BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 13

Fiziksel yetersizlikleri olan bireyler, yaşadıkları yetersizliklerden dolayı, normal gelişim gösteren akranlarıyla yeteri kadar ve uygun şekilde sosyal etkileşim kuramamaktadırlar. Özellikle akranlarıyla aynı ortamda olamama, bağımsız hareket etmekte yaşanan sınırlılıklar, sürekli olarak yetersizliğini ve nedenlerini diğer insanlara açıklama gereksinimi ve benzeri nedenlerle, bu bireyler var olan sosyal olanakları yerinde kullanamamaktadırlar. Bu durum bireylerin farklı kişilerle deneyim paylaşamama, sosyal ilişkiler kurmama ve kendini yalnız hissetmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle fiziksel yetersizlikleri olan bireyler için olumlu etkileşim fırsatları yaratmak, sosyal paylaşım ortamları hazırlamak oldukça önemlidir. 

Fiziksel yetersizliği olan bireylere sunulacak tıbbi bakım hizmetleri ilaç kullanım desteği ve tıbbi rehabilitasyon desteği olarak iki gruba ayrılmaktadır. 

Fiziksel yetersizliğin tanımında da açıklandığı gibi, yetersizliğin oluşmasındaki en büyük nedenlerinden birisi beyinde meydana gelen hasarlardır. Beyinde meydana gelen hasar bireyin yalnızca fiziksel özelliklerini etkilememekte, bununla beraber bireyin vücudunda farklı sorunlara da neden olabilmektedir. Bu nedenle fiziksel yetersizlik gösteren bireylerin önemli bir bölümüne düzenli ve dikkatli yönetilmesi gereken bir ilaç tedavisi bulunmaktadır. Fiziksel yetersizlik gösteren bireylerle çalışan sağlık ve bakım personeli, yetersizlik gösteren bireylerin ilaç kullanımına ve bu ilaç kullanımıyla bağlantılı sağlık kontrollerini dikkatli olarak planlamalıdır. Gereken durumlarda bireyler ve bakımından sorumlu kişiler gereken bilgilendirmeler yapılarak sağlık kurumlarına yönlendirilmelidir. 

Bir diğer taraftan, fiziksel yetersizlik, vücutta öncelikle hareket sistemini elemanlarını etkilemektedir. Bireylerin var olan hareket potansiyellerinin kaybedilmemesi başta olmak üzere, yetersizlikle ortaya çıkabilecek ek hareket sorunlarının yaşanmaması, bireylerin boş zaman ve günlük yaşam etkinliklerinin desteklenebilmesi ve eğer varsa iletişim sorunlarının asgariye indirilebilmesi için tıbbi rehabilitasyon hizmetlerine gereksinim duyulmaktadır. Tıbbi rehabilitasyon hizmetleri, doktorlar, hemşireler, fizik tedavi uzmanları, fizyoterapistler, iş-uğraşı terapistleri ve dil-konuşma terapistlerinden oluşan bir sağlık ekibi tarafından sunulmalıdır. Ekip içerisindeki koordinasyon ve görev paylaşımının sağlıklı olması, bireye sunulacak tıbbi bakım hizmetlerinden umulan faydanın daha üst düzeyde olmasına yardımcı olacaktır. 

Uzuv kaybı, doğumsal bir neden, cerrahi bir işlem(Ampütasyon) yada kaza sonucu, kol ya da bacaklardan bir yada daha fazlasının kısmen veya tamamen vücuttan ayrılması ve bu nedenle vücut dengesinin bozulmasıdır. Uzuv kaybı kas iskelet sisteminde denge ve hareket sınırlılıklarına neden olmaktadır. Doğumsal uzuv kaydının görülme sıklığı 20000 doğumda bir görülmektedir. 

Yetersizliklerin zamanında ve erken dönemde tespit edilmesi; çoklu yetersizliği olan bireylerin var olan performans düzeylerinin ortaya çıkarılmasıyla birlikte, sahip oldukları yetersizliklerin yaşamları için engelleyici bir durum haline gelmesini önlemeye yardımcı olmaktadır. Bu bireylerin tanılanma süreçlerinde; genellikle ebeveynler evde çocuklarında gördükleri farklılıklardan yola çıkarak bir uzmana başvurmakta ve uzmanlardan oluşan bir ekip te çoklu yetersizliği olan birey için gereken müdahaleleri planlayabilmek için bir değerlendirme süreci gerçekleştirmektedir. 

• Adıyla seslenildiğinde yanıtlıyor mu? 

• Başını sabit bir şekilde tutuyor mu? 

• Yaşına göre iyi yürüyebilir mi? 

• Dördüncü yaşında tuvalet kontrolü, yeme ve içme becerilerini yapabilir mi? 

• Uyku düzeni var mı? 

İleri düzeyde yetersizliğe sahip olan bireylerde fiziksel ve sağlıkla ilgili problemlerin görülme olasılığı oldukça yüksek oranlardadır. İleri düzeyde yetersizliği olan bireylerin önemli bir alt grubunu oluşturan çoklu yetersizliği olan bireylerde de durum çok farklı değildir. Çoklu yetersizliği olan bireylerin, fiziksel ve sağlıkla ilgili çeşitli gereksinimlerine aşağıda yer verilmiştir: 

• Hareket Kısıtlılığı: Çoklu yetersizliği olan bireylerde en sık görülen ve organik bulguları tanımlanabilen yetersizlik türü serebral palsidir. Serebral palsi, bireylerin hareket kabiliyeti ve postürlerini (duruş) olumsuz etkileyen/kısıtlayan bir bozukluktur. Beyinde oluşan hasar nedeniyle serebral palsisi olan birçok çocuk yürüme yetisine sahip olamamaktadır. 

İskelet Deformasyonları: Çoklu yetersizliğe sahip birçok birey, doğuştan veya beyin hasarına bağlı olarak sonradan iskelet deformasyonu durumu geliştirmektedirler. Bu tür deformasyona sahip olan bireylerin iskelet destekleyici aparatlar kullanmaları sağlanmalı, ayrıca oturuş pozisyonlarının iskelet deformasyonunu arttıracak şekilde olmamasına dikkat edilmelidir. 

• Duyusal Bozukluklar: Çoklu yetersizliğe sahip bireylerin birçoğunun diğer insanlar gibi bağımsız hareket etmelerini engelleyen görme veya işitme kayıpları bulunmaktadır. Böyle durumdaki bireylere yetersizliklerinin türü ve derecesine göre mutlaka cihazlandırma (işitme cihazı, gözlük vb.) yapılmalı gerekirse tıbbi müdahale (göz ameliyatı, koklear implant vb.) sağlanmalıdır. 

Doğum Sırası Nedenler 

Doğum Sonrası Nedenler 

Genetik bozukluklar 

Kan uyuşmazlığı 

Viral enfeksiyonlar, 

Beyin felci, 

Toksoplazma, 

Hidrosefali, 

Mikrosefali 

Travmatik beyin hasarı, 

Bebeğin beynine giden oksijen miktarının yetersiz kalması 

Menenjit ve beyin iltihabı gibi çocukluk enfeksiyonları, 

Kaza sonucu oluşan travmatik beyin zedelenmeleri, 

Zehirlenmeler, 

Olumsuz çevre koşulları, 

İlaca reaksiyon gösterme. 

• Çoklu yetersizliği olan ve bu yetersizliklerden birisi de görme yetersizliği olan bir birey için; giyinme becerisinde giysilerin ön ve arkalarını ayırt etmelerini sağlayacak etiketler veya özel kabartmalı işaretler kullanılabilir. 

• Yürüyemeyen fakat iyi bir oturma dengesine sahip çoklu yetersizliği olan bir bireye; kalçasının üzerinde yürümesi öğretilerek giysilerine ulaşması sağlanabilir. 

• Oturma dengesine sahip olmayan çoklu yetersizliği olan bir bireye ise; yana doğru yuvarlanma öğretilerek giysilerine ulaşması sağlanabilir. 

Ağzını açmaya çalışmayın. Dilini tutmaya çalışmayın. Ağzına bir şey koymayın.