BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 3

Engelli bireye bakım ve rehabilitasyon hizmeti verecek ekibin içerisinde öncelikle aile bireyleri veya bireyin bakımından sorumlu yakınları, özel eğitim uzmanı, bakım elemanı, fizyoterapist, hemşire, dil ve konuşma terapisti, psikolog, odyolog, sosyal hizmet uzmanı, çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı, ergoterapist, diyetisyen, doktor ve bireye özgü sağlık sorunlarına ilişkin uzman hekimler (fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı, nörolog, ortopedist, plastik cerrah, ürolog, pediatrik nörolog, psikiyatrist, göz hastalıkları uzmanı, diş hekimi, kulak burun boğaz uzmanı vb.) yer almalıdır. Engelli bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde yapılan bazı etkinlik ve görevlerde bireylerin perFormanslarının arttırılmasına ve daha iyi düzeye gelmesine yardımcı olan, engelli bireylerin sosyal hayata katılımının sağlanması amacıyla fiziksel, psikolojik, sosyal açıdan bireylerin uyumu için gerekli olan işlevsel becerileri edinmelerini ve çevrenin bireye uygun hale getirilmesini sağlayan kişi ergoterapistdir. Doğru cevap C'dir.

Engelli bireylere yönelik sunulan rehabilitasyon hizmetleri; koruyucu rehabilitasyon, tıbbi rehabilitasyon, mesleki rehabilitasyon, psiko-sosyal rehabilitasyon, ev rehabilitasyonu ve toplum temelli rehabilitasyonu olmak üzere altı aşamalarından oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde engellilere verilen bakım ve rehabilitasyon hizmetleri kurumsal bakım ve rehabilitasyon ve toplum temelli bakım ve rehabilitasyon olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. Kurumsal bakım hizmeti, evde bakım hizmetlerine verilen desteğe rağmen evde bakım hizmeti almak istemeyen, uzmanlar tarafından durumu ağır olduğu için evde bakıma uygun görülmeyen, bakmakla yükümlü kimsesi olmayan ve yaşamını devam ettirebilmesi için bir başkasının bakımına gereksinimi olan engelli bireylerin sağlık, sosyal ve psikolojik gereksinimlerinin karşılanması için farklı disiplinlerden uzmanların hizmet verdiği ve engelli bireylerin sosyal etkinliklere katılımının arttırılmasının hedeflendiği, toplu bakım hizmetidir. Umut evleri, mesleki rehabilitasyon merkezleri, özel bakım merkezleri ile bakım, rehabilitasyon ve aile danışma merkezleri kurumsal bakım hizmetleri kapsamındadır.Rekreasyon evleri ise toplum temelli bakım ve rehabilitasyon hizmetleri kapsamındadır. Doğru cevap D'dir.

Yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezinden hizmet alan engelli bireylerin yaşadıkları en büyük sorunlardan biri çok fazla sayıda engelli bireyin toplu bir şekilde yaşamak zorunda kalması nedeniyle toplumsal yaşama katılmada yaşanan sorunlardır. Umut evleri projesi yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezlerine alternatif olarak başlatılmış ve hizmet vermeye başlamıştır. Umut evleri, yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezlerinden hizmet alan engelli bireylerden oluşan küçük grupların toplumsal yaşam içerisinde diğer bireylerle bir arada olabilecekleri dairelerde yaşamalarına imkân veren bakım hizmetidir. Bu sayede, engelli bireylerin toplumsal yaşama katılımının ve uyumunun artması hedeflenmektedir.Ülkemizde halihazırda engelli bireylere hizmet veren 136 tane umut evi bulunmaktadır. İlgili yönetmeliğe göre engelli bireyin bir yıl içerisinde yalnızca 30 gün yararlanabileceği belirtilen hizmet ise geçici (misafir) bakım hizmetleridir. Geçici (misafir) bakım hizmetleri, evde bakım hizmeti alan bakıma gereksinimi olan engelli bireylerin gerekli olduğu durumlarda ve istenildiğinde devlete ait resmi bakım ve rehabilitasyon merkezlerinden geçici olarak geçici bakım hizmeti almasıdır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde ilk olarak “1982 T.C. Anayasası” ile engelli bireylerin toplumsal yaşama katılmasına yardımcı olmayı amaçlayan yasal bir alt yapı oluşturulmuşken, 1983 yılında çıkarın “Sosyal Hizmetler Kanunu” ile engelli bireylere verilecek bakım ve rehabilitasyon hizmetleri daha detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Hollanda’da 1967 yılından itibaren bakıma muhtaç bireylere devlet tarafından verilen bakım hizmetlerinin olduğu bilinmektedir. İsveç’te ise belediyeler tarafından 1950 yılından itibaren engellilere yönelik bakım ve rehabilitasyon hizmetleri verilmeye başlanmıştır. Buna göre sıralanan ülkeler arasından bakıma muhtaç bireylere yönelik hizmet sunma tarihçesi en yeni olan ülke Türkiye iken en eski olan ülke İsveç olduğu söylenebilir. Doğru cevap A'dır.

İrlanda’da engellilere verilen bakım ve rehabilitasyon hizmetleri devlet tarafından verilen hizmetlerin yanı sıra gönüllü hizmet veren kuruluşlar tarafından da sağlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Geleneksel modele göre engellilik kişisel bir trajedi, bireysel bir sorun olarak görülmüş ve bireyin veya yakın çevresinin işlemiş olduğu bir suç ya da günahın karşılığı olan ilahi bir cezalandırma olarak değerlendirilmiştir.

Engelli bireylere yönelik olarak sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin tarihçesini incelerken üç ayrı paradigmadan (yaklaşım-tutum) bahsetmek yerinde olacaktır. Bunlar; 1900-1970 arası kurumsal paradigması, 1970-1980 kurumsal reform paradigması ve 1980-günümüz toplumsal yaşam paradigması olarak adlandırılabilir.

1800’lü yılların sonu 1900’lü yılların başlarında zihinsel engelli bireyler embesil, moron gibi olumsuz terimlerle tanılanmakta idi. Engelli olmanın doğuştan gelen bir durum olduğu hatta kötü alışkanlıkları olan (alkolik, fahişe, kumarbaz vb.) ailelerin engelli çocuklarının engelli olduğuna yönelik bir inanç hâkimdi. Dolayısıyla bu çocuklar ya da ailelerinin ortadan kaldırılması (katledilmesi) ve saf kan, temiz ırktan insanların yaşamasını desteleyen “öjenik hareketler” yaygınlaşmaya başladı.

En genel anlamda engellilik, “bireyin yeteneklerinde ve iş
yapabilme gücündeki sınırlılık ya da noksanlıktır.”
Engelli bireyler çeşitli nedenlerden ötürü kendilerinden
beklenen birtakım becerileri yerine getirememekte,
bulunduğu toplum içinde bağımsız
olarak yaşamakta güçlük yaşamaktadırlar.

Ülkemizde engelli bireylere sunulan bakım hizmetlerinden Cumhuriyet dönemi öncesi vakıflar, Cumhuriyetin ilanından sonra da 1930’lara kadar belediyeler sorumlu idi.

Rehabilitasyon sözcüğü ise ‘iyileştirme’ anlamına gelmektedir. Yabancı kökenli olan rehabilitasyon sözcüğü dilimizde ‘yeniden düzene koymak, yeniden hazırlamak, düzeltmek’ anlamlarındadır. Bir hastalığın tedavisinden
ya da hastalığın giderilmesinden sonra ortada
kalan eksikliği, yetersizliği, güçsüzlüğü gidermek için
yapılan çalışmalara rehabilitasyon denilmektedir

Bakım; bakıma ihtiyacı olan kişinin fiziki, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını yerine getirmede ve de günlük yaşamına uyum sağlamada bireye yardımcı
olmak anlamına gelmektedir.

Ülkemizde her ne kadar 1924 ve 1961 anayasalarında engelli bireylerin eğitim alma haklarına ilişkin yasal düzenleme maddeleri olsa da bakım ve rehabilitasyon konusunda en detaylı yasal gelişme 1982 anayasasında yer almıştır.

Dünya genelinde engelli bireylere yönelik bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin niteliğinin belirlemesine yönelik olarak 2011 yılında yayımlanmış olan Dünya Engellilik Raporu (DER) yayınlanmıştır.

DER, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası
işbirliğiyle geliştirilmiştir ve 9 Haziran 2011 tarihinde,
Amerika Birleşik Devletlerinin New York
eyaletindeki Birleşmiş Milletler (BM) binasında
dünya kamuoyuna sunulmuştur.

DER ilkeleri a) Engelliliği anlamak, b) Engellilik-Global çerçeve, c) Genel sağlık bakımı, d) Rehabilitasyon, e) Yardım ve destek, f) Kolaylaştırıcı çevre, g) Eğitim, h) İş ve istihdam, ı) İleriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmaktadır.

52 maddeden oluşan Özürlüler Kanunu, engelli bireylerin:
• Özür sınıflandırmalarının nasıl yapılması
gerektiğini,
• Bakım gereksinimlerinin nasıl karşılanacağını,
• Bakım hizmeti aldıkları kuruluşların ruhsatlandırma
konusunu,
• Alacakları hizmetlerin standartlarına,
• Bakımlarının çeşitlerine,
• Rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmaları
konusuna,
• Erken tanı ve koruyucu hizmetlerden yararlanmalarına,
• İş ve meslek analizlerinin yapılmasına,
• Mesleki rehabilitasyonlarının yapılması konusuna,
• İstihdam edilmeleri konusuna,
• Eğitim ve öğretimden yararlanmaları konusuna,
çeşitli hükümlerde yer vermektedir.

engelliliğe bakış açısını tanımlayan ve bu bakış açısı doğrultusunda engellilere yönelik çeşitli hizmetler sunan geleneksel, medikal ve sosyal model olmak üzere üç temel modelin bulunduğu görülmektedir. Engellilik olgusuna
bakışta geleneksel model 1800’lü yıllardan 1940’lı yıllara kadar, medikal model 1950’lerden 1980’e kadar ve sosyal model de 1980’den günümüze kadar olan sürede hâkim konumda olmuştur, hâkim olan modele göre engeli bireylere bakım ve rehabilitasyon hizmetleri sunulmuştur.

Geleneksel modele göre engellilik kişisel bir trajedi,
bireysel bir sorun olarak görülmüş ve bireyin
veya yakın çevresinin işlemiş olduğu bir suç ya da
günahın karşılığı olan ilahi bir cezalandırma olarak
değerlendirilmiştir.