BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-II - Deneme Sınavı - 1

Asperger Sendromu: Yüksek işlevli otizm olarak da adlandırılabilen Asperger Sendromunda, otizmden farklı olarak iletişim ve dil becerilerinde sınırlılıklar görülmemektedir. Ayrıca Asperger Sendromlu bireylerin önemli bir kısmı, tipik gelişen akranlarıyla kıyaslandığında ortalamanın üzerinde zeka düzeyine sahiptirler. Bu bireylerde günlük yaşam ve özbakım sorunlarının görülmemesine karşın, sosyal etkileşim ve iletişim sorunları nedeniyle yaşa uygun akran etkileşimi gerçekleştirememe, başkalarının duygularını anlamada zorluklar yaşama, istenmeyen sosyal dikkati üzerine çekme gibi sorunlar gözlenmektedir.

Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu: Bu bozukluğun bilinen en önemli ayırıcı özelliği, iki yaşına kadar normal süren gelişimin, iki yaşından sonra geriye gitmesi ve bireyin edindiği beceri ve davranışları yıkıcı olarak kaybetmesidir.

OSB’li bireylerin yalnızca %10’nunda güçlü hafıza, matematiksel ve sanatsal yetenekler görülmektedir.

1960’lı ve 1970’li yıllardaki bir dönemde, OSB’nin nedeninin annelerin çocuklarına
soğuk ve duygusuz davranmaları ve yeterli ilgi göstermemeleri olduğu konusunda yaygın bir inanç bulunmaktaydı.

OSB’li bireylerde genetik açıdan bilinen ve güvenilir olan tek bilgi, bu bireylerde görülen genetik bozulmaların nesilden nesile aktarılan bozukluklar değil, o bireye özgü (De novo) bozukluklar olduğudur.

Konuşmayı öğrenen bireylerin önemli bir kısmında ise,
• Bağlam dışı konuşma
• Mekanik ses tonu
• Daha önce radyo ve televizyondan dinlediği sesleri ilgisi ortamlarda tekrar etme (vokal sterotipi)
• Dilin amaçlı (nesne ve hizmet isteme) kullanımında zorluklar
• Sınırlı sayıda sözcük kullanımı
• Dil bilgisi kurallarına uygun konuşamama
• Kendi ilgileri doğrultunda konuşma gibi sorunlar gözlenmektedir.

OSB’li bireyler yaklaşık %40 yaşamı boyunca konuşma öğrenemeyebilir.

OSB’li birçok çocuk, kollarını sallamak, yanlamasına salınmak veya dönmek gibi tekrar eden hareketlerle veya alışılmadık davranışları herhangi, bir ortamda uzun süre sergileyebilmektedir. Örneğin,  çarşıda gezerken gördüğü bir rüzgar gülünün dönüşünü saatlerce izleyebilir ve oradan ayrılmak istemeyebilir.

OSB’li bireylerle kurulacak olan iletişimlerde, konuşma dili belirsiz ifadeler ve geniş sorulardan uzak olmalı, kelimenin yalnızca kendi anlamı kullanılmalı, mecaz anlatımlardan ve deyimlerden uzak, hassas bir dil kullanılmalıdır.

Bakım Personeli İçin Anahtar Noktalar

Her birey kendi içerisinde değerlendirilmelidir.

Bakım personeli bireyin geçmiş yaşantılarına ve sağlık durumuna ilişkin ayrıntılı olarak bilgi edinmeli ve edinilen bilgileri kolay aktarılabilecek şekilde saklamalıdır.

Bireylerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik çalışmalar yürütmelidir.

Bakım personeli alternatif iletişim sistemleri kullanma, duyusal uyaranları düşürme,
ziyaretlerde ilave yapılar oluşturma, ekstra zaman ayırma ve görsel uyaranlara ağırlık
verme yoluyla bireylerin hizmetlere erişimini kolaylaştırabilmektedir.

Bakım personeli OSB’li bireylerde hastalık şüphesinde olduklarında, hastalıkların sıklıkla temel davranış veya işlevlerde değişiklikler yoluyla kendilerini gösterebileceğini unutmamalıdır. Bireylerde görülen kaygı ve endişe durumlarında tıbbi ve psikososyal
nedenleri düşünmelidirler.

Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu: Bu bozukluğun bilinen en önemli ayırıcı özelliği, iki yaşına kadar normal süren gelişimin, iki yaşından sonra geriye gitmesi ve bireyin edindiği beceri ve davranışları yıkıcı olarak kaybetmesidir.

Rett Sendromu, otizm spektrum bozukluğu arasında genetik temeli belirlenebilmiş tek bozukluk türüdür.

OSB ,Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention-CDC) tarafından yayınlanan 2014 yılı verilerine göre her 68 bireyden birinde
görülmektedir.

OSB erken çocukluk döneminde kendini gösteren ve yaşam boyu süren bir bozukluktur. Tanımlandığı ilk yıllardan itibaren OSB’nin temel yetersizlik alanları içerisinde sosyal etkileşim, dil ve iletişim sorunları, sınırlı/tekrarlayıcı davranışlar, başkalarının duygularını anlama sorunları, yalnızlığı tercih etme, duyusal uyaranlara normal dışı tepkiler gösterme, rutinlere ve aynılığa olan aşın bağımlılık gibi özellikler yer almaktadır.

OSB’li bireylerin yaklaşık %80’nin zihinsel yetersizliğinde eşlik ettiği görülebilmektedir.

Ağır metal zehirlenmeleri, glüten ve kasein proteinlerine geliştirilen alerjiler, folik asit içeren besinler ya da antibiyotik ve vitaminlerin gereksiz kullanımı gibi farklı bir çok çevresel etmen OSB
için risk faktörü olarak düşünülmektedir.

Stereotipik hareketler; bazı davranış veya hareketlerin herhangi bir amaç olmaksızın sürekli olarak tekrarlanmasıdır.

OSB’li bireylerde kullanılan yardımcı teknolojiler, terapiler ve hizmetler, otizmi tedavi etmek veya düzeltmek anlamına gelmemektedir. Bu tür müdahalelerin temel kullanım amacı, bireylerin karşı karşıya kaldıkları güçlüklerle başa çıkma olasılıklarını artırarak, eşlik eden koşulların etkisini en aza indirmek veya kendilerine sağlanan desteklere erişim sağlayarak yaşam kalitelerini artırmaktır.

Bakım personeli ve danışmalar tarafından yapılması gerekenler aşağıda sıralanmıştır:
• OSB’li birey geleneksel yollarla iletişim kurmasa bile, basit ve sade cümlelerle bireye sorular sorulmalıdır.
• Bakım personeline, tüm davranışların bir iletişim şekli olduğunu ve tüm insanların iletişim kurduğunu hatırlatılmalıdır.
• Sağlık ve psikolojik destek ekibi, yaygın tıbbi ve psikososyal nedenler de dahil olmak üzere tam ayırıcı tanıları düşünmelidir.
• Psikiyatrik hastalık, saldırganlığın veya problem davranışın olası nedenlerinden yalnızca biridir. Psikiyatri servislerine başvuran pek çok bireyin sıklıkla teşhis edilmemiş veya tedavi edilememiş tıbbi durumları vardır. Bu nedenle birey davranışlarının kökeni iyi incelenmeli, doğrudan farmakolojik müdahale için psikiyatri servislerine yönlendirilmemelidir.

İlk olarak psikolog Leo KANNER tarafından 1943 yılında “infantil otizm” olarak adlandırılan bireylerde görülen iletişim ve sosyal etkileşim kurma sorunları, uyaranlara karşı aşırı ve alışılmadık tepkiler verme, rutinlerde ısrarcı olma, değişikliklere uyum sağlayamama ve anlamsız hareketleri tekrar etme gibi sorunlar, halen OSB ile anılan temel yetersizliklerdir.