BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II - Deneme Sınavı - 10

Dil, Ortak Kodlardan Oluşan Bir Sistemdir; Dilin bu özelliği bireyin zihninde düzenlediği mesajı karşısındaki kişiye aynen veya yaklaşık olarak aktarmasına yardımcı olan sembol sistemi ile açıklanabilir.

Anlambilim (Semantik);  sözcüklerin ve sözcük birleşimlerinin içeriğini veya anlamını yöneten kurallar sistemidir. Başka bir deyişle olay ve olaylararası, nesne ve nesnelerarası ilişkileri temsil eden sözcüklere, sözcelere ve tümcelere karşılık gelen anlam bilgisini içerir.

Nörojenik edinilmiş dil bozuklukları yaygın olarak afazi ve travmatik beyin hasarı olarak iki grupta incelenmektedir. Afazi; Beyinde hasar oluşması sonucu ortaya çıkan edinilmiş dil bozukluğudur.

Artikülasyon (Sesletim): Konuşma seslerinin oluşturulmasıdır.

Gecikmiş Dil;Erken çocukluk döneminde bilinen herhangi bir neden olmaksızın dil becerilerinde akranlarından beklenen düzeyden geri olması durumudur.

Özgül Dil Bozukluğu; Özgül dil bozukluğu (ÖDB) olan çocuklarda, gelişimin diğer alanları normal seyrederken dil gelişimlerinde gerilik gözlenir.

Ekolali:  En temelde başkaları tarafından üretilen konuşmaların tekrarıdır.

Konuşma esnasında ortaya çıkan söyleyiş farklılıklarıdır. Konuşma Sesi Bozuklukları; Artikülasyon Bozukluğu, Fonolojik Gecikme,
Tutarlı Sapmalı Fonolojik Bozukluk, Tutarsız Sapmalı Fonolojik Bozukluk, Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi sınıflarına ayrılır. Kekemelik ise akıcılık bozuklukları grubu altında yer almaktadır.

Apraksi; Bireyin konuşma esnasında, gerekli durumlarda istemli olarak yapması gereken hareketleri yapmasını engelleyen motor konuşma bozukluğudur.

Özgül Dil Bozukluğu, çocukluk çağı dil bozukluklarındandır ve  gelişimin diğer alanları normal seyrederken dil gelişimlerinde gerilik gözlenen bozukluktur. Gecikmiş dil, erken çocukluk döneminde bilinen herhangi bir neden olmaksızın dil becerilerinde akranlarından beklenen düzeyden geri olması durumudur. Fonolojik Gecikme, Artikülasyon Bozukluğu, Hızlı Bozuk Konuşma ise konuşma bozuklukları arasında yer alır.

Biçimbilgisi gelişimi gecikmelidir, Ses birleşimlerinde gecikmeli gelişim gösterirler, Ekleri kullanma ve anlamada
güçlük yaşarlar özellikleri Sesbilgisi ve Biçimbilgisi ile ilgilidir. İletişim kopukluklarını gidermede sorun yaşarlar özelliği kullanımbilimle, Sözcük kombinasyonları akranlarından geridir özelliği ise sözdizimi ile ilgilidir.

Bir ya da daha fazla konuşma sesini, fonetik bir bağlamda veya izole şekilde sesletmedeki başarısızlıktır. En sık görülen artikülasyon bozuklukları; sesletiminde zorluk yaşanan ses yerine üretilebilen başka bir ses kullanma (yerine koyma) örneğin; “arı” yerine “ayı” demek gibidir.

Konuşma bozuklukları konuşma sesi bozuklukları, akıcılık bozuklukları, ses bozuklukları ve motor
konuşma bozuklukları olarak sınıflandırılmaktadır. Travmatik Beyin Hasarı, Afazi,Nörojenik Edinilmiş Dil Bozukluklarıdır; Ekolali, Özgül Dil Bozukluğu ise çocukluk çağı dil bozuklukları arasında yer alır.

Kekemelik; Dil gelişiminin erken dönemlerinde “kekemelik benzeri davranışlar” çocukların konuşmasında görülebilir. Kekemelik, konuşma akışının ve ritminin blok ve benzeri engeller ile sekteye uğramasıdır.

İletişim, katılımcıların fikir, bilgi, istek ve ihtiyaç alışverişinde bulunmaları için kullandıkları süreçtir.

Dil, keyfi sembollerin bir araya gelerek oluşturduğu ortak kodlar aracılığıyla anlamlandırılan, iletişim amacıyla kullanılan kurallı semboller sistemidir.

Bir iletişim aracı olarak kullanılan dilin özelliklerinin neler olduğu sırası ile açıklanmıştır.

.Dil, Ortak Kodlardan Oluşan Bir Sistemdir

.Dil Bir Uzlaşmadır

.Dil, Bir Dizgedir

.Dil, Evren Hakkındaki Düşünceleri Simgeler

.Dil, İletişim İçin Kullanılır

Dilbilimcilerin çoğu dilin morfoloji, fonoloji, sentaks, semantik ve pragmatik olmak üzere beş ana bileşenden oluştuğunu vurgular.

Sentaks, sözcüklerin nasıl bir araya gelerek tümceleri oluşturulduğuna dair, tümcenin şekli ve yapısına ilişkin kurallarla ilgilenen çalışma alanıdır.

Sınıflandırmada farklı birçok görüş olmasına karşın genel olarak çocukluk çağı dil bozuklukları iki sınıfta incelenmektedir.
• Birincil dil bozuklukları
• İkincil dil bozuklukları

İletişim, katılımcıların fikir, bilgi, istek ve ihtiyaç alışverişinde bulunmaları için kullandıkları süreçtir. İyi bir iletişimci, mesajları düşünebilir, modüle ve formüle edebilir, tasarlayabilir ve amaçlanan anlamların ne derecede başarıyla aktarıldığını algılayabilir. Konuşma, jestler, resim ve yazı yaygın ola­rak kullanılan iletişim biçimleri arasında sayılabilir. Bu iletişim biçimleri arasında ko­nuşma ve dil iletişim sürecinin büyük bir parçasıdır.  Doğru yanıt A’dır.

Dil, düşüncelerimizi paylaşmak ve istediğimizi almak için sözcükleri nasıl kullandığımıza gönder­me yapar. Dil şunları içerir:

Doğru yanıt B’dir.

Pragmatik, dilin yapılandırılmış kullanımından ziyade iletişim kurmak ve sosyal amaçları gerçekleş­tirmek için kullanıldığı boyuttur. Pragmatik, semantik bilginin ötesinde iletilen me­sajda yer alan anlamları karşıdakinin nasıl anladığı ve bu anlamların nasıl oluşturulduğunu açıklar. Dinleyici kestirim yolu ile mesajı iletenin söylem­lerinde ifade edilmek istenen anlamları çıkarır. Ör­neğin, “Kapıyı açabilir misin?” tümcesinde dinle­yici mesajı ileten kişinin kapının açılmasını talep ettiğini, kapıyı açabilme becerisini sorgulamadığını anlayabilir. Bu anlaşılma ortak Pragmatik kullanı­mın bir sonucudur. Pragmatik kullanım şunlardan oluşur:

Doğru yanıt D’dir.

Özgül dil bozukluğu (ÖDB) yaşayan bireyler öncelikle ilk sözcüklerin ortaya çıkışında ve ses birleşim­lerinde gecikme gösterirler. Normal gelişim gösteren akranları yaklaşık 12 ile 15. aylar arasında ilk sözcük­lerini söylerken ÖDB’li çocuklarda bu süre iki-üç yaşını bulmaktadır. Öte yandan okul çağındaki ÖDB’li bireylerin, nesne işlevleri ve adlarını gösteren resimleri adlandırmada ve sözcük çağırmada güçlükler ya­şadıkları belirtilmiştir. ÖDB’li bireylerde sözcük dağarcığında sınırlılık da görülen özellikler arasındadır. ÖDB’li çocuklarda alışılagelmemiş sesbilgisel işlemler (örneğin, “v” sesi yerine “d” sesini kullanma görü­lebilir. ÖDB’li bireylerde özellikle biçimbilgisi ve sözdiziminde güçlükler görülmektedir. Bu güçlükler; birleşik cümle yapılarını normal gelişim gösteren akranlarından daha az kullanma, takıları (çekim ekleri, yapım ekleri vb.) anlama ve kullanmada sınırlılık ve edilgen çatılı cümleleri etken cümlelere göre anlamada görülen güçlüklerdir. Kullanımbilgisi de ÖDB’li bireylerde sorun yaşanılan alanlardan biri­dir. Sohbeti başlatma, sürdürme ve sonlandırma, sıra alma ve kopan sohbeti onarma gibi söylem kurallarını öğrenmede güçlükler görülmektedir. Doğru yanıt B’dir.