BAKIMA GEREKSİNİMİ OLAN ENGELLİ BİREYLER-I - Deneme Sınavı - 11

Doğru cevap A şıkkıdır. İletimsel işitme kaybı; sesin titreşmesinin ve iç kulağa iletilmesinin dış ya da orta kulaktaki kulak kiri, kulak zarının zedelenmesi, kemikçiklerin kireçlenmesi gibi nedenlerle engellenmesi durumudur. İletimsel işitme kaybı, daha çok düşük frekanslı seslerin işitilmesinde sorun yaşanmasına neden olmaktadır. Bu tür bir işitme kaybının tıbbi müdahale ile tedavi edilmesi söz konusudur.

Doğru cevap C şıkkıdır. İşitme yetersizliği olan bireyler ve normal işiten bireyler dil gelişimi açısından benzer evrelerden geçtikleri bilinmektedir. Ancak işitme yetersizliği olan bireyler, yaşadıkları işitme sorunları nedeniyle akranlarına oranla dil gelişiminde geri kalırlar ya da süreçte daha yavaş ilerleme olasılıkları yüksektir. En başta söylenmesi gereken çocukların erken tanı, müdahale ve işitmeye yardımcı teknolojilerden yararlanmalarının sağlanması ile birlikte sunulacak yaşantı zenginliğinin işitme kaybının dil gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirgenebileceğidir. İşitme yetersizliği olan bireylere dil ve iletişim becerilerinin kazandırılmasında işitme kaybının oluştuğu yaş ve derecesi oldukça önemlidir. Dil becerilerini kazanmadan yani doğuştan işitme yetersizliği olan bireylerde dil ve iletişim becerilerinin gelişimi, kazanılmış işitme yetersizliğine sahip bireylerdeki dil ve iletişim becerine oranla oldukça sınırlılık göstermektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır. İşitsel sözel yaklaşımın başarısı için ön koşullar; erken tanılama, işitmeye yardımcı teknolojilerden erken yararlanma, bu teknolojilerin sürekli kullanımı, etkileşime dayalı doğal dil ortamlarının oluşturulması ve aile eğitimi/desteği şeklinde sıralanmaktadır.

I. maddede verilen bilgi doğru değildir. Çünkü koklear implant uygulanan işitme kayıplı bireyler, normal işitmeye sahip olmamaktadır. Koklear implant, iç kulakta bulunan koklea (salyangoz) içine cerrahi işlemlerle yapay sinir uçları olarak işlev gören elektrotların yerleştirilmesidir. Koklear implant, sesin sinirlere elektrik enerjisi olarak taşınmasına yardım eden teknolojik bir araçtır ve duyusal tip kayıpları olan çok ileri düzeyde işitme kaybı bulunan bireylerin bile sesleri işitmelerine yardımcı olabilmektedir. Koklear implant biri içte diğeri dışta (bkz. Resim 4.3) olmak üzere iki bobinden oluşmaktadır. Dış bobin, mikrofon, konuşma işlemcisi ve ileticiden oluşmaktadır. Dış bobinde yer alan mikrofon sesi alır ve konuşma işlemcisine iletir, işlemci sesi analiz eder ve dijital hale dönüştürür. Mıknatısla baş kısmına tutturulmuş olan iletici de bu sinyalleri deri altındaki iç bobine iletir. İç bobinde; mıknatıs, çözücü ve elektrot düzenleyici bulunmaktadır. Çözücü, dış bobinden gelen sinyalleri elektrik enerjisine dönüştürerek elektrot düzenleyiciye gönderir. Elektrot düzenleyici sinir uçlarının titreşimlerini sağlayarak işitme sistemi yardımıyla sesi elektrik enerjisine dönüştürüp beyne algılanması için gönderilmesini sağlar. Koklear implant takılması için yapılan cerrahi uygulamadan sonra bireyin çevre sesleri ve işitme seslerini ayırt edebilmesi için bir terapistin yardımına ihtiyaç vardır. Bu nedenle unutulmaması gereken en önemli noktalardan birisi teknolojilerin işitme kaybının etkisini azaltmada, kaybın engele dönüşmesini önlemede önemli olduğu, ancak mutlaka bir eğitim veya müdahale sürecinin gerekli olduğudur. Doğru cevap D şıkkıdır.

III ve IV. maddelerde verilen bilgiler doğru değildir. İletişim sırasında bakım ve rehabilitasyon personeli tarafından işitme yetersizliği olan bireyin söyledikleri anlaşılmamışsa çekinmeden tekrarlanması istenmelidir. İşitme yetersizliği olan birey söylenenleri anlamadığında bağırarak konuşmanın, çok yavaş ve abartılı dudak hareketlerinin anlaşılırlığı arttırmaya katkısının olmayacağı bilinmelidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

I. maddede verilen bilgi doğru değildir. İşitme yetersizliği olan birey söylenenleri anlamadığında aynı cümleleri tekrarlamak yerine, söylemek istenilenlerin farklı şekilde ifade edilmesi denenmelidir. Açık, anlaşılır kelimelerle konuşulmalıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

FM ve kızılötesi sistemler, işitme yetersizliği olan bireylerin eğitim süreçlerinde kullanılan ve ses yükseltici sistemlerden daha iyi yararlanmalarını sağlayan işitmeye yardımcı teknolojilerdir. Bu sistemlerde, mikrofonlar, verici ve bireysel cihazlara yerleştirilmiş olan alıcılar vardır. Mikrofonlar aracılığıyla ses alınır ve vericilerin yaydığı radyo sinyalleri yardımıyla bireysel cihazlara iletilir. Her bireysel cihazda yer alan alıcı ile FM ve kızılötesi sistemlerde yer alan alıcıların birbirine uyumlu olması söz konusudur. Süreç temelde, konuşma sesinin verici tarafından bireyin cihazındaki alıcıya iletilmesi şeklinde ilerler. Bu süreç kızıl ötesi sistemlerde de benzer şekilde işlemesine karşın; bu sistemlerde sesler kızılötesi ışınlarla transfer edilirler. Buradaki en önemli sorunlardan birisi sesin kızıl ötesi ışınlarla transfer diliyor olması nedeniyle kızılötesi ışınların bir nesne, obje veya insan tarafından engellenmesi durumunda sesin karşı tarafa ulaşamaması durumudur. Bu teknolojiler, özellikle büyük gruplarda, ses kaynağı öğretmenin sürekli hareket halinde olması gerektiği durumlarda kullanılmaktadır. Son olarak sözü edilen bu sistemler, işitme cihazı veya koklear implant gibi işitmeye yardımcı teknolojilere entegre olarak üretilmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Risk taşıma (risk altında olma) herhangi bir engeli olmayan ancak ileride bir yetersizlik yaşama olasılığı diğer bireylerden yüksek olan bireyleri ifade eder. Bu terim daha çok bebek ve okul öncesi dönemdeki küçük çocuklar için kullanılmaktadır. Risk taşıyan bebek ya da çocuk doğumun gerçekleştiği şartlar, yaşadığı ev-çevre sebebiyle ileride bir yetersizlik yaşama olasılığı yüksek bireyleri tanımlar.

Zedelenme, doğum öncesi, doğum sırası ya da doğum sonrasında çeşitli sebeplerle bireyin organlarının işlevlerini yerine getirmede zorlanma meydana gelmesi durumu olarak açıklanmaktadır.

Duyu organları ya da zihinsel, fiziksel duygusal anlamda bireyin işlevlerinde zedelenmeye bağlı olarak tümü ile ya da kısmen kayıp oluşması durumu yetersizlik olarak ifade edilmektedir. Kısa bir ifade ile yetersizlik zedelenmenin bir sonucu olarak, zedelenme oluşan organın işlevini yerine getirememesi ya da kısmen getirmesidir.

İpek hanımın CP sebebiyle bacaklarını kullanmakta yürümekte zorlanması ve yürüyememesi bir yetersizliktir. Ancak bu yetersizliğin okulunun eksik koşulları sebebiyle engele dönüştüğü görülmektedir. Bu durumda yetersizlik engele dönüşmüştür.

Kan uyuşmazlığı, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, akraba evliliği, annenin hamilelikte madde kullanması gibi sebepler bireyin doğumundan önce oluşan ve özel gereksinimli olmaya yol açan nedenlerdendir.

Özel gereksinimli bireylere sunulan bakım hizmetleri hizmetin verildiği yere  göre, hizmetin süresine göre, hizmetin sunum zamanına göre, bakıma gereksinim duyma nedenine göre ve birey ve bakım sağlayan arasındaki ilişkiye göre sınıflandırılmaktadır. Ancak hizmet sunulan kişiye göre bir sınıflandırma söz konusu değildir.

Toplum temelli bakım, toplum temelli evde bakım ve kurumsal bakım hizmetleri hizmetin verildiği yere göre bakım hizmetleri sınıflandırmasında incelenmektedir.

Evde bakım hizmetleri özel gereksinimli bireye kendi yaşadığı ortamda sunulan tıbbi hizmetleri, kişisel bakım hizmetlerini ve psiko-sosyal hizmetleri kapsar. Özel gereksinimli bireyin kendi evinde yaşamını bağımsız şekilde sürdürmesini sağlamak evde bakım hizmetlerinin temel amacını oluşturur.

Rehabilitasyon kaybedilen bir yeteneğin yeniden kazandırılması ya da yitirilen yeteneğin yerine yenisinin “ikame” edilmesidir.

Sosyal rehabilitasyon Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliğine (2006) göre “Özürlü kişilere evde, merkezde ve sosyal çevrelerinde psiko-sosyal uyumlarını desteklemek ve sorunlarında yardımcı olmak, resmi/resmi olmayan kurumlarla etkin bir iletişim kurmalarını sağlamak amacıyla yapılan çalışmaları” ifade etmektedir.Sosyal rehabilitasyon hizmetleri özel gereksinimli bireyin yaşamın farklı alanlarında (iş, ev, toplumsal hayat, eğitim) gereksinim duyduğu sosyal- duygusal gereksinimlerine ilişkin gerçekleştirilen hizmetleri kapsar.

Dış kulakta yer alan kulak kepçesi, işitmenin gerçekleşmesinde ses dalgalarının ilk olarak ulaştığı yerdir.

Sesin şiddetini ölçme birimi desibeldir.

Normal bir insanın kulağının sıfır ile 110-120 dB şiddetindeki ve 15-2000 Hz frekans aralıklarındaki sesleri işitebileceği bilinmektedir.