BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 7

FM sistemi işitme kayıplı çocukların eğitim süreçlerinde kullanılan ve ses yükseltici sistemlerden daha iyi yarar sağlayan işitmeye yardımcı teknolojilerdir. FM sisteminde mikrofon, verici ve bireysel cihazlara yerleştirilmiş alıcılar bulunmaktadır. Mikrofonu ders süresince öğretmen yakasına takar. Çocukta kendi cihazındaki alıcıları açarak öğretmeninin konuşmalarını her durumda aynı kalitede işitir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta FM sistem vericisi ile bireysel cihazın alıcısı uyumlu olmalıdır. Doğru yanıt C’dir.

Kişisel bakım, bireyin hayatını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesini sağlayan temizlik kuralları bütünüdür. İşitme kayıplı bireylerde kişisel bakım sürecinde kulak temizliği, kulak kirinin çıkarılması ve kulağa su kaçırılmaması önemlidir. Ayrıca banyo yapma, tırnak kesme, elbise giyme ve çıkarma, el, yüz, ayak temizliği, saç tarama, tuvalet ihtiyacını karşılama, vb. bireylerin kişisel bakımı içinde yer alır. Ortam aydınlatmasının iyi yapılması işitme kayıplı bireylerin dudak okumasını ve vücut dilinden ipucu almasını kolaylaştırır. Abartılı dudak hareketleri yapma ise işitme kayıplı bireylerle etkili iletişim kurmayı engelleyen konuşmanın akıcılığını bozan bir uygulamadır. Doğru yanıt C’dir.

İşitme yetersizliği olan bireylerle ilgili olarak bilinmesi gereken ilk husus bu bireylerin işitme kaybı haricinde başka bir kayıplarının olmaması durumunda normal bir zeka düzeyine sahip olduklarıdır. İşitme yetersizliği olan bireylerde işiten akranları gibi bilişsel gelişim olarak aynı basamaklardan geçerler. Tarihsel olarak ilk yapılan çalışmalarda işitme yetersizliği olan bireylerin işiten akranlarına oranla zihinsel olarak daha düşük zeka performanslı oldukları iddia edilmiş olmasına karşın günümüzde yapılan araştırmalar, bu çocukların zeka performansının akranlarının performansından farklılık göstermediğini ortaya koymaktadır.

İşaret dili, duygu ve düşüncelerin, görsel olarak beden ve el hareketlerine dönüştürülmesi anlamına gelmektedir. İşaret dili tam görsel dil olarak ifade edilip jest ve mimiklerin, vücut el ve parmak işaret ve hareketlerinin bir bütün olarak kullanılmasını gerektirir. İşaret dilinin, konuşma dilinden çok farklı gramer yapıları ve cümle düzenleri vardır. İşaret dilleri, sözel diller gibi milli dillerdir; ancak bu dili kullananların sayısının az olması ve yazılı olarak paylaşılamaması nedeniyle aynı ülke içerisinde dahi farklılıklar gösterebilir. İşaret dillerinin zenginliği tıpkı konuşma dilleri gibi eğitim ve teknolojideki ilerlemelere paralel olarak artar ve daha kapsayıcı hale gelir. İşaret dili, her dil gibi yeni gereksinimlere uyum sağlayarak gelişir ya da daralır bazen unutulur kimi zamanda tamamen yok olurlar.

Kişesel bakım becerileri denildiğinde; banyo yapma, tuvalet ihtiyacını karşılama, tırnak kesme, elbise giyme ve çıkarma, çamaşır yıkama, oda-yatak temizleme, istenmeyen tüyleri temizleme, sakal traşı yapma, el-yüz-ayak temizleme, yeme-içme, diş temizleme, saç tarama bulunmaktadır. Alışveriş yapma toplumsal yaşam becerileri arasında yer aldığından doğru cevap E şıkkıdır.

Verilen tüm maddeler psiko-sosyal destek hizmetleri arasında bulunduğu için doğru cevap tüm hepsinin bir arada bulunduğu E şıkkıdır.

Özel eğitim hizmetleri, zihin engeli olan bireylere, gelişimsel yetersizliği olan bireylere, fiziksel engeli olan bireylere, dil ve konuşma bozukluğu olan bireylere, üstün yetenekli bireylere, öğrenme güçlüğü olan bireylere, duygu ve davranış bozukluğu olan bireylere, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylere, görme ve işitme engeli olan bireylere verilmektedir. Psikolojik sorunlar ise rehabilitasyon hizmetleri kapsamında yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Türkiye’de evde bakım hizmetleri, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2005 yılında çıkarılan 2571 sayılı yasa ile yürütülmektedir. Bu yasada aynı zamanda
bakım hizmetlerinin sağlık boyutuyla ilgili düzenlemelere de yer verilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Ergoterapist engelli bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde yapılan bazı etkinlik ve görevlerde bireylerin performanslarının arttırılmasına ve daha iyi düzeye gelmesine yardımcı olur. Aynı zamanda engelli bireylerin sosyal hayata katılımının sağlanması amacıyla fiziksel, psikolojik, sosyal açıdan bireylerin uyumu için gerekli olan işlevsel becerileri edinmelerini ve çevrenin bireye uygun hale getirilmesini sağlar. Doğru cevap A'dır.

Odyolog bakım ve rehabilitasyon hizmeti alan bireylerin işitme duyarlıklarını takip eder, yeti kaybına yönelik testleri kullanarak ölçümler yapar, gerekli olduğu durumlarda ise bireyin gereksinimi olan yardımcı cihazın belirlenmesi ve kullanılmasında görev alır. Bunun yanı sıra eğer bireyde işitme engeli varsa buna yönelik uygun eğitim programlarının hazırlanmasında; işitme engeli yoksa bireylerin işitme duyularını koruma ve yeti kaybını önlemeye yönelik çalışmalar yapar. Doğru cevap B'dir.

Engelli bireylere sunulan bakım hizmetleri ülkemizde ilk olarak 1983 yılında çıkarılan “Sosyal Hizmetler Kanunu” ile resmi olarak devlet tarafından verilmeye başlanmıştır. Ancak 2005 yılına kadar engellilerin bakımına yönelik hizmetlerde daha çok tıbbi model anlayışı hâkimken, 2005 yılında çıkarılan “5378 sayılı Özürlüler Kanunu” ile bu anlayışın değişmeye başladığı görülmektedir. 2005 yılında çıkarılan kanun ve bu kanundan sonraki diğer yasal düzenlemelerin hepsinde engellilerin bakımına yönelik hizmetlerde daha çok sosyal model anlayışının hâkim olduğu görülmektedir. Doğru cevap C'dir.

Koruyucu rehabilitasyon hizmetleri, yetersizliğe neden olabilecek durumların önlenmesi ve bireyin sağlık durumunun korunması, erken tanı hizmetleri ile yetersizlik durumunun ilerlemesinin önlenmesi veya bireyde engelinden kaynaklanan yetersizlik durumunun en aza indirilmeye çalışılmasına yönelik hizmetleri kapsamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Ülkemizde evde, işyerinde, okulda, kamusal ve sosyal alanda bakım, bilinçlendirme, rekreasyon evleri, sosyal kulüpler ve spor etkinlikleri gibi hizmetlerin tümü toplum temelli bakım hizmetleri içerisinde
ele alınabilir. Doğru cevap A'dır.

Kurumsal bakım hizmetleri, hastaneler veya klinikler, hastalığa özgü merkezler, aile danışma ve rehabilitasyon merkezleri, mesleki rehabilitasyon merkezleri, umut evleri ve yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezleri aracılığıyla sunulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Rekreasyon evleri, engelli bireylerin ilgileri doğrultusunda serbest zamanlarını işlevsel bir şekilde ve keyif alarak geçirmelerini sağlayacak serbest zaman etkinliklerine ilişkin hizmet verilen bakım evleridir. Bu evlerde verilen hizmetler aracılığıyla engelli bireylerin sosyal ve ruhsal yönden sağlıklı bireyler olmaları amaçlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Hollanda’da kurumsal bakım hizmetleri, evde bakım hizmetleriyle kıyaslandığında daha yaygındır. Aynı zamanda diğer ülkelerle kıyaslandığında da Hollanda’da kurumsal bakımın daha yaygın olduğu görülmektedir. Evde bakım hizmetinin tercih edilmediği ya da evde bakım hizmetini almak için uygun şartların olmadığı durumlarda kurumsal bakım ve rehabilitasyon hizmetleri verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Dünyada engellilik olgusunun insan hakları yaklaşımı temelinde ele alınması ise 1980’li yılların sonralarına denk gelmektedir. Bugün gelinen noktada, engellilik “bir insan hakları sorunu” olarak değerlendirme eğilimi söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

1950’li yıllarda çocuk rehberlik klinikleri ve gelişimsel tanı klinikleri popüler olmaya başlamış ve zihin engelli bireylerin okul çağına kadar evde kalmalarına ve evde eğitim almalarına ve bu bireylere evlerinde koruyucu bakım hizmetlerinin sunulmasına başlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Birleşmiş Milletler’in 10 Aralık 1948’de yayınladığı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 25. maddesine göre engellilerin sağlık, eğitim ve sosyal haklarının sağlanması güvence altına alınmıştır. Doğru cevap A'dır.

1977’de yayımlanan DSM-III’ün zihinsel engelli terimi yerine gelişimsel gerilik tanımının kullanılmasına vurgu yaparak, bu bireylerin yalnızca zeka testlerinden aldıkları puanların normal bireylerden geride olmasını bir tanı kriteri olarak değerlendirmemesi, bireylerin uyumsal davranışlardaki geriliğin ve bu geriliğin ortaya çıktığı yaşın önemine vurgu yapması açısından dikkat çekici bir gelişmedir. Doğru cevap C'dir.