BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II - Deneme Sınavı - 7

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Biçimbilgisi, sözcüklerdeki kök ve ekleri, bunların kurallı bir şekilde düzenlenişini ve farklı üretimlerde yer alan özelliklerini inceler.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Sentaks, sözcüklerin nasıl bir araya gelerek tümceleri oluşturulduğuna dair, tümcenin şekli ve yapısına ilişkin kurallarla ilgilenen çalışma alanıdır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Kekemelik, akıcılık bozuklukları arasında yer almaktadır.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Anında ekolali, bir sözcük ya da cümlenin duyulduğu anda tekrar edilmesidir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Apraksi, bireyin konuşma esnasında, gerekli durumlarda istemli olarak yapması gereken hareketleri yapmasını engelleyen motor konuşma bozukluğuna denir.

İletişim sözel ve sözel olmayan yolla iki farklı biçimde gerçekleşebilir. Sözel iletişimde sözcükler sembollerdir ve dil sistemleri sözcükleri düzenler. Sözel iletişim konuşma dili, yazı, resim ve jestlerdir. İşaret dili de sözcük içermesi nedeniyle sözel bir dildir. Sözcükler ağız yoluyla değil jestler ile üretilir. Sözel olmayan iletişim genellikle sözel iletişime doğal olarak eşlik etmektedir. Herhangi bir cümle/ifadenin anlamını değiştirebilirler. Bunlar yüz ifadeleri, göz kontağı, el hareketleri, duruş, sesin tonu ve konuşmanın ezgisi olabilir. Günümüzde herhangi bir dil sistemine sahip olmadan iletişim kuran bir insan topluluğu olduğuna dair bir kanıtın henüz olmadığı söylenebilir.

Ses, solunum ve konuşmayla ilgili kasların ve/ veya sinirlerin hız, güç ve koordinasyon işlevlerinde yaşanan bozukluklar/zayıflık sonucu konuşmanın rezonans, sesletim, solunum, sesleme ve prozodik özelliklerinin etkilendiği ve anlaşılırlığı sınırlayan bir motor konuşma bozukluğudur. Çevresel ve merkezi sinir sisteminde oluşan hasarlar ve lezyonlar farklı dizartri tiplerinin oluşmasına neden olur. Dizartri nörolojik terminoloji içerisinde bozulmanın yaşandığı mekanizmayı betimler şekilde adlandırılır (Örneğin; ikinci motor nöron dizartri, hiperkinetik dizartri vb.). Dizartrilerin kendi içindeki ayırıcı tanıya ek olarak diğer dil ve konuşma problemlerinden de ayırıcı tanı ile ayrılmaları gerekir.

Artikülasyon Bozukluğu Bir ya da daha fazla konuşma sesini, fonetik bir bağlamda veya izole şekilde sesletmedeki başarısızlıktır. En sık görülen artikülasyon bozuklukları; sesletiminde zorluk yaşanan ses yerine üretilebilen başka bir ses kullanma (yerine koyma) örneğin; “arı” yerine “ayı” demek, sesletiminde zorluk yaşanan sesi hatalı üretme (çarpıtma) örneğin, üretemediği r sesini daha geriden üreterek söylemek ve sesletiminde güçlük yaşanan konuşma sesini sözcükten çıkarma (atma) örneğin; “ördek” yerine “örde” demek şeklindedir.

Travmatik beyin hasarı (TBH), paralizeye bağlı beyin hasarı, tümörler, enfeksiyon, ilerleyen nörolojik hastalıklar, metabolik bozukluklar, toksik unsurlar, kalıtsal ya da doğuştan gelen durumları kapsamamaktadır. TBH, fiziksel travma ya da dıştan gelen bir kuvvet tarafından beynin hasar görmesidir. Tüm toplumlarda özellikle genç bireyler TBH açısından risk altındaki grubu oluşturmaktadır. TBH durumunda, acil tıbbi müdahale gerekmekte ve hastanın uzun dönemli rehabilitasyonu söz konusu olmaktadır.

Özgül dil bozukluğu (ÖDB) olan çocuklarda, gelişimin diğer alanları normal seyrederken dil gelişimlerinde gerilik gözlenir. Ses birleşimlerinde gecikmeli gelişim gösterirler. Sesbilgisel gelişim dil bozukluğu olmayan akranları ile aynı sırayı gecikmeli olarak izler. Gelişimsel olmayan sesbilgisel işlemleri daha sık yapma eğilimi gösterirler. Biçimbilgisi gelişimi gecikmelidir. Ekleri kullanma ve anlamada güçlük yaşarlar. Sözcük kombinasyonları akranlarından geridir. Birleşik cümle yapılarında ve sözdizimi kurallarında sınırlılık gösterirler. Edilgen çatılı cümleleri anlamada güçlük yaşarlar. Nesneleri adlandırmada güçlük yaşarlar. Anlam gelişim gecikmelidir. Sınırlı sözcük dağarcığına sahiptirler. Sıra alma becerisi dil bozukluğu olmayan akranlarına kıyasla gecikmelidir. Konuşmacı rolünde ve konuşmayı başlatmasürdürme-sonlandırmada güçlük yaşarlar. İletişim kopukluklarını gidermede sorun yaşarlar.

büyük gelişimsel yetersizlik grubunu oluşturmaktadır. Genellikle iki veya üç yaşına kadar tanı almayan otizmli çocukların dil gelişimini incelemek oldukça güçtür. Şayet konuşma dilinde bir gelişim varsa; bu genellikle geç devam eden bir süreçtir. Ayrıca bu gelişim gecikmeden de ziyade birtakım farklılıklar içermektedir. Erken dönemde kendisini gösteren en belirgin özelliklerden biriside otizmli çocuğun anne sesine ve nesnelere karşı tepkisiz oluşudur. Bunun yanında otizmin erken dönemdeki belirtileri dikkate alındığında, bu belirtilerin tümünün iletişimle ilgili olduğu göze çarpmaktadır. Dil ve konuşmada gecikme ve farklılık, dilin pragmatik boyutundaki güçlükler OSB’li bireylerin en bilinen özelliklerindendir. Ekolali olarak adlandırılan ve diğer kişilerin sözel ifadelerini gecikmeli veya anında tekrar etmek halinde ortaya çıkan özellik OSB’li bireylerin tipik iletişim özellikleri arasında sayılır. OSB’li bireylerde, dil farklılıklarının iki özel durumu olarak, ekolali ve zamirlerin yer değiştirilerek kullanımı karşımıza çıkmaktadır. Öğrenme güçlüğü ve zihinsel yetersizliği olan çocukların çoğunluğu için dil gelişimi tanımı farklı olmasından ziyade gecikmiş olarak yapılmaktadır. Fakat aynı ifadeyi otizmli çocukların dil gelişimini için kullanmak mümkün değildir. Özellikle otizmli birçok çocuk konuşma dilinde gelişim göstermemektedir. Azaltılmış ekolali otizmli bireylerde sıklıkla görülen bir özelliktir. Duyulan cümlenin sadece bir kısmının tekrar edilmesi azaltılmış ekolaliye uygundur. Otizmli çocukların erken dönem dil gelişimleri incelendiğinde agulama ve babıldamanın ya hiç görülmediği ya da çok az görüldüğü belirtilmiştir. Otizmli çocuklarda fonolojik gelişim dilin en az etkilenen bileşeni olmakla birlikte normal gelişim gösteren akranlarıyla benzer bir sıra izler.

Afazi, beyinde hasar oluşması sonucu ortaya çıkan edinilmiş dil bozukluğudur. Aynı zamanda iletişim hasarı, sosyal aktivitelerde azalma, depresyon ve iş gücü kaybı gibi sonuçlara neden olabilen bir bozukluktur. Afaziye ilişkin günümüze kadar nörolojik, işlevsel, bilişsel ve nörodilbilimsel birçok tanım yapılmıştır. Hangi açıdan ele alıyor olurlarsa olsunlar, birçok araştırmacının uzlaştığı noktalar ise; • Afazinin dille ilişkili bir problem olduğu, • İfade edici ve alıcı bileşenlerin bozulduğu, • Çoklu bileşenlere sahip olduğu, • Merkezi sinir sisteminde ortaya çıkan bir bozukluk sonucunda ortaya çıktığı olarak özetlenebilir. Afazi işitme, zeka ve kişilik kaybı değildir!