı yaklaşımıdır.

Bakım planı, zihin yetersizliği olan bir bireye sunulacak bakıma ilişkin planı açıkça gösteren yazılı belgedir.

Birey merkezli bakım planları, zihin yetersizliği olan bireyin ilgilerini ve arzularını temel alan ve hizmetleri buna göre planlamayı
hedefleyen yaklaşımlarıdır.

Yaşam planlaması, daha uzun ya da daha kısa vadeli olmak üzere her bireyin kendi hayatları içinde farklı biçimlerde düşünmüş
olduğu şeyleri içermektedir.

Sosyal beceriler, kişiler arası beceriler, sosyal sorumluluk, özsaygı, boş zaman becerileri, uyanık olma (aldatılabilir olmama), kuralları takip etme, yasalara uyma, kurban olmaktan kaçınma ve sosyal problemleri çözme becerilerini içermektedir. Pratik beceriler, günlük yaşam becerilerini (özbakım), mesleki beceriler, para kullanımı, güvenlik, sağlık bakımı, seyahat, rutinler/ zamanı yönetme ve telefon kullanımını kapsamaktadır. Kavramsal beceriler ise, dil, okuma ve yazma, para, zaman ve sayı kavramlarını içermektedir.

Zihin yetersizliğinin tanımında yer alan son bileşen yaştır. Gelişim dönemi olarak adlandırılan dönem 18 yaştan öncesini kapsamaktadır ve bir bireyin zihin yetersizliği alması için yetersizliğin 18 yaşından önce ortaya çıkmış olması gerekmektedir.

Kromozom Bozuklukları: Sağlıklı bir insanda 23’ü anneden ve 23’ü babadan gelmek üzere 46 kromozom bulunmaktadır. Kromozom bozuklukları sperm ya da yumurta hücrelerinden birinde ya da birkaçında bozulma sonucu ortaya çıkmaktadır. En yaygın olarak bilinen kromozom bozukluğu olan Down Sendromu, iki tane olması gereken 21. kromozomun üç tane olması sonucu ortaya çıkmaktadır. Kromozom bozuklukları zihin yetersizliğine neden olmaktadır.

Zekâ bölümleri 50/54 ile 70/75 arasında olanlar eğitilebilir, 25-35 ile 50/55 arasında olanlar ise öğretilebilir ve 35 ve daha altı olanlar ise ağır ya da çok ağır derecede olanlar olarak adlandırılmaktadır.

Öğrenme, bireyin davranışlarında olgunlaşma, büyüme ve yaşlanmaya bağlı olmaksızın gerçekleşen alıştırma yapma ve deneyim
kazanma süreci olarak tanımlanmaktadır.

Güdülenme, uyarılma, algı, dikkat, kaygı, pekiştirme ve geri bildirim gibi süreçlerle bireyin öğrenmeye istekli olma durumudur.

Organize etme yetisi, bilgiyi depolama amacıyla bilgilerin istiflenmesi ve kategori halinde saklanmasına karşılık gelmektedir ve bilgilerin geri çağrılmasında oldukça önemlidir.

Sosyal beceriler pek çok özellikten oluşmaktadır.
Bu özellikler izleyen biçimde sıralanmıştır:
• Sosyal beceriler öğrenilmiştir.
• Sosyal beceriler, bireyin o an içinde bulunduğu duruma özgüdür.
• Sosyal beceriler, bireyin içinde yaşadığı toplumun kurallarıyla ilişkilidir.
• Sosyal beceriler, sosyal ortamlarda olumlu sonuçlar alma ya da olumsuz sonuçlar almayı önlemek amacıyla sergilenmektedir.
• Sosyal beceriler bir amaç doğrultusunda sergilenmektedir.
• Sosyal beceriler gözlenebilen davranışlardan ve gözlenemeyen duygusal ve bilişsel süreçlerden oluşmaktadır.

Epilepsi nöbeti, beynin normal aktivitesinin, sinir hücrelerinde geçici olarak meydana gelen anormal elektriksel aktivite sonucu bozulması ile oluşan klinik bir durum olarak tanımlanmaktadır.

Tanılama: Zihin yetersizliği olan bireylerin bakım süreciyle ilgili yapılması gereken ilk iş olan tanılama süreci bu bölümün başında açıklanmıştır. Tanılama süreçlerinde öğretmenler, psikologlar ve çocuk nörologları ve/veya çocuk psikiyatristleri yer almaktadır.

Stanford-Binet ve WISC-R zekâ bölümünün belirlenmesinde yaygın olarak kullanılan testlerdendir.