BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 7

Keratokonüs: Gözdeki saydam tabakanın (kornea) eğiminin bozularak bombeleşmesi ve incelmesi, görme keskinliğinin azalmasıdır. Kalıtımsal nedenleri vardır. Ergenlik döneminde başlasa da hastalar 20 li yaşlarda hastalığı öğrenirler. Gözde
sürekli alerji, kaşıntı, ışığa hassasiyet gibi nedenlerle kendini gösterir. Keratokonüs hastaları okuma, yazma, bilgisayar kullanma gibi faaliyetleri gerçekleştirmede zorlanırlar. Her iki gözü de etkiler ve tedavi edilmediğinde ilerler. Erken tanıda lens kullanımıyla
düzeltilebilir; ancak ilerlediğinde kornea nakli gerektirebilir. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Gece körlüğü, optik atrofi ve katarakt diğer görme bozuklukları başlığı altında gruplanır. Keratokonüs ise korneaya bağlı zedelenmeler başlığı adı altında ele alınır ancak astigmat kırma kusurları altında yer alır. Astigmat göze gelen ışınların kornea ve göz merceindeki düzensilikler nedenyle eşit olarak kırılamaması nedeniyle oluşan ve bireyin cisimleri bulanık ve net olmayan biçimde görmesi oluşur. Astigmat silindirik mercek kullanılarak düzeltilebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Keratit: Bakteri, virüs, mantar, romatizma, A vitamini eksikliği gibi nedenlerle korneada iltihaplanma olmasıdır. Kornea bulanıklaşabilir, incelenerek delinebilir. Keratit kornea dokusunun iltihaplanması anlamına gelir. Doğal olarak saydam olan kornea dokusu keratit nedeniyle bulanıklaşabilir, incelebilir hatta delinebilir. Gözde batma, ağrı, bulanıklık, aşırı sulanma ve görmede azalma şikayetleri görülebilir. İltihabın türüne göre tedavi ilaç ya da kornea nakli gibi farklılıklar gösterebilir. Dolayısıyla Keratit kornea zedelenmesine bağlı ortaya çıkan bir görme bozukluğudur.

Yasal tanıma göre az gören ise bütün düzeltmeler yapıldıktan sonra, görme keskinliğinin 20/70 ile 20/200 oranları arasında olan bireyler için kullanılmaktadır. Diğer bir ifadeyle normal görme gücündeki bir kişinin 200 ayak mesafesinden gördüğü bir cismi görme yetersizliği olan bireyin 70 ile 20 ayak arasındaki mesafeden görebilmesi olarak açıklanabilir. Az gören bireyler evrelerindeki cisimlere yaklaştıklarında ya da cisimleri gözlerine yaklaştırdıklarında görebilmektedirler. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kabul edilen yasal tanıma göre görme yetersizliği olan bireyler toplumun binde 35’ini oluşturmaktadır. Görme yetersizliğine başka yetersizlik grupları da (zihin yetersizliği, otizm, öğrenme güçlüğü, diğer fiziksel yetersizlikler gibi.) eşlik edebilmektedir. Bu grup ise görme yetersizliği olan bireylerin yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Görme yetersizliği olan bireylerin yaklaşık dörtte biri görsel desteklerle okuyup yazabilirken onda biri braille (kabartma yazı) kullanmakta yine yaklaşık onda biri de işitsel materyaller kullanarak okuyabilmektedir. Bir diğer ifadeyle işitsel okuyucudur. Bu bilgiler dikkate alındığında doğru cevap B şıkkıdır.

Görme yetersizliği olan bireyler zaman zaman baş ve vücudu istemsiz hareket ettirme, gözleri ovma, gerginlik gibi davranışlar gösterebilmektedir. Bu davranışların yetersizlikten kaynaklı olarak duyusal uyaran eksikliği, hareket sınırlılığı, yeterli düzeyde ve sağlıklı iletişim kuramama, sosyalleşememe yeterince bağımsızlaşamama, akranlarından soyutlanma gibi problemlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Dolayısıyla I. durum sosyal-davranışsal alan ile ilişkilidir.  Görme yetersizliği olan bebekler yetersizliklerinden kaynaklı olarak daha az iletişim davranışı sergilerler. İletişim davranışları desteklenmediğinde ise alıcı ve ifade edici dilde gecikmeler meydana gelebilir. Bu durum kendisini doğru ifade edemediğinde bebeklerin ve çocukların ağlama, huysuzluk, saldırganlık gibi davranış problemi sergilemelerine neden olabilir. Dolayısıyla II. madde dil ve iletişim alanıyla ilgilidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Türkiye’de yetersizliği olan bireylerin nüfusu ile ilgili yapılan istatistiki çalışma en son 2002 yılında Türkiye İstatistiki Kurumu (TÜİK) tarafından yapılmıştır. Türkiye Özürlüler Araştırması 2002 adı ile yayımlanan bu araştırmaya göre toplam nüfus 68.622.559, yetersizliği olan bireylerin oranının toplam nüfusa oranı ise %12.29 olarak verilmiştir. Yetersizliği olan bireyler “engelli bireyler” olarak ifade edilmekte; süreğen hastalığı olan, ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma yetersizliği olan
bireyler ve zihinsel yetersizliği olan bireylerin tümünü kapsamaktadır. Toplam nüfusa bakıldığında süreğen hastalığı olan bireyler nüfusun %9.70’ini, ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma yetersizliği olan bireyler ve zihinsel yetersizliği olan bireyler
ise nüfusun %2.56’sını oluşturmaktadır. TÜİK tarafından 2016 yılında güncellenen Ölüm Nedeni İstatistikleri’ne bakıldığında ise
Türkiye’de ölüme neden olan dolaşım sistemi hastalıklarının ölüm vakalarının %39.8’ini, solunum sistemi hastalıklarının %11.9’unu ve iyi huylu ve kötü huylu tümörlerün ise %19.7’sini oluşturarak listede ilk üç sırada yer aldığı görülmektedir. TÜİK tarafından 2016 yılında güncellenen Ölüm Nedeni İstatistikleri’ne bakıldığında ise Türkiye’de ölüme neden olan dolaşım sistemi hastalıklarının ölüm vakalarının %39.8’ini, solunum sistemi hastalıklarının %11.9’unu ve iyi huylu ve kötü huylu tümörlerün ise %19.7’sini oluşturarak listede ilk üç sırada yer aldığı görülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Osteoporoz ve Müsküler Distrofiler kas ve iskelet sistemi hastalıklarıdır. Astım ve Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı solunum sitemi hastalıklarıdır. Guatr ise metabolik bir hastalıktır dolayısıyla doğru cevap C şıkkıdır.

Süreğen Kas İskelet Sistemi Hastalıkları
 - Inflamtuar Artritler
 - Juvenil Romatoid Artrit (JRA)
 - Romatoid Artrit
 - Ankilozan Spondilit
 - Miyopatiler                                                                                                                                                                       

 - Müsküler Distrofiler
 - Osteoporoz

olarak sıralanmıştır. Ancak kistik fibrozis süreğen solunum hastalıkları arasında yer almaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Epilepsi nöbetlerinde acil yardım gerektiren durumlar şöyledir:
• Nefes almada sorun yaşanması
• Kalp masajı gerektiren durum, kalbin durması
• Şuur açılmaksızın nöbetlerin peş peşe olması
• 10 Dakikadan uzun süren şuur bulanıklığı
• Daha önce epilepsi olmayan bir kişinin ilk kez nöbet geçirmesi

Bu bilgiler ışığında doğru cevap B şıkkıdır.

Osteoporoz süreğen kas sistemi hastalıklarındandır.

Süreğen hastalıklar, uzun süredir devam eden, yavaş ilerleyen, kişinin günlük yaşamını etkileyen ve genellikle tam bir tedavisi mümkün olmayan, kalıcı hasara neden olabilen hastalıklar olarak tanımlanmaktadır. “Kronik hastalıklar” olarak da ifade edilen süreğen hastalıklar, her yaş döneminde görülebileceği gibi, doğuştan ya da sonradan kazanılan hastalıklar da olabilmektedir.

Süreğen Hastalığı Olan Çocukların Ebeveynlerine Öneriler;
• Çocuğunun süreğen hastalığı olduğunu öğrenen aile bir an önce durumu kabullenip tedavi sürecinin başlaması için gerekli adımları atmalıdır.
• Süreğen hastalıkların tedavisi uzun sürelidir. Bu yüzden ailenin tedavisürecinde sabırlı olması önemlidir.
• Süreğen hastalığı olan bir bebek ise anne/baba hastanede bebeğin yanında kalmalıdır.
• Tedavi sürecince yaşanabilecek olumsuzlukların oluşturacağı duygular çocuğa yansıtılmamalıdır.
• Çocuğun eğitim öğretim yaşamının aksamaması için gerekli önlemlerin alınması için uzmanlarla iş birliği yapılmalıdır.

Koah ve Astım kişilerin solunum yollarında görülen süreğen hastalıklardandır.

Süreğen Metabolik Hastalıklar arasında olanlar;
- Diyabet
- Guatr Hastalığı
- Fenilketonüri

Sıralanan nedenlerin tamamı süreğen hastalıklara neden olabilecek risk faktörlerindendir.

Süreğen hastalıkların oluşumunda önemli görülen evrensel olarak kabul edilen risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörleri şu şekildedir:
• Tütün kullanımı
• Alkol kullanımı
• Yetersiz beslenme ve yetersiz fiziksel aktivite
• Obezite (sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi)
• Hipertansiyon
• Tuz kullanımı
• Psikolojik ve çevresel etkenler

Obezite astıma neden olan kişisel faktörlerdendir.

Epilepsi, halk arasında “sara” olarak bilinen, toplumda en sık görülen nörolojik hastalıklardan birisidir. Bu hastalık, hastaların tüm yaşam alanlarında
belirgin güçlükler yaratmaktadır. Epilepsi, beyindeki elektriksel işlev düzensizliğinden kaynaklanan, nöbetlerle kendini gösteren ve hareket, duyu, davranış bozukluğuna ve bilinç kaybına neden olan sinir sistemi ile ilgili bir sağlık sorunudur.

Karışık kısmi nöbet (psikomotor nöbet): Bu tip nöbet elde, ayakta ya da yüzde istemsiz hareketler yani seğirmeler şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Nöbetsiz tip (küçük nöbet): Nöbetsiz tip epilepsi, genellikle çocuklarda görülmekte ve zamanla kaybolmaktadır.

Tonik- klonik nöbet (büyük nöbet): Epilepsi nöbetleri içinde en dikkat çeken, en belirgin ve en ağır nöbet tipi genel tonik-klonik nöbettir. Bu nöbet türü görülen bir hastada, kişinin nöbetin geleceğini hiç hissetmeyebileceği ya da “aura” denilen bir ön dönem yaşayabileceği bilinmektedir. Ali tuhaf bir koku duyarak nöbet geçimeye başlamıştır dolayısıyla Kişi aura döneminde olağan dışı bir tat, his, hayal, ses, koku ya da hareket algılamaktadır.

Bu nöbet tiplerine bakıldığında Ali'nin tonik klonik bir nöbet geçirdiği anlaşılmaktadır. Tonik-klonik nöbet geçiren bir kişiye yardım ederken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
• Sakin olun.
• Dikkatlice nöbet geçiren bireyi yere indirin ve çevresini zararlı olabilecek her şeyden temizleyin.
• Nöbet geçiren bireyin başının altına düz ve yumuşak birşey koyun. Böylece vücudunun kasılma sırasında
yere çarpmasını önleyin.
• Nöbetin kendiseyrinde gitmesine izin verin, nöbet durdurulabilir bir durum değildir. Bireyin hareketlerini
engellemeyin ve bireyi kendi yöntemlerinizle (kolonya koklatmak vb.) ayıltmaya çalışmayın.
• Bireyi nazikçe bir tarafa çevirin. Bu salyanın akmasını sağlayarak solunum yolunu açık tutacaktır.
Ağzını açmaya çalışmayın.
Dilini tutmaya çalışmayın.
Ağzına bir şey koymayın.
• Kasılmalar durduğunda, bilincini yeniden kazanana kadar bireyin dinlenmesine izin verin.
• Nöbet sırasında nefes alma yüzeysel olabilir ve hatta kısa bir süre için nefes alma durabilir. Nefes alma
tekrar başlamazsa bireyin solunum yollarında bir tıkanıklık olup olmadığını kontrol edin ve gerekirse
suni solunum yapın.
• Bazı bireyler nöbet sonrasında hızlı bir şekilde toparlanabilir, bazıları ise daha çok zamana ihtiyaç duyabilir.
Genellikle nöbet sonrasında kısa süreli bir dinlenme tavsiye edilmektedir. Nöbetler rutin olarak
gerçekleşiyor ise bakıcıların ya da bakımı üstlenen kişilerin günlük etkinliklerin mümkün olduğunca az
rahatsızlıkla sürdürülebilmesi için çocukları ve aileleri cesaretlenmeleri gerekmektedir.
• Bu tipteki bir nöbet 5 dakikadan fazla devam ederse acil yardım ekibini arayın.

Bu bilgilerde de görüldüğü gibi kişi yavaşça yere indirilmeli, çevresinde zarar verebilecek nesneler varsa temizlenmeli, başının altına yumuşak bir şey koyularak başını yere çarpması engellenmelidir ancak başı tutulmamalıdır ve nöbet 5 dakikadan uzun sürdüğü takdirde acil yardım ekibi aranmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.