BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME

Literatürde genel kabul gördüğü üzere, kronolojik yaş tanımından hareketle yaşlılar üç gruba ayrılır: Birinci grubu 55-64 yaş arasındaki “iktisaden faal olan yaşlılar”; ikinci grubu 65-74 yaş arasındaki “iktisaden faal olmayan yaşlılar”; üçüncü grubu ise 80 ve üzeri yaştaki “çok yaşlı insanlar” oluşturmaktadır.

Psikolojik yaşlanma ise bireyin davranışsal uyum yeteneğindeki yaşa bağlı değişimlerdir.

Engel türlerine göre engelliler ortopedik engelli, görme engelli, işitme engelli, dil ve konuşma engelli, zihinsel engelli ve kronik hastalar şeklinde altı gruba ayrılır.

Söz konusu saptamalar, “temel günlük yaşam aktivitelerini” ve “enstrümental günlük yaşam aktivitelerini” değerlendirme testleri ile yapılır. Bu testler kişinin bağımsızlık derecesini anlamaya yönelik ve günlük gereksinimlerini de ortaya çıkaran testlerdir. Bu testlerin en sık kullanılanları, “Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği”, Lawton-Broody Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği”dir.

Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri: Telefon Kullanma, alışveriş, yemek hazırlama, ev koruması, ulaşım, medikasyonlar ve finanstır.

Temel Günlük Yaşam Aktiviteleri ise: Banyo, giyinme, transfer, tuvalet, kontinans ve beslenmeden oluşur.

1991’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu yaşlılar için ilkeleri belirlemiş ve bu ilkeleri ülkelerin ulusal programlarına adapte etmelerini önermiştir. Birleşmiş Milletlerin kabul ettiği yaşlı ilkeleri şunlardır:

Bu bağlamda yaşlı birey tıbbi bakıma ilaveten akut bakım, subakut bakım ve kronik bakım hakkına sahiptir. Fonksiyonel bağımsızlığın sürdürülebilirliğini sağlama amacını taşıyan akut bakım, yaşlının hastanede bakımını içermektedir.

Engelliler ikamet ile ilgili olarak farklı muameleye tabi tutulmamalıdır.

Anayasa’nın 61. maddesinde de Devletin engellilerin korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alması gerektiği ve bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisleri kurması veya kurdurması gerektiği hüküm altına alınmıştır.

1972 Tarihli Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi: Bu bildirgede hastanın hastalığının tanısına, tedavisine ve gelişimine ilişkin doğru, eksiksiz ve anlayabileceği dilde bilgi almaya ve akla uygun bir karar verebilmesine olanak sağlanmasını beklemeye hakkı olduğu belirtilmiştir.

Dünya Tabipler Birliği tarafından Eylül 1995 tarihinde Endonezya’nın Bali kentinde yapılan toplantıda Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi gözden geçirilerek Bali Bildirgesi yayımlanmıştır. Bali Bildirgesine göre hasta hakları 11 başlık altında toplanmıştır.

Bakıma muhtaç bireylerin gereksinimlerini bağımsız olarak karşılama olanaklarının bulunmaması hâli, sosyal risk olarak değerlendirilmektedir.

Yaşlanma; “biyolojik yaşlanma”, “ekonomik yaşlanma”, “patolojik yaşlanma”, “psikolojik yaşlanma” ve “sosyal yaşlanma” şeklinde çok çeşitli
şekillerde tanımlanabilir. Biyolojik yaşlanma, zamana bağlı olarak bireyin
anatomi ve fizyolojisindeki değişimlerdir. Ekonomik yaşlanma ise parasal koşullardaki değişikliklerin etkisiyle yaşlı kişinin yaşam tarzının değişmesidir. Patolojik yaşlanma, yoksulluğa ya da alışkanlığa bağlı olarak ya da beslenme, sağlık ve diş bakımı
yetersizliği, orta zenginlikte ya da zenginlikte aşırı beslenme, hareket eksikliği gibi ömür boyu süren etmenler nedeniyle ortaya çıkan bir yaşlanma türüdür. Psikolojik yaşlanma ise bireyin davranışsal uyum yeteneğindeki yaşa bağlı değişimlerdir. Son olarak sosyal yaşlanma, zaman akışı içinde edinilen sosyal davranış ve sosyal konumun ve bireyin sosyal rollerinin değişmesi anlamına gelir.

Engellilik, bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumudur.

Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri

• Telefon Kullanma
• Alışveriş
• Yemek hazırlama
• Ev Koruması
• Ulaşım
• Medikasyonlar
• Finans

Engelli bireylerin genel olarak temel gereksinimleri şu şekilde belirtilmiştir.

• Özel Eğitim Programları
• Kentsel Alan Düzenlemeleri
• Özel Eğitim Hizmeti
• Destek Eğitim Hizmeti
• Yaşam Boyu Bakım ve Gözetim Hizmeti

Evde internet bağlantısı gerekli olan bireyler de elbette vardır fakat bunu temel ihtiyaçlar arasıda değil daha çok özel ihtiyaçlar arasında yer alabilir.

Adil Gelir ve Sosyal Güvenlik Hakkı: Her insanın onuruna yakışır bir yaşam sürdürebilmesi için ekonomik güvenceye sahip olması gerekmektedir. Bu bağlamda, her yurttaş gibi yaşlıların da emeklilik maaşı ya da yaşlılık/yaşlı aylığı şeklindeki
gelirlerinin kendi yaşam standartlarına uygun, başka bir deyişle beslenme, barınma, giyim gibi temel gereksinimlerini karşılamak ve sağlık bakımından
yararlanmak için yeterli ve sürekli olması gerekir. Ayrıca yaşlılar değinilen gereksinimlerini karşılayabilmek için ailelerinden ve toplumun her kesiminden destek almalıdır.

İş yerinde diğer çalışanlara göre yüksek maaş talep etme ayrımcılık ya da kayırmacılık talep etme söz konusu olacağından her türlü ayrımcılığı değil eşitliği talep etme hakkına sahiptir.

Eğitim ve Kültür Hakkı Bakımından Engellilere Sağlanan Kolaylıklar

Hastane ve Bakım Merkezi Kurallarına Uyma

• Bakım gerektiren birey, başvurduğu sağlık kuruluşunun ve bakım
kuruluşunun kural ve uygulamalarına uymalıdır.
• Bakım gerektiren birey, Sağlık Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanlığı ve diğer sosyal güvenlik kurumlarınca belirlenen sevk zincirine
ve yönlendirme kurallarına uymalıdır.
• Bakım gerektiren birey tedavi, randevulu hizmet veren bir sağlık tesisinden
yararlanıyorsa randevunun tarih ve saatine uymalı ve değişikliği ilgili yere
bildirmelidir.
• Bakım gerektiren birey sağlık ve bakım personelinin diğer bakım
gerektiren bireylerin ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir.
• Bakım gerektiren birey hastane ve bakım merkezinin malzemelerine
verdiği zararları karşılamak zorundadır