BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II - Deneme Sınavı - 5

Öğrenme güçlüğü hayat boyu devam eden bir durumdur. Fakat erken ve yoğun eğitimsel müdahaleler ile olumsuz etkileri en aza indirgenerek bireyin yaşamında normal devam etmesi sağlanabilir. Diğer seçeneklerde verilenler öğrenme güçlüğü ile ilgili bilinen yaygın yanlışlardır.

Beklentileri çocukların özelliklerine göre düzenlemek, Çocuğun toplum içerisinde sık vakit geçirmesini sağlamak, Çocuğun öğrenme güçlüğü kabul ederek  sevgi göstermek, Çocuğa zaman ayırarak hayatıyla ilgili paylaşımlarda bulunmak gibi ailelere verilebilecek, onların sorumluluğunda olan davranışlardır. Öğretmenler ise akademik olarak çocukları sık sık değerlendirmeleri gerekmektedir.

Algı, Motor ve Genel Koordinasyon Sorunları; Algı bireylere çevre tarafından sunulan görme, işitme ve dokunma kanalları ile alınan uyaranların tanınması, doğru olarak algılanması ve ayırt edilmesi ile ilgili bir kavramdır. Öğrenme güçlüğü olan bireylerin bazıları bu noktada şekilleri algılama ve hatırda tutma, harfleri ters çevirerek algılama (b-d), benzer seste olan kelimeleri algılayıp ayırt etmede ve sunulan yönergeyi doğru şekilde yapma gibi zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Ayrıca algıların dışında motor becerilerin yerine getirilmesinde bazı sorunlar mevcuttur. Büyük ve küçük motor etkinliklerini gerçekleştirirken sorunlar yaşamaktadırlar.

Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerde:

Aşağıdaki davranışlar erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ilk belirtiler olarak sayılmaktadır.

• Dil gelişiminde problemler, konuşmada bozukluk,

• Zaman kavramlarını anlamada sınırlılıklar,

• Kavram gelişiminde problemler,

• Öz bakım becerilerini istenilen şekilde yerine getirememe,

• Akılda tutma, hafıza gelişiminde gerilikler

• Yerinde duramama ve sürekli hareket halinde olma

• El göz uyumunda olumsuzluklar,

• Görsel hafızayı kullanmada yetersizliklerdir.

Klinik Yaklaşım; Bu yaklaşıma göre öğrenme güçlüğünün temel nedeni bireyin kişilik, biyofiziksel, psikolojik ve nörolojik özelliklerine bağlıdır. Bu özellikler beyinde oluşabilen hasarlar ve zedelenmeler, merkezi sinir sisteminde görülen sıkıntılar ve olumsuzluklara bağlı olarak oluş zamanı, derecesi ve yoğunluğuna göre öğrenme güçlüğüne neden olduğu görüşü savunulmaktadır. Yetersizliğin nedeninde odak nokta birey ve özellikleri olduğu için bu yaklaşım oluşan güçlüklerin giderilmesinde yine birey odaklı öneriler sunmaktadır. Bireysel ya da grup terapileri ile bireyin kişilik özelliklerine, aile ve okul ortamlarında etki eden unsurlara, nörolojik ve psikolojik süreçlere doğrudan eğitim sunmayı hedefleyen bu yaklaşım uzmanların, ailelerin ve öğretmenlerin yükünü azaltmaktadır.

Bellek, Bilişsel ve Üst Bilişle İlgili Sorunlar;

Öğrenme yetersizliği olan bireyler bellekle ilgili problemler yaşamaktadırlar. Öğrendikleri bilgi ve beceriler kolay unuturlar, yeni bilgileri düzenleyemezler ve önceki bilgileri ile yeni öğrendikleri bilgiler arasında ilişki kurup onları birleştiremezler. Bu durumu engellemek için sürekli tekrar yapılmalı, bilgiler gruplandırılarak verilmeli ve bilgi beceriler arasından ilişki kurmaları sağlanmalıdır. Yine bilişsel olarak farklı düşünme becerileri, problem çözmede sorunlar öğrenme güçlüğü olan bireylerin bilişsel olarak zorlandıkları alanlardandır. Üst bilişsel becerileri gelişmemiş olan öğrenme güçlüğüne sahip olan öğrenciler kendini yönetmede sorunlar yaşarlar. Zaman planlaması, davranışlarını kontrol etme ve gözlemleme bu aşamada karşılaştıkları başlıca sorunlar arasında yer almaktadır. Kendini yönetme becerileri, strateji eğitimleri bireylerin bilişle ilgili tüm sorunlarına destek olacak eğitsel düzenlemeler arasında yer almaktadır.

Yazma Güçlüğü (Disgrafi): Bu öğrencilerin sınıflarında bulunan akranlarına göre yazmada zorluklar yaşamaktadırlar. Yazma işlemi içerisinde; harf, hece, noktalama ve gramer yanlışları yaparlar. Ayrıca yazarken bazı kelimeleri birkaç parçaya bölerek yazarlar ve boşluk bırakmadan yazma işlemini sürdürürler. Düzensiz bir yazı stilleri vardır. Ünlü harfleri kelimelerden atarlar ve ünsüz harfleri de ters yazma eğilimleri bulunmaktadır.

Matematik Güçlüğü (Diskalkuli): Matematiğin temeli olan dört işlemi yapmakta zorlanırlar. Problem çözme sürecinde çözüme ulaşmada etkili değillerdir. Sayı saymaları yavaş gerçekleşir çoğu zaman parmakla sayma yaparlar. Matematiksel işaret, simge, sembol ve terimleri anlamakta zorlanabilirler ve bunları birbirleri ile karıştırırlar. Çarpım tablosunu ezberleme sürecinde ve akılda tutmakta zorluk çekerler.

Öğrenme güçlüğüyle ilgili doğru bilinen yanlışlar: 

Öğrenme güçlüğüyle ilgili doğrular:

Aşağıda öğrenme güçlüğüyle çalışan öğretmenlere yönelik öneriler yer almaktadır.

• Öğretmenin çocuğun akademik başarısını arttırması için öncelikle öğrenme güçlüğü olan çocuğa yönelik bireyselleştirilmiş bir eğitim planı hazırlamalıdır. Bu planda öğrencinin bireysel gereksinimleri ve bu gereksinimlere yönelik amaçlar yer almalıdır.

• Ders içeriklerini öğrencinin daha kolay anlayabileceği ve adapte olabileceği şekilde düzenlemelidir.

• Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler de aynı zaman dikkat eksikliği ve hiperaktivite gözlenebilir. Dolayısıyla öğrencinin dikkatini kolay toplayacağı bir noktaya oturtulması akademik başarısını arttıracaktır.

• Derslerle ilgili materyal hazırlarken öğrenme güçlüğü olan öğrencinin de özelliklerini dikkate alarak materyaller hazırlaması bireyin daha aktif bir şekilde katılımını sağlayabilir. Ders materyallerinin görsellerle, şemalarla ve nesnelerle hazırlanması öğrencinin daha kolay anlamasına yardımcı olacaktır.

• Sık sık yoklamalar yapılarak öğrencilerin eski bilgilerini unutup unutmadığı kontrol edilmelidir.

• Öğrencinin derse katılması sağlanmalı, teşvik edilmeli ve ödüllendirilmelidir.

• Öğrenme güçlüğü olan çocuğu dinlemek ona fırsatlar vermek önemlidir. Zaman zaman onunla sohbet etmek onu mutlu edecektir.

• Çocuğun bakım hizmeti aldığı ortamın düzenlemesi yapılmalıdır. Düzenleme yapmak onu karmaşıklıktan kurtaracaktır.

• Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin ev ödevleri ve sorumlulukları mutlaka olacaktır. Çocukla ilgilenen bakım personelinin yukarıda bahsedilen öğretmenlere yönelik önerileri de dikkate alarak akademik olarak çocuğu desteklemesi çocuğun yaşamını kolaylaştıracak ve akademik becerisini arttıracaktır.

• Birey merkezli bakım planında öğrenme güçlüğü olan çocuğa yönelik günlük rutinler hazırlanarak bireylerin karmaşık durumlar yaşaması önlenebilir.

• Herhangi bir travmaya bağlı olarak öğrenme güçlüğü tanısı alan bireylerin fizyoterapi gibi destekler de alması gerekebilir. Bu gibi durumlarda bireylere fiziksel aktivitelerle birlikte fizyoterapi desteği sağlanabilir.

• Dil becerilerini geliştirmek amacıyla dil ve konuşma terapistlerinden destek alınabilir

• Öğrenme güçlüğüne dair derinlemesine bilgi edinmek çocuğun gereksinimlerini karşılamak için önemlidir.

• Ailenin çocuğunun durumunun farkında olarak beklentilerini çocuklarının özelliklerine göre düzenlerse çocuklarına karşı tutumları daha olumlu olacaktır.

• Çocuklarının öğrenme süresi ve şeklinin farklı olduğunu unutulmamalıdır.

• Çocuğa zaman ayırarak hayatıyla ilgili paylaşımlarda bulunmak çocuğu mutlu edecektir.

• Öğrenme güçlüğü olan çocuk akranları ya da kardeşleriyle kıyaslanmamalıdır.

• Çocuğun başarabildiğini göstermek onu mutlu edecektir.

• Çocuğun öğrenme güçlüğü kabul edilerek gerekli sevgi gösterilmelidir.

Smith (1998) tarafından öğrenme güçlüğünün tanımında bulunan en temel elemanlar şu şekilde sıralanmaktadır;

Zeka işlevleri normal ya da üzerinde yer alır.
Öğrenme güçlüğü zihinsel yetersizlik, görme, işitme, otizm ya da
duygusal ve davranışsal bozukluklardan kaynaklanmamaktadır.
Akademik performanslar beklenilenden aşağı seviyededir.
En belirgin gerilik dil ve onunla ilgili yani iletişim beceriler,
okuma-yazma gibi alanlarda görülmektedir.
Merkezi sinir sistemi üzerinde oluşmuş bozukluklarla doğrudan ilgilidir.
Bilgi işleme ve bilgiyi öğrenme süreçleri bu bozukluklardan etkilenmiştir.
Öğrencide birkaç beceri alanında gözükebilir matematiği iyi iken okuma-yazmada sorunlar yaşanabilir.

Aşağıdaki davranışlar erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ilk belirtiler olarak sayılmaktadır.
• Dil gelişiminde problemler, konuşmada bozukluk,
• Zaman kavramlarını anlamada sınırlılıklar,
• Kavram gelişiminde problemler,
• Öz bakım becerilerini istenilen şekilde yerine getirememe,
• Akılda tutma, hafıza gelişiminde gerilikler,

• Yerinde duramama ve sürekli hareket halinde olma,
• El göz uyumunda olumsuzluklar,
• Görsel hafızayı kullanmada yetersizliklerdir.
Yine bu çocukların okul döneminde ortaya koyduğu bazı davranışlar öğrenme güçlüğünün belirtileri arasında yer almaktadır. Bu davranışlar;
• Okul başarısında belirgin bir düşüklük
• Odaklanma ve dikkat sorunları
• Bellekleri kullanmada zayıflık
• Düzensizlik
• Hafızaya alma ezber yapmada problemler
• Algılama sorunları
• Yer, yön, zaman gibi kavramlarda karışıklıklar
• Aritmetik işlemlerde sınırlılıklar
• Dil becerilerinde gerilik
• Problem davranışlar sergileme
• Sosyal ve duygusal davran

Okuma; öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin
karşılaştıkları en sorunlu alanların başında gelmektedir. Bu alanda harf tanıma, kelime tanıma, heceleme, doğru ve akıcı bir şekilde çözümleme becerileri okuma ile ilgili yaşanan en problemli noktalar
arasında yer almaktadır

Ülkemiz ve ABD arasında yaygınlıklar arasında büyük farklar bulunmaktadır. Bu farkların oluşmasının belli başlı nedenleri bulunmaktadır.
En temel nokta ABD istatistik veriler toplamada
ülkemize göre daha ileride olmasıdır. Ayrıca ülkemizde öğrenme güçlüğünün eğitimciler ve aileler tarafından tam olarak bilinememekte ve bu durum kabul edilmemiştir. Öğrenme güçlüğü olan çocuklara bakış açısı tembel öğrenci oldukları yönündedir. Eğitimcilerin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin tembel olma nedenlerini ilgisiz ebeveyn tutumlarına bağlıyor olmaları ya da öğrencinin kendisinin çalışmak istememesidir.

Matematik Güçlüğü (Diskalkuli): Matematiğin temeli olan dört işlemi yapmakta zorlanırlar. Problem çözme sürecinde çözüme
ulaşmada etkili değillerdir. Sayı saymaları
yavaş gerçekleşir çoğu zaman parmakla
sayma yaparlar. Matematiksel işaret, simge, sembol ve terimleri anlamakta zorlanabilirler ve bunları birbirleri ile karıştırırlar.
Çarpım tablosunu ezberleme sürecinde ve
akılda tutmakta zorluk çekerler.

Ağır Düzey: Çoğu akademik alanda olumsuzlukların yaşanmasına neden olacak kadar yetersizlik öğrenci üzerinde etkilidir. Ayrıca bu akademik
alanlarla ilgili öğrenilmesi gereken becerilerde
ciddi anlamda zorluk yaşanmaktadır. Okul yılları
bu bireyler için kritik zamanlar olduğu için eğitim hayatlarında bireyselleştirilmiş eğitimler ve
öğrencilerin kapasitesine göre hazırlanmış öğretim düzenlemeleriyle sürekli olarak destek almaları gerekmektedir. Bu şekilde bir düzenleme ve
destek hizmet sunulmazsa öğrenme güçlüğü ağır
öğrencilerin akranlarının edindikleri becerileri
edinmelerini beklemek hayali olacaktır. Ayrıca istenilen şekilde yapılmış uyarlamalar ve desteklere
rağmen bazı öğrenciler edinmesi gereken becerileri normal gelişim gösteren akranları gibi yüzde
yüz doğrulukta öğrenmesi ve sergilemesi mümkün olamamaktadır.

Geçmişten günümüze öğrenme güçlüğüne ilişkin pek çok
neden ortaya koyulmasına rağmen halen sebebi tam olarak bilinmemektedir. Annenin doğum öncesinde yetersiz beslenmesi, bulaşıcı hastalık geçirmesi, ilaç kullanması, alkol kullanması, doğum sırasında
bebeğin uzun sürede ve zor doğması, erken doğum, doğum sonrasındaysa bebeğin nefes alana kadar
geçirdiği sürenin uzunluğu, kimyasal maddelere maruz kalması, küçük yaşta ateşli hastalık geçirmesi,
uygun olmayan koşullarda büyüme ya da ciddi bir beyin travması geçirmesi çocuklarda öğrenme güçlüğüne sebep olabilmektedir. Çocuklarda öğrenme güçlüğüne sebep olan tek bir etmen bulunmamaktadır.
Genel olarak kalıtımın neden olduğu düşünülmektedir. Ancak her bireyde öğrenme güçlüğüne sebep
olan etmenin kalıtım olduğuna dair bir bulgu bulunmamaktadır.