BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I

Zedelenme, doğum öncesi, doğum sırası ya da doğum sonrasında çeşitli sebeplerle bireyin organlarının işlevlerini yerine getirmede zorlanma meydana gelmesi durumu olarak açıklanmaktadır.

Duyu organları ya da zihinsel, fiziksel duygusal anlamda bireyin işlevlerinde zedelenmeye bağlı olarak tümü ile ya da kısmen kayıp oluşması durumu yetersizlik olarak ifade edilmektedir. Kısa bir ifade ile yetersizlik zedelenmenin bir sonucu olarak, zedelenme oluşan organın işlevini yerine getirememesi ya da kısmen getirmesidir.

İpek hanımın CP sebebiyle bacaklarını kullanmakta yürümekte zorlanması ve yürüyememesi bir yetersizliktir. Ancak bu yetersizliğin okulunun eksik koşulları sebebiyle engele dönüştüğü görülmektedir. Bu durumda yetersizlik engele dönüşmüştür.

Kan uyuşmazlığı, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, akraba evliliği, annenin hamilelikte madde kullanması gibi sebepler bireyin doğumundan önce oluşan ve özel gereksinimli olmaya yol açan nedenlerdendir.

Özel gereksinimli bireylere sunulan bakım hizmetleri hizmetin verildiği yere  göre, hizmetin süresine göre, hizmetin sunum zamanına göre, bakıma gereksinim duyma nedenine göre ve birey ve bakım sağlayan arasındaki ilişkiye göre sınıflandırılmaktadır. Ancak hizmet sunulan kişiye göre bir sınıflandırma söz konusu değildir.

Toplum temelli bakım, toplum temelli evde bakım ve kurumsal bakım hizmetleri hizmetin verildiği yere göre bakım hizmetleri sınıflandırmasında incelenmektedir.

Evde bakım hizmetleri özel gereksinimli bireye kendi yaşadığı ortamda sunulan tıbbi hizmetleri, kişisel bakım hizmetlerini ve psiko-sosyal hizmetleri kapsar. Özel gereksinimli bireyin kendi evinde yaşamını bağımsız şekilde sürdürmesini sağlamak evde bakım hizmetlerinin temel amacını oluşturur.

Rehabilitasyon kaybedilen bir yeteneğin yeniden kazandırılması ya da yitirilen yeteneğin yerine yenisinin “ikame” edilmesidir.

Sosyal rehabilitasyon Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğine (2006) göre “Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmaları” ifade etmektedir.Sosyal rehabilitasyon hizmetleri özel gereksinimli bireyin yaşamın farklı alanlarında (iş, ev, toplumsal hayat, eğitim) gereksinim duyduğu sosyal- duygusal gereksinimlerine ilişkin gerçekleştirilen hizmetleri kapsar.

Özel gereksinimli bireylerin bir mesleğe hazırlanma, yerleşme ve mesleği başarıyla sürdürebilmesi için mesleki rehabilitasyona devam etmesi gerekir. Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelikte (2006) mesleki rehabilitasyon terimi “ Özürlülerin iş gücü piyasasında ihtiyaç duyulan, ilgi ve yeteneklerine uygun mesleklerde yetiştirilerek istihdamlarını kolaylaştırmak ve mesleklerinde ilerlemelerini sağlamak amacıyla devamlı ve koordinasyon içinde sosyal ve tıbbi rehabilitasyon, mesleki rehberlik, mesleğe hazırlık, meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimi, işe yerleştirme ve takibini” ifade etmektedir. Doğru yanıt C’dir.

Özel gereksinimli bireylere verilen rehabilitasyon hizmetleri sonucunda oluşması istenen gelişmeler şunlardır; işlev kaybının önlenmesi, işlev kaybı hızının yavaşlaması, işlevin iyileştirilmesi ya da işlevin geri kazanılması, işlev kaybının telafisi, mevcut işlevin korunmasıdır. Doğru cevap C’dir.

Risk taşıma; herhangi bir farklılığı olmayıp her an bir yetersizlik yaşama olasılığı bulunan bireyler için kullanılmaktadır. Bu terim daha çok bebek ve okul öncesi dönemdeki küçük çocuklar için kullanılmaktadır. Risk taşıyan bebek ya da çocuk doğumun gerçekleştiği şartlar, yaşadığı ev-çevre sebebiyle ileride bir yetersizlik yaşama olasılığı yüksek bireyleri tanımlar. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeceğidir.

Yetersizlik zedelenme sonucunda organ/organların işlevlerini kısmen ya da tamamen yerine getirememesidir. Özel öğrenme güçlüğü bireylerde bilişsel becerilerin normal gelişim göstermediğinde ortaya çıkar ve özel eğitime gereksinim duyulur. Sosyal uyum güçlüğü ise bireylerin akranlarıyla birlikte olduğunda sorunlar yaşaması sonucunda ortaya çıkan bir özel gereksinimdir. Yukarıda verilen örnekte özel gereksinimli çocukların eğitimi yaratılan bu düzenleme ile engellenmektedir. Doğru yanıt A’dır.

Kan uyuşmazlığı bireyin özel gereksinimli olasılığını artıran doğum öncesi nedenlerdendir. Yüksek ateş, kafa travması ve psikolojik sorunlar doğum sonrası bireyin özel gereksinimli olma nedenlerinden sayılır. Süreğen hastalık ise özel gereksinimli bireylerde görülen yetersizlik türlerinden biridir. Doğru yanıt E’dir.

Doğum anı nedenleri arasında erken ya da geç doğum, bebeğin oksijensiz kalması sonucu zihin yetersizliği ve serebral palsi (CP) bulunmaktadır. Bebeğin havale geçirmesi, düşmesine bağlı kafa travması yaşaması ve ev kazaları doğum sonrası yetersizliğe yol açabilecek nedenler arasındadır. Doğru yanıt C’dir.

Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliğinde (2006) bakım ile ilgili temel kavramlar üçtür. Birincisi, Bireysel Bakım Planı’dır. Bireysel Bakım Planı: Bakıma muhtaç özürlünün bakımına ilişkin fiziksel, psiko-sosyal ve benzeri alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebepleri ve tespit edilen veriler dikkate alınarak hangi alanlarda ve süreçte bakıma ihtiyacının olduğunun belirlenmesi, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda yapılabilecek çalışmaları içeren ve genel çerçevesi Genel Müdürlükçe belirlenen planı ifade etmektedir. İkincisi, Bakıma Muhtaç Özürlü’ dür. Bakıma Muhtaç Özürlü: Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişiyi ifade etmektedir. Üçüncüsü ise; Bakıcı Personeldir. Bakıcı Personel: Bakıma muhtaç özürlülere bakım hizmeti sunabileceğine ilişkin Millî Eğitim Bakanlığı onaylı sertifikası veya başarı belgesi olan ya da sağlık meslek lisesi, kız meslek lisesi çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü, meslek lisesi özürlü-yaşlı bakımı bölümü mezunu veya bu bölümlerden en az önlisans mezunu olan, merkezde veya merkeze bağlı olarak bakıma muhtaç özürlünün ikametgâhında, bakım hizmeti sunan kişiyi ifade etmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Özel gereksinimli bireylere sunula bakım hizmetlerinin farklı sınıflandırma biçimleri vardır. Hizmetin verildiği yere göre bakım; hizmetleri toplum temelli, toplum temelli evde ve kurumsal bakım olarak üçe ayrılır. Hizmetin sunum süresine göre kısa ve uzun süreli bakım olarak iki şekilde uygulanır. Hizmetin sunum zamanına göre erken dönemde ve geç dönemde bakım hizmetleri vardır. Birey ve bakım sağlayan arasındaki ilişkiye göre profesyonel ve profesyonel olmayan bakım bulunmaktadır. Bakıma gereksinim duyma nedenine göre ise Engelli Bireyler/Yaşlı Bireyler/Süreğen Hastalığı Olan Bireyler için bakım, kişisel bakım hizmetleri, psiko-sosyal destekler, barınma hizmetleri boş zaman değerlendirmeye ilişkin hizmetler ve gündüz bakım ve desteği bulunmaktadır. Doğru yanıt E’dir.

Kurumsal bakımın içinde; hastaneler, klinikler, hastalığa özgü merkezler, rehabilitasyon merkezleri, bakım ve rehabilitasyon merkezleri, huzurevleri, mesleki rehabilitasyon yer almaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Özel gereksinimli bireylerin yaş düzeyi (yaşın çok yüksek olması sebebiyle düşük isteklilik), motivasyon düzeyi, özel gereksinimli bireyin depresyonda olması, bununla birlikte özel gereksinimli bireyin ailesi, bakıcısının tutumu, yaşadığı ortam vb. birçok faktör rehabilitasyonun başarısını etkilemektedir. Doğru yanıt D’dir.

Erken ve düşük doğum ağırlığıyla doğan bebekler, anneleri madde bağımlısı olan bebekler, yoksul sosyal çevrelerde doğan bebekler ve büyüyen çocuklar gelişimleri açısından risk altındadır. Bununla birlikte çevresinde yeterli uyaran bulunmayan, sağlıksız koşullarda yaşayan, kötü ve yanlış beslenmelere maruz kalmış çocuk ve bebeklerin de risk altında olduğu söylenebilir. Doğru cevap D seçeneğidir.