BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I

Bir hastalığın tedavisinden ya da hastalığın giderilmesinden sonra ortada kalan eksikliği, yetersizliği, güçsüzlüğü gidermek için yapılan çalışmalara rehabilitasyon denilmektedir.

DER ilkelerini a) Engelliliği anlamak, b) Engellilik-Global çerçeve, c) Genel sağlık bakımı, d) Rehabilitasyon, e) Yardım ve destek, f ) Kolaylaştırıcı çevre, g) Eğitim, h) İş ve istihdam, ı) İleriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmakta, engelli olmayı anlamayı kolaylaştırmakla kalmayıp, ilgili alanlardaki mevcut global bilimsel verileri kapsamlı olarak analiz etmekte ve aynı zamanda hükümetler ve kamuoyunu engelliliğin önemi açısından bilgilendirerek önerilerde bulunmaktadır. Bu raporun amaçlarından biri de engelliliği bir insan hakları konusu olarak vurgulayan ‘Birleşmiş Milletler Engeli Olan Bireylerin Hakları Bildirgesi’nin hayata geçirilmesini kolaylaştırmak ve ulusal ve uluslararası seviyelerde konuyla ilgili harekete geçmeye çağrı yapmaktır.
Raporun ana konusunun önleyici hizmetler olduğuna dair bir ibareye rastlanmamaktadır.

DER ilkeleri, engelliliği anlamak, engellilik-global çerçeve, genel sağlık bakımı, rehabilitasyon, yardım ve destek, kolaylaştırıcı çevre, eğitim, iş ve istihdam, ileriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Bakım; bakıma ihtiyacı olan kişinin fiziki, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını yerine getirmede ve de günlük yaşamına uyum sağlamada bireye yardımcı olmak anlamına gelmektedir. Doğru cevap C' dir.

DER, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası işbirliğiyle geliştirilmiştir ve 9 Haziran 2011 tarihinde, Amerika Birleşik Devletlerinin New York eyaletindeki Birleşmiş Milletler (BM) binasında dünya kamuoyuna sunulmuştur. Bu rapor engelliliği global olarak resimleyen ve engellilik hakkında en sağlıklı kanıtları bir araya getiren ilk önemli girişim olmasından dolayı büyük önem taşımaktadır. Doğru cevap E' dir.

Engellilere yönelik çeşitli hizmetler sunan geleneksel, medikal ve sosyal model olmak üzere üç temel model bulunmaktadır. Sosyal model hak temelli bir yaklaşımdır ve 1980’den günümüze kadar olan sürede hâkim konumda olmuştur. Geneleksel modele göre engelliler toplumsal ilişkilerden büyük ölçüde dışlanmıştır. Doğru cevap A' dır.

BM’ nin 10 Aralık 1948’de yayınladığı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ nin 25. maddesine göre engellilerin sağlık, eğitim ve sosyal haklarının sağlanması güvence altına alınmıştır. Doğru cevap C' dir.

1950’ lerde ilk defa yayımlanan Ruhsal Hastalıkların Tanı Kitabı DSM-I engellilik kavramını zeka puanlarını temel alarak tanımlamış, aynı kitabın 1973’deki sürümü olan DSM-II de ise zeka puanına ek olarak bu bireylerin uyumsal davranışlarının da değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Doğru cevap B' dir.

Engelli Kişilerin Hakları Bildirgesi 1975' te yayınlanmıştır. Doğru cevap B' dir.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’ nun 1981 tarihinde aldığı bir kararla o yıl “Özürlüler Yılı” ilan edilmiştir. DSÖ topluma dayalı rehabilitasyon programını, ‘Dünya Özürlüler Yılı’ nda resmen başlatmıştır. Doğru cevap D' dir.

Özürlüler Kanunu, engelli bireylerin: Özür sınıflandırmalarının nasıl yapılması gerektiğini, bakım gereksinimlerinin nasıl karşılanacağını, bakım hizmeti aldıkları kuruluşların ruhsatlandırma konusunu, alacakları hizmetlerin standartlarına, bakımlarının çeşitlerine, rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmaları konusuna, erken tanı ve koruyucu hizmetlerden yararlanmalarına, iş ve meslek analizlerinin yapılmasına, mesleki rehabilitasyonlarının yapılması konusuna, istihdam edilmeleri konusuna, eğitim ve öğretimden yararlanmaları konusuna, çeşitli hükümlerde yer vermektedir. Doğru cevap E' dir.

2005 yılında kabul edilen 5378 sayılı Özürlüler Kanunu bu alanda düzenlenmiş en kapsamlı kanundur. Engellilik, ilk kez sosyal politika kapsamında ele alınmıştır. Doğru cevap A' dır.

DER ilkelerini a) Engelliliği anlamak, b) Engellilik-Global çerçeve, c) Genel sağlık bakımı, d) Rehabilitasyon, e) Yardım ve destek, f) Kolaylaştırıcı çevre, g) Eğitim, h) İş ve istihdam, ı) İleriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmaktadır.

Geleneksel modele göre engellilik kişisel bir trajedi, bireysel bir sorun olarak görülmüş ve bireyin veya yakın çevresinin işlemiş olduğu bir suç ya da günahın karşılığı olan ilahi bir cezalandırma olarak değerlendirilmiştir.

Engelli bireylere yönelik olarak sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin tarihçesini incelerken üç ayrı paradigmadan (yaklaşım-tutum) bahsetmek yerinde olacaktır. Bunlar; 1900-1970 arası kurumsal paradigması, 1970-1980 kurumsal reform paradigması ve 1980-günümüz toplumsal yaşam paradigması olarak adlandırılabilir.

1800’lü yılların sonu 1900’lü yılların başlarında zihinsel engelli bireyler embesil, moron gibi olumsuz terimlerle tanılanmakta idi. Engelli olmanın doğuştan gelen bir durum olduğu hatta kötü alışkanlıkları olan (alkolik, fahişe, kumarbaz vb.) ailelerin engelli çocuklarının engelli olduğuna yönelik bir inanç hâkimdi. Dolayısıyla bu çocuklar ya da ailelerinin ortadan kaldırılması (katledilmesi) ve saf kan, temiz ırktan insanların yaşamasını desteleyen “öjenik hareketler” yaygınlaşmaya başladı.

En genel anlamda engellilik, “bireyin yeteneklerinde ve iş
yapabilme gücündeki sınırlılık ya da noksanlıktır.”
Engelli bireyler çeşitli nedenlerden ötürü kendilerinden
beklenen birtakım becerileri yerine getirememekte,
bulunduğu toplum içinde bağımsız
olarak yaşamakta güçlük yaşamaktadırlar.

Ülkemizde engelli bireylere sunulan bakım hizmetlerinden Cumhuriyet dönemi öncesi vakıflar, Cumhuriyetin ilanından sonra da 1930’lara kadar belediyeler sorumlu idi.

Rehabilitasyon sözcüğü ise ‘iyileştirme’ anlamına gelmektedir. Yabancı kökenli olan rehabilitasyon sözcüğü dilimizde ‘yeniden düzene koymak, yeniden hazırlamak, düzeltmek’ anlamlarındadır. Bir hastalığın tedavisinden
ya da hastalığın giderilmesinden sonra ortada
kalan eksikliği, yetersizliği, güçsüzlüğü gidermek için
yapılan çalışmalara rehabilitasyon denilmektedir

Bakım; bakıma ihtiyacı olan kişinin fiziki, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını yerine getirmede ve de günlük yaşamına uyum sağlamada bireye yardımcı
olmak anlamına gelmektedir.