BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I

Rehabilitasyon, doğuştan bir yetersizliğe sahip olmanın yanı sıra, sonradan yaşanılan birtakım sorunlar nedeniyle de yetersizliği olan bireylerin yetersizlikten kaynaklanan sorunlarını en aza indirmek ve giderek işlevde bulunma düzeyini arttırmak, bu bireyleri iş yapabilecek duruma getirmek ve topluma tam katılımını sağlamak amacıyla verilen sağaltım hizmetlerinin tümüne denir.

Günümüzde MEB tarafından verilen özel eğitim hizmetlerinin üç farklı şekilde sunulduğu görülmektedir.

Özel Eğitim Uzmanı: Özel eğitim uzmanı, engelli bireylerin eğitim gereksinimlerini belirler ve gereksinimlerine uygun bireysel eğitim planlarının hazırlanmasını sağlayarak uygun eğitsel tedbirler alır, planı uygular, değerlendirir ve izler. Bireyin gereksinimine göre evde eğitim uygulamalarına katılır. Bunların yanı sıra, engelli bireylerin gereksinimlerine yönelik aileleri bilgilendirme çalışmaları yapar, ailelere rehberlik eden ilgili birim ve kurumlarla işbirliği yapar ve özel gereksinimli bireylerin iş ve meslek hayatına veya yükseköğretim kurumuna geçişiyle ilgili çalışmalar yapar

Sosyal Hizmet Uzmanı: Sosyal hizmet uzmanı, bakım ve rehabilitasyon hizmetinden yararlanan engelli bireylere hem psiko-sosyal desteğin verilmesi hem de danışmanlık yapılması konularında hizmet verir. Aynı zamanda engelli bireye verilen hizmetlerle ilgili olarak bireylerin uyum sürecini kolaylaştıracak tedbirler alır, sosyal açıdan değişimleri inceler ve değerlendirme yapar.

Benimsenen bu politika ve stratejilerden yola çıkarak, son yıllarda hem Dünya’da hem de ülkemizde engelli bireylerin bakımına ilişkin hizmetlerin kurum bakımdan evde bakıma doğru yön değiştirdiğini görmekteyiz.

Şekil 3.1 Engelli Bireylere Verilen Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetleri

Şekil 3.1 Engelli Bireylere Verilen Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetleri

Evde tıbbi bakım hizmeti, engelli bireylerin sağlıkla ilgili durumunun bireyin kendi evinde takip edilmesidir. Bu hizmet, tıbbi bakım, mesleki rehabilitasyon, fizyoterapi, psikoterapi ve konuşma terapisi hizmetlerini de kapsayan bir bakım hizmetidir.

Rekreasyon Evleri: Rekreasyon evleri, engelli bireylerin ilgileri doğrultusunda serbest zamanlarını işlevsel bir şekilde ve keyif alarak geçirmelerini sağlayacak serbest zaman etkinliklerine ilişkin hizmet verilen bakım evleridir. Bu evlerde verilen hizmetler aracılığıyla engelli bireylerin sosyal ve ruhsal yönden sağlıklı bireyler olmaları amaçlanmaktadır.

Engelli bireye verilecek bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine ilişkin kurulan ekibin merkezinde birey ve ailesi yer almalıdır.

Engelli olmak, kısaca doğuştan veya sonradan bazı nedenlerden (hastalık, genetik bozukluklar, kaza vb.) dolayı bireyin bedensel, zihinsel, sosyal, duygusal veya psikolojik yetilerinin performansını etkileyecek oranlarda kaybedilmesi veya azalması olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Rehabilitasyon, doğuştan bir yetersizliğe sahip olmanın yanı sıra, sonradan yaşanılan birtakım sorunlar nedeniyle de yetersizliği olan bireylerin yetersizlikten kaynaklanan sorunlarını en aza indirmek ve giderek işlevde bulunma düzeyini arttırmak, bu bireyleri iş yapabilecek duruma getirmek ve topluma tam katılımını sağlamak amacıyla verilen sağaltım hizmetlerinin tümüne denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkemizde bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden sorumlu bakanlık olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’dır. 2018 yılında bakanlığın adı T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak değiştirilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Diğer tüm seçenekler ve Hemşire, Dil ve Konuşma Terapisti, Fizyoterapist, Ergoterapist, Diyetisyen, Psikolog, Sosyal Hizmet Uzmanı, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı ve Odyolog Engelli bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde yer alan personellerdir. Bu personeller arasında öğretmen yer almamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ergoterapist; engelli bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde yapılan bazı etkinlik ve görevlerde bireylerin performanslarının arttırılmasına ve daha iyi düzeye gelmesine yardımcı olur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kurumsal bakım hizmetleri, hastaneler veya klinikler, hastalığa özgü merkezler, aile danışma ve rehabilitasyon merkezleri, mesleki rehabilitasyon merkezleri,
umut evleri ve yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezleri aracılığıyla sunulmaktadır. Belde evleri bu kurumlardan biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Engelli bireye verilecek bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine ilişkin kurulan ekibin merkezinde birey ve ailesi yer almalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ülkemizde bakım hizmeti sunan kurumlar tarafından verilen aile danışmanlığı hizmeti kapsamında ailenin engelli bir bireye sahip olduğu için yaşadığı suçluluk psikolojisinden uzaklaşarak engelli bireyi kabul etme sürecine geçmesi için aileye destek olunmakta ayrıca kabul etme sürecine gelmiş ailenin bu süreçte yaşadıklarını diğer ailelerle paylaşmasına imkân veren grup terapileri yapılmaktadır. Ek olarak engelli bireyin ilgileri ve performansı yönünde iş ve mesleğe yönlendirme hizmetleriyle ilgili ailelerle işbirliği yapma, engelli bireyin toplum içerisinde bağımsız yaşamını destekleyecek hizmetler konusunda ve engelli bireyin yasal haklarıyla ilgili aileye rehberlik etme hizmetleri de yer almaktadır. Aynı zamanda kurumlarda ailelerin engelli bireye verilecek bakım ve rehabilitasyon hizmetleriyle ilgili bilgilendirilmesi için de çeşitli hizmetler verilmektedir. Bu hizmetler kapsamında, engelli bireye verilen bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine ilişkin aileye bilgi verme, kurumlarda verilen hizmetin evde sürdürülmesi çalışmalarında yer alması için aileyi eğitme yer almaktadır. Tüm bu hizmetlerin yanı sıra ayrıca ailenin evde uygulayabileceği programlar hazırlama, hazırlanan programların aile tarafından takip edilip edilmediğini kontrol etme ve ailelerin çocuklarının yaşadıkları yetersizlik durumlarıyla ilgili bilgilendirilmesi için aile eğitimleri hizmetleri de yer almaktadır. 

Bakım yapmak bu hizmetler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dünya’da bakım hizmetlerine ilişkin kurumsal gelişmelere baktığımızda ise bakım hizmetlerine ilişkin sürecin önce gönüllüler ve hayırseverler tarafından desteklenen evde bakım hizmetleriyle başladığını görmekteyiz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Almanya’da engelli bireylere verilen bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin, evde bakım, yarı kurumsal bakım, tam kurumsal bakım, bakım kursları, araç gereç yardımı, geçici bakım ve fiziki çevrenin iyileştirilmesi gibi hizmetlerden oluşmaktadır. Sosyal çevrenin iyileştirilmesi bunlardan biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.