BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II - Deneme Sınavı - 14

Bakımın planlaması ve sunulmasında en önemli süreç bireyin performansını ve
gereksinimlerini değerlendirmektir. Bireyin performansını ve gereksinimlerini değerlendirme süreci;
(i) bireyin sağlığını ve sağlık gereksinimlerini, (ii)
günlük yaşam becerilerini, (iii) etkinlik programlarını, (iv) hareket etme yeteneğini/mobilitesini, (v)
akıl sağlığını, (vi) bakım gören kişi olarak oluşabilecek riskleri, (vii) mali durumunu, (viii) bakım süresini, (ix) sosyal etkinliklerini, (x) destek gereksinimlerini, (xi) ruhsal gereksinimlerini ve (xii)
barınma konularını değerlendirmeyi içermektedir.
Değerlendirme süreci planlı bir biçimde gerçekleştirilmezse ve elde edilen bilgiler doğru değilse,
zihin yetersizliği olan bireyler yaşama ilişkin pek
çok fırsatı kaçırabilirler. Zihin yetersizliği olan bireylerin gereksinimlerini değerlendirme kolay bir iş
değildir. Bireyin performansını ve gereksinimlerini
değerlendirme sürecini başarılı bir biçimde değerlendirebilmek için hangi tür bilgiye gereksinim duyulduğunu göz önünde bulundurmak önemlidir.

Bakım süreci de kendi içinde belirli dönemlere ayrılmaktadır. Bu dönemler sırasıyla: (a) tanılama, (b) bireyin performansını ve gereksinimlerini değerlendirme, (c) yerleştirme, (d) birey merkezli bakım planı hazırlama, (e) bakım planını uygulama ve (f ) süreci  değerlendirmedir.

Beyin felcinin türleri rasında Distonik beyin felci, hipotonik beyin felci, ataksik beyin felci ve spastik beyin felci yer almaktadır. Bununla birlikte Ataksik beyin felci, yürüyüşte karşılaşılan güçlükler ve ince motor hareketlerde ortaya çıkan sınırlıklarla kendini göstermektedir. Ataksik beyin felcine genellikle beyincikte (serebellum) oluşan hasarlar neden olmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Doğuştan oluşan nöral tüp kusurlarının; anensefali, ensefalosel, miyelomeningosel, meningosel, bağlı kordon ve spina bifida occulta olmak üzere altı farklı türü bulunmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Demans hastalarında özellikle kısa dönemli hafıza olarak da adlandırılan “yakın zaman hafızası” zayıflamaktadır. Bu bireylerde öncelikle yakın geçmişte yapılan
konuşmalar ve gün içerisinde yapılması gereken işler hatırlanmamaya başlanır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Merkezi sinir sisteminde doğuştan oluşan anomalilerde, anne kanında alfa-fetoprotein (AFP) düzeyi artar. Gebeliği izleyen doktor, AFP düzeyine gebeliğin 16-20. haftalarında tek başına bakabilir ya da gebeliklerde kullanılan üçlü/dörtlü testler AFP’i de içerdiği için bu testlerle birlikte değerlendirilebilir. Merkezi sinir sisteminde doğuştan oluşan anomalilerin tanılanmasında AFP düzeyindeki artış ve ultrason bulguları oldukça faydalı tetkiklerdir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Uyku ritmi bozukluğunda biireyin hareketlerinden uykuda mı uyanık mı olduğunu belirleyebilen “aktigrafi” denilen cihaz bir hafta boyunca kullanılabilir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Demans hastalığının tanılanmasında yaygın olarak kullanılan işlevsel testler: Sokakta günlük yaşam aktivitesi testleri, Evde günlük yaşam aktivitesi
testleri ve Kendine bakım (öz bakım) testleridir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Beyin felci tedavi yöntemleri arasında en sık kullanılanı; fiziksel terapi süreçleridir. Fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilen kas ve eklem egzersizleri yardımıyla hastanın eklemleri ısıtılarak yumuşatılır. Bu sayede hasta eklemlerini daha kolay oynatabilir. Beyin felci hastaları için fiziksel terapi yaşamları boyunca devam etmesi gereken bir süreçtir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Uyku bozukluklarının tedavi süreçleri, öncelikle uyku bozukluğuna neden olan çevresel etmenleri düzenlemekle başlar. Bu tedavi seçeneklerinden bazıları,
gece geç saatlerde kafein veya uyarıcı maddelerin kullanımını sınırlamak ve yatak odasında telefon, tablet vb. mavi ışık yayan teknolojik cihazların kullanımını sınırlandırmaktır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Bakım personeli, bakımını üstlendiği kişinin herhangi bir epileptik nöbet geçirmesi durumunda hastayı kendine getirmek için; kolonya sürme, tokat atma, soğuk su dökme, soğan koklatma gibi şeyler yapmamalıdır. Nöbet esnasında hastanın yaptıklarını gözlemlemeli ve hastanın doktoruyla gözlemlerini paylaşmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Demans ve Alzheimer hastalarının bakımında hastanın gece daha rahat uyuyabilmesi için gündüz şekerleme yapmamasına özen gösterilmelidir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Beyin felcine sahip olan bireylerde çeşitli dinamik hareket bozuklukları görülmektedir. Bu bozukluklardan: Atetoz: Bireyin elleri ve el parmaklarının farklı yönlere bükülmesi şeklinde görülen istemsiz hareketlere denir. Doğru cevap A’dir.

Beyin felcinin türleri aşağıdaki bölümde açıklanmıştır:

Distonik beyin felci; agonist kas (kasılarak belirli vücut hareketinin oluşmasını sağlayan kas) ve antagonist kas (karşıt kas: bir agonist kasın gerçekleştirdiği hareketin karşıtı olarak yapılan hareketi gerçekleştiren kas) gruplarının istem dışı ve kalıcı kasılmalarıyla oluşur ve vücudun ilgili bölümlerinde anormal duruşlara yol açar. Distonik beyin felci olan bireylerin, ses tonlarında geniş dalgalanmalar bulunmaktadır. I,II,III Distonik beyin felci olan bireylerde görülen belirtilerdir. Doğru cevap C’dir.

Ataksik beyin felci, yürüyüşte karşılaşılan güçlükler ve ince motor hareketlerde ortaya çıkan sınırlıklarla kendini göstermektedir. ( IV,V )Triplejik beyin felci; her iki bacak ve bir kolda oluşan kas tutulmasını ifade etmektedir. (VI)

Demans hastalığının yaygın belirtileri; (a) hafıza kaybı, (b) dil, düşünce ve ruh halinde görülen değişiklikler, (c) halüsinasyon görme, (d) psikoz ve (e) uyku bozuklukları olarak sıralanmaktadır. Bu belirtilere ek olarak; Demans hastalarında yürüme bozuklukları, yutkunma zorlukları, günlük yaşamda aktivite kaybı ve epileptik nöbetler görülebilir. Gelişimsel yetersizliği olan bireylerde hareket bozuklukları yaygındır. Bu bozukluklar genellikle ilaç tedavisiyle etkisiz hale getirilir. Hareket bozukluklarının diğer bir şekli de; stereotipiler (yineleyici hareketler), tikler ve mimik bozukluklarıdır V,VI maddeleri nörolojik rahatsızlıklardan hareket bozukluklarının belirtilir. I,II,III,IV. maddeler doğru olduğundan

Beyin felci tanısı, gelişmekte olan çocuklarda nörolojik muayene bulguları ile motor gecikmenin ve/veya sapmanın değerlendirilmesi ile gerçekleştirilir.

Nörolojik değerlendirme;

Epilepsinin tanılanabilmesi için bazı tetkiklere ihtiyaç vardır. Bu tektikler; beyin tomografisi, EEG, MR ve bazı özel testlerdir. EEG yeterli olmayabilir. Belli bir olayın epileptik olup olmadığını belirlemenin en iyi yolu; EEG ile hastanın klinik durumunun aynı anda elde edilmesidir. Bunun için, en iyi test hastayı videoya kaydederken aynı zamanda EEG kaydına izin veren, yakın devre TV EEG (CCTV-EEG) olarak da adlandırılan video elektroensefalogram (VideoEEG) ‘dir. VideoEEG, gerekirse birkaç gün boyunca hastadan güvenli bilgiler elde edilebilir. Uyku tetkikleri arasında en güvenilir sonuçlar vereni; “polisomnografi” dir. Doğru cevap D’dir.

Uyku tetkiki, hastalığın bir epilepsi durumu mu yoksa bir uyku hastalığı mı olduğunu ortaya konulabilmesi için gereklidir. Aradaki bu farkın belirlenebilmesi için, uyku tetkikinin yapıldığı gece illa epilepsi nöbetinin olması gerekli değildir. Uyku tetkiki esnasında elde edilen beyin aktivite kayıtları durumun bir uyku hastalığı mı yoksa epilepsiden kaynaklı mı olduğunu kolayca ortaya koyabilir. Uyku ritmi bozukluğu olan hastalarda ise; uyku tetkiklerini kullanmak gerekli değildir. Bu hastalarda, en az bir hafta boyunca uykuda olunan ve uyanık olunan süreler bir çizelgeye kaydedilebilir. Sıralanan tüm bu tetkiklerin dışında, günümüzde bakıcılar tarafından cevaplanan birçok bilgi anketi de kullanılmaktadır. Ancak; bu anketlerden elde edilen veriler, hiçbir zaman uyku tetkikleri kadar güvenilir değildir. IV ve V. maddeler Demans’ın tanı ölçütleridir. O nedenle Doğru cevap E’dir.

Bellek testleri, Semantik testler, Dikkat testleri, Dil testleri demansın bilişsel tanı testlerindendir. Algı bozuklukları testi davranışsal , kendine bakım testleri işlevsel testlerdendir. EEG ve VideoEEG epilepsi tanısında kullanılan yöntemlerdendir. Doğru cevap B’dir.

Bakım personeli, bakımını üstlendiği kişinin herhangi bir epileptik nöbet geçirmesi durumunda aşağıda sıralanan müdahaleleri gerçekleştirmelidir:

Doğru cevap A’dır