BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 17

Risk taşıma (risk altında olma) herhangi bir engeli olmayan ancak ileride bir yetersizlik yaşa­ma olasılığı diğer bireylerden yüksek olan bireyleri ifade eder.  

Duyu organları ya da zihinsel, fiziksel duygu­sal anlamda bireyin işlevlerinde zedelenmeye bağlı olarak tümü ile ya da kısmen kayıp oluşması duru­mu yetersizlik olarak ifade edilmektedir.

Şekil 1.1 Zedelenme, Yetersizlik, Engel Kavramları İlişki Örneği

Doğum anında oluşan nedenler erken ya da geç doğum, doğumda bebeğin oksijensiz kalması, doğum sırasında yanlış müdahaleler  olarak örneklenebilir.

Şekil 1.2 Özel Gereksinimli Bireylere Sunulan Bakım Hizmetlerinin Farklı Sınıflandırılma Biçimleri Kaynak: Gökçek-Karaca, 2016.

Şekil 1.2 Özel Gereksinimli Bireylere Sunulan Bakım Hizmetlerinin Farklı Sınıflandırılma Biçimleri Kaynak: Gökçek-Karaca, 2016.

Kurumsal bakımın içinde;

Toplum temelli bakımın içinde ise;

2013).

Sosyal rehabilitasyon: Sosyal rehabilitasyon hizmetleri özel gereksinimli bireyin yaşamın farklı alanlarında (iş, ev, toplumsal hayat, eğitim) gereksinim duyduğu sosyal- duygusal gereksinimlerine ilişkin gerçekleştirilen hizmetleri kapsar. Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğine (2006) göre sosyal rehabilitasyon “Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmaları,” ifade etmektedir.

Evde bakım hizmetleri kurumsal bakım hizmetlerine kıyasla bazı avantajlara sahiptir. Bunlar; kurumda bakıma oranla daha ekonomik olması, sağlık hizmetinin kişinin ayağına gelmesi, bakım alan ailenin bir arada kalabilmesi, bireye özel bir bakımın sağlanması olarak sıralanabilir.

 

En genel anlamda engellilik, “bireyin yeteneklerinde ve iş yapabilme gücündeki sınırlılık ya da noksanlıktır.” Bir hastalığın tedavisinden ya da hastalığın giderilmesinden sonra ortada kalan eksikliği, yetersizliği, güçsüzlüğü gidermek için yapılan çalışmalara rehabilitasyon denilmektedir. O halde doğru yanıt A seçeneğidir.

DER ilkelerini a) Engelliliği anlamak, b) Engellilik-Global çerçeve, c) Genel sağlık bakımı, d) Rehabilitasyon, e) Yardım ve destek, f) Kolaylaştırıcı çevre, g) Eğitim, h) İş ve istihdam, ı) İleriye doğru öneriler olmak üzere dokuz bölümden oluşmakta, engelli olmayı anlamayı kolaylaştırmakla kalmayıp, ilgili alanlardaki mevcut global bilimsel verileri kapsamlı olarak analiz etmekte ve aynı zamanda hükümetler ve kamuoyunu engelliliğin önemi açısından bilgilendirerek önerilerde bulunmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Özetle DER günümüzde yaşayan engelli bireylere yönelik sunulacak olan bakım ve rehabilitasyon hizmetleri için rehber niteliği taşımaktadır.

Engellilik olgusuna bakışta geleneksel model 1800’lü yıllardan 1940’lı yıllara kadar, medikal model 1950’lerden 1980’e kadar ve sosyal model de 1980’den günümüze kadar olan sürede hâkim konumda olmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Medikal model engelliliği bir tür hastalık olarak değerlendirmiştir. Hasta olmaları nedeniyle bu bireylere büyük oranda toplumsal yükümlülükler de verilmemiştir. Bu modele göre bireyler toplumsal yaşama uyum sağlamakta sınırlılıklar yaşayan bireyler olarak görüldükleri için engellilerin tedavi ve rehabilite edilmesinin gerekliliği savunulmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Engellilere yönelik sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinde kurumsal paradigma dönemi ile geleneksel modelin paralellik gösterdiği de ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kurumsal reform paradigmasının hâkim olduğu yılları kurumsal paradigmadan toplumsal yaşam paradigmasına geçiş yılları olarak kabul edebiliriz. Bu dönemde normalleştirme kavramı tartışılmaya başlanmış ve herkesin yeme, içme, giyinme, sosyal yaşam gibi konularda mümkün olan en iyi yaşamı yaşama hakkının olduğundan bahsedilmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Engelli bireylere yönelik olarak sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin tarihçesini incelerken üç ayrı paradigmadan (yaklaşım-tutum) bahsetmek yerinde olacaktır. Bunlar; 1900-1970 arası kurumsal paradigması, 1970-1980 kurumsal reform paradigması ve 1980-günümüz toplumsal yaşam paradigması olarak adlandırılabilir. Bu paradigmalar engelli bireylere sunulan bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin türünü ve niteliğini belirlemiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

2011 yılından sonra bu hizmetleri Aile ve sosyal Politikalar Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü yürütmektedir. 2018 yılında bakanlığın adı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak değişmiş, bakım ve rehabilitasyon hizmetleri bu bakanlığın Engelli ve Yaşlı hizmetleri Genel Müdürlüğü kapsamında yürütülmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Tüm engelli hastalara bütüncül yaklaşım sağlanmalıdır. Bakımın amacı sadece faydalı olana değil ihtiyaç olana odaklanmaktır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Rehabilitasyon, doğuştan bir yetersizliğe sahip olmanın yanı sıra, sonradan yaşanılan birtakım sorunlar nedeniyle de yetersizliği olan bireylerin yetersizlikten kaynaklanan sorunlarını en aza indirmek ve giderek işlevde bulunma düzeyini arttırmak, bu bireyleri iş yapabilecek duruma getirmek ve topluma tam katılımını sağlamak amacıyla verilen sağaltım hizmetlerinin tümüne denir.