BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 2

Ülke genelinde engellilerle ilgili ilk büyük çalışma 2002 yılı nüfus sayımında gerçekleştirilen Türkiye Engelliler Araştırmasıdır. Bu araştırmanın sonuçları 2003 yılında yayınlanmıştır ve bu araştırmaya göre;
• Özürlülerin Türkiye’de toplam nüfus içerisindeki oranı %12.29’dur. Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel özürlülerin oranı %2.58 iken süreğen hastalığı olanların oranı ise % 9.70’dir.

DER, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası işbirliğiyle geliştirilmiştir ve 9 Haziran 2011 tarihinde, Amerika Birleşik Devletlerinin New York eyaletindeki Birleşmiş Milletler (BM) binasında dünya kamuoyuna sunulmuştur.

Medikal modele göre ise engellilik, bireysel bir
patoloji ve özürlülük durumudur. Medikal model
engelliliği bir tür hastalık olarak değerlendirmiştir.
Hasta olmaları nedeniyle bu bireylere büyük
oranda toplumsal yükümlülükler de verilmemiştir.
Bu modele göre bireyler toplumsal yaşama uyum
sağlamakta sınırlılıklar yaşayan bireyler olarak
görüldükleri için engellilerin tedavi ve rehabilite
edilmesinin gerekliliği savunulmuştur. Engelli bireylere
yönelik olarak her ne kadar medikal model
geleneksel modele göre daha ılımlı bir model olsa
da bu model de engellileri toplumsal ilişkiler ağının
dışına itmiş ve ötekileştirmiştir. Engellilik mekanik
bir anlayışla ele alınmış, engelli bireylerin insani
vasıfları düşünülmeden oluşturulan ve uygulanan
bir politika ve prosedürler sisteminin doğmasına
neden olmuştur.

Engelliliğin sosyal bir ürün olması nedeniyle
sosyal modelde engellilerin haklarını korumaya ve
geliştirmeye yönelik politikalara öncelik ve önem
verilmiştir. Dünyada engellilik olgusunun insan
hakları yaklaşımı temelinde ele alınması ise 1980’li
yılların sonralarına denk gelmektedir. Bugün gelinen
noktada, engellilik “bir insan hakları sorunu”
olarak değerlendirme eğilimi söz konusudur. Sosyal
model diğer iki modelden de daha farklı bir bakış
açısıyla engelliliği değerlendirmektedir.

Toplumsal yaşam paradigması döneminde ‘düzenli bakım programları’ geliştirilmeye başlanmıştır.

Dünya Engellilik Raporunun genel sağlık bakım ilkesi bakım ve rehabilitasyon ile ilgilidir.

DER, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası işbirliğiyle geliştirilmiştir ve 9 Haziran 2011 tarihinde, Amerika Birleşik Devletlerinin New York eyaletindeki Birleşmiş Milletler (BM) binasında dünya kamuoyuna sunulmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Medikal modele göre ise engellilik, bireysel bir patoloji ve özürlülük durumudur. Medikal model engelliliği bir tür hastalık olarak değerlendirmiştir. Hasta olmaları nedeniyle bu bireylere büyük oranda toplumsal yükümlülükler de verilmemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal model engellilik yaklaşımına göre engellilik olgusunda tüm toplum sorumludur. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Bakıma gereksinimi olan bireyler; “Günlük yaşamında yerine getirmesi gereken gereksinimlerinin büyük kısmını bir başkasının yardımıyla yerine getirdiği için ağır düzeyde yetersizlikten etkilenmiş, sosyal güvenlik kurumundan bir desteği olmayan, ailesini kaybetmiş olanlar ile ailesi ekonomik veya sosyal olarak yoksunluk sınırı içerisinde bulunan bireyler” olarak tanımlanmaktadır. Buna göre aile ile resmi bağı reddetme durumu bakıma gerekinimi olan birey için tanımlanan özellikler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap A'dir.

Verilen seçenekler arasında E seçeneği kurumsal reform paradigmasının hakim olduğu yıllarla ilgili doğru bir bilgidir. Diğer seçenekler kurumsal paradigma dönemi ile ilgilidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

BM, İnsan Hakları Bildirgesine ek olarak 1975’te “Engelli Kişilerin Hakları Bildirgesi” yayınlanmıştır. On üç maddeden oluşan bu bildirgede,engelli kişilerin toplumda hak ettikleri yerleri alarak yaşamaları, topluma üretken bireyler olarak
katılmaları gibi ilkeleri ve toplumun engellilere karşı yükümlülükleri düzenlenmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Evde bakım hizmeti alan bakıma gereksinimi olan engelli bireylerin gerekli olduğu durumlarda ve istenildiğinde devlete ait resmi bakım ve rehabilitasyon merkezlerinden geçici olarak bakım hizmeti almasını kapsayan geçici (misafir) bakım hizmetlerine ilişkin yasal alt yapı 2010 yılında çıkarılan “Engellilerin Bakımı, Rehabilitasyonu ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik” kapsamında  oluşturulmuştur. Doğru cevap C'dir.

2011 yılından sonra bu hizmetleri Aile ve sosyal Politikalar Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü yürütmektedir. 2018 yılında bakanlığın adı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak değişmiş, bakım ve rehabilitasyon hizmetleri bu bakanlığın Engelli ve Yaşlı hizmetleri Genel Müdürlüğü kapsamında yürütülmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ülkemizde “Engelliler için yetkin sağlık sistemi” olarak değerlendirilen kronik bakım modeline göre tüm engelli hastalara bütüncül yaklaşım sağlanmalıdır. Bakımın amacı sadece faydalı olana değil ihtiyaç olana odaklanmaktır. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Türkiye’de engellilere yönelik kamu politikaları açısından atılan en önemli adım olarak görülen  BM Engelli Hakları Sözleşmesi 2008 yılında kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

1950’lerde ilk defa yayımlanan Ruhsal Hastalıkların Tanı Kitabı DSM-I engellilik kavramını zekâ puanlarını temel alarak tanımlamış, aynı kitabın 1973’deki sürümü olan DSM-II de ise zekâ puanına ek olarak bu bireylerin uyumsal davranışlarının da değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkemizde kurumsal bakım hizmetleri kapsamında engelli bireylere yönelik bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden sorumlu bakanlık T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'dır. Ancak 2005 yılında çıkarılan “Belediye Kanunu” ile bakıma gereksinim olan engelli bireylerin gereksinimleri doğrultusunda hizmetler yürütme görevi Belediyelere de verilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Geleneksel modele göre engellilik kişisel bir trajedi, bireysel bir sorun olarak görülmüş ve bireyin veya yakın çevresinin işlemiş olduğu bir suç ya da günahın karşılığı olan ilahi bir cezalandırma olarak değerlendirilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Engellilere yönelik sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde kurumsal paradigma dönemi ile geleneksel modelin paralellik gösterdiği ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.