BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME - Deneme Sınavı - 9

Ev işlerini yapmada kendine yetememe: Eski performansında olamadığı için işleri yaparken yeterli olmaması ya da aynı işleri yapmaktan bıkkınlık yaşaması durumudur.

Engellilerin eğitiminde temel yaklaşım olarak kabul edilen “kaynaştırma eğitimi” nin yaygın bir şekilde uygulanması son derece önem taşımaktadır. Üniversitelerin engellilerle ilgili eğitim veren bölümlerinde bilimsel araştırmalara ve uygulamalı çalışmalara ağırlık verilmelidir. Eğitim engelliler için çoğu sorunun çözümünde anahtar rol üstlenmektedir. Bu nedenle engellilerin eğitim sorunlarına gerekli önem ve ağırlık verilmelidir. Ülkemizde engellilerin çok büyük bölümünün eğitim hizmetlerinden yararlanamadığı düşünülürse ülkemizde bu bağlamda büyük bir sorunun varlığından söz edebiliriz (Karataş, 2002).

Sosyal sağlık, sosyal boyuttaki iyilik durumu, insanın sosyal boyutlu sorunlarının yaşanmaması ve sosyal çalışma müdahaleleriyle çözülmesi durumu olarak tanımlanmaktadır.

İlişki Kesme Teorisine göre, yaşlılık toplumdan yavaş yavaş geri çekilme süreci olarak görülmektedir.

Yaşlılıkta değişen insanın yalnızca psikolojik ve fiziksel yönleri değildir; aynı zamanda aile ve toplumsal yaşamda da önemli değişiklikler olmaktadır (Tomanbay, 2007).

Yaşlılık, bireyin emekliliğini de yaşadığı bir dönemdir. Birey emekliliğe hazırlanmamış ise kendini boşlukta hissedebilir, bireysel üretkenliğin ve statünün kaybı, kişilerarası ilişkilerde sınırlanmalara ve maddi sorunlara yol açabilir.

Emeklilik sonrası gelir düzeyindeki düşüş, makineleşmenin ve hızlı nüfus artışının yol açtığı istihdam sıkıntısı, ortaya çıkan sağlık problemleri nedeniyle çalışma yaşamından uzaklaşma, hayat pahalılığı vb. nedenlerle yaşlılık döneminde ekonomik sıkıntılar ve yoksullukla karşılaşılabilmektedir.

Yaşlıların sosyal hizmetler kapsamına giren, sosyal rahatsızlık yaratan, eksikliklerinin ya da varlıklarının bir ölçüyü aşması durumunda sosyal hastalık aşamasına gelen gereksinimleri, sorunları ve sıkıntılarını içeren başlıklar aşağıdaki gibi gruplandırılmıştır:Ekonomik sorunlar, Sosyal sorunlar, Psikolojik sorunlar, Kültürel sorunlar, Yaşlılıkta rutin toplumsal hizmetlere ulaşmakta güçlük yaşanması, Kuşak sorunu, Kültürel sorunlar, İletişimsizlik sorunu, Sağlı sorunu, Sevgisizlik sorunu, Umutsuzluk sorunu

Yaşlılıkta yaşanan ruhsal sorunların başında depresyon, intihar girişimi ve demans gelmektedir (Bekaroğlu , 1991). Yaşlılıkta bu sorunların ortaya çıkmasını kolaylaştıran psikososyal faktörlerin ise yaş, eğitim, meslek, gelir düzeyi, sosyal güvence, aile yapısı, medeni durum, çocuk sayısı, hobiler, boş zamanlarını değerlendirme biçimi olduğu bilinmektedir (Karataş, 2000).

Aşağıdaki nedenlerden dolayı engelli çocukların eğitimine öncelik verilmesi gerekmektedir. Bu nedenler: (a) Ebeveynlerin, aile bireylerinin ve toplumun engelli bireyleri eğitmenin yararlı olmadığı, zaman, para ve diğer kaynakların israfı olarak değerlendirilmesi (b) Engelli çocuğun kardeşi olması durumunda, ebeveynlerin yoksulluğu ve toplumdaki tutum engelleri yüzünden eğitim önceliğinin kardeşine verilmesi (c) Erişilemeyen yapıların çevresi, okul binaları, yollar, toplu taşıma vb. gibi mimari ve çevresel engellerin yaygınlığı (d) Eğitim sisteminin de çoğu engelli birey için erişilebilir olmamasıdır (http1).

Rehabilitasyon programı; eğitim, danışmanlık, bireysel kapasitenin arttırılması, değerlendirme, rehberlik gibi konuları içermelidir, ailelerin katılımı desteklenmelidir. Uygulanan rehabilitasyon programlarının değerlendirilmesinde engellilerin, ailelerinin ve örgütlerinin görüşleri ön planda tutulmalıdır (Karataş, 2002).

Engellilerin Toplumla Bütünleşmelerinin Önündeki Engeller

Yoksulluk, Eğitim, İstihdam, Rehabilitasyon, Engellinin özel yaşamı, Ulaşım, fiziksel çevre ve konut

Bireyde aşırı kaygı, depresyon, öfke ve kendini suçlama duygularının varlığı 

• Aşırı sinirli ve etrafına zarar verici davranışlar sergilemesi
• Saldırganlık,
• İntihar girişimleri olarak sayılabilir.
• Kaygı; bireyde çarpıntı, terleme, boğulma hissi ve nefes alamama gibi bulgularla,
• Depresyon ise iştah azalması, kilo kaybı, uyku bozukluğu, hareketlerde yavaşlama gibi bedensel bulgularla kendini gösterebilir.

Cevap E şıkkıdır.

Ruhsal krizler dışında da bakım vericiler bireylerin yaşadıkları psikolojik sorunları tanımalı ve yardımcı olmaya çalışmalıdır. Bireylerin yaşadığı psikolojik sorunların giderilmeye çalışılmasında bakım veren kişi; bireyin evinde ise orada otorite olmaya çalışmamalıdır. Hastanın otoritesine saygı duyulmalıdır. Hasta için yapılan bakım uygulamalarında iş birliği sağlanmalıdır. Bakım uygulamalarına başlamadan önce kendisine hangi uygulamanın (banyo, diş fırçalama vb.) yapılacağı ve nasıl yapılacağı mutlaka anlatılmalıdır. Hastanın uygulama öncesinde onayı (izni) alınmalıdır. Birey ile iletişime geçtiğiniz her durumda bakım vericinin iletişim becerilerinin iyi olması çok önemlidir. Doğru iletişim ile bireyin duygularını tanımasına ve anlamasına yardımcı olunabilir. Bakım verici aynı zamanda iyi bir dinleyici olmalıdır. Beden dilini iyi kullanmalıdır. Örneğin bakım verirken, hasta ile sohbet ederken olumlu cümleler kurmanın yanı sıra yumuşak ses tonu, olumlu bir yüz ifadesi ile söyledikleriniz uyumlu olmalıdır. Hastaya karşı içten davranmak ve empati kurmak hastanın psikolojisini anlamak ve yardım edebilmek için gereklidir. Cevap C şıkkıdır.

Bakımınız altındaki bireylerde halüsinasyonlara rastlayabilirsiniz. Halüsinasyon bireyin var olmayan şeyleri, sesleri, koku, tatları duyma veya görmesidir. Bireyde gerçek dışı inançlar olabilir. Hasta kendisi de bu durumdan korkuyor olabilir. Yaşadığı deneyim hakkında onunla konuşup yanında olduğunuzu, güvende olduğunu ona hissettirebilirsiniz. Hasta ile bu inançlarının yanlış olduğu konusunda tartışmaya girilmemelidir. Dikkatini başka şeylere yöneltmeye çalışmak faydalı olabilir. Evdeki aynaların kaldırılması, iyi aydınlatma, karmaşık eşyaların ve renklerin kaldırılması da korkularını hafifletebilir. Televizyonu çok fazla izlemesi, özellikle şiddet içeren programları izlemesi gerçekle programın farkını ayırt etmesini güçleştirebilir. Bu nedenle şiddet içeren programları izlemesi engellenmelidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kriz bir olaya veya bir duruma bağlı ortaya çıkan, bireyin başaçıkabilme becerilerinin geçici olarak yetersiz kaldığı, belirsizliğin yoğun olarak yaşandığı karmaşık bir dönemi anlatır. Kriz, ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar. Krizlerin birçoğu kendiliğinden çözümlenebilir ancak bireyde eşlik eden bir ruh sağlığı sorunu var ise destek alınması gereken bir durum hâline dönüşebilir. Ruhsal kriz içinde olan birey kendini çaresiz hisseder, alışılagelmiş çözüm yolları aklına gelmez ve kullanamaz, kendini ümitsiz hisseder, bir altüst olma hâli yaşar. Hiçbir şeyin düzelemeyeceğini, hiçbir şeyin elinden gelmeyeceğini düşünür. Bunu “kendimi karanlık bir tünelin içinde görüyorum ve hiçbir çıkış yolu göremiyorum” gibi ifadelerle belirtir. Kriz durumunda olan her birey psikiyatrik hasta değildir. İllaki ruhsal bir hastalığı yoktur. Zorlu bir süreçle karşılaşmış ve çözümün kendisini aştığını hissettiği bir noktada olabilir. Bu anlamda yalnızca yaşlı ve engelli bireyler değil herkes zaman zaman
hayatında kriz durumları yaşayabilir.

Kriz durumu bireye hem kişliğini geliştirme şansı veren hem de ruh hastalığına dönüşebilme tehlikesi taşıyan bir durumdur. Krizde görülebilecek belirtiler; Bireyde aşırı kaygı, depresyon, öfke ve kendini suçlama duygularının varlığı 

• Aşırı sinirli ve etrafına zarar verici davranışlar sergilemesi
• Saldırganlık,
• İntihar girişimleri olarak sayılabilir.
• Kaygı; bireyde çarpıntı, terleme, boğulma hissi ve nefes alamama gibi bulgularla,
• Depresyon ise iştah azalması, kilo kaybı, uyku bozukluğu, hareketlerde yavaşlama gibi bedensel bulgularla kendini gösterebilir.

Cevap D şıkkıdır.

Krizde temel ilke sorunu paylaşmaktır. Bunun için bireyi sıcak bir yaklaşım içinde dinlemek ve sorunun ne olduğunu anlamaya çalışmak gerekir. Kriz acil bir durumdur, yetersiz ve gecikmiş bir müdâhale durumun daha da kötüleşmesine yol açar. Bu nedenle krizdeki bireylerin tıbbi yardım alması sağlanmalıdır. Bunun için yaşlı veya engelli birey sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Hangi durumlarda doktora haber vermelisiniz?
• Gerçeği değerlendirme yeteneği bozulmuş, kendisine yardım etmek isteyenlere zarar vermeye başlamışsa,

• Geçmiş kötü deneyimleri ile ilgili olarak sağlık personelinin yardım etmeye çalıştığına inanmıyorsa,

• Saldırgan ve şiddet davranışları gösteriyorsa, 

• Alkol, madde ya da ilaç kullanımında ciddi artış olmuşsa,

• Kendisine, size ve çevresindekilere karşı şiddet eğilimi varsa, hastanın doktoruna haber verilmeli ve psikiyatrik
yardım alması sağlanmalıdır.

Cevap B şıkkıdır.

İyi ve doğru bir iletişimin ana ögesi iyi bir dinleyici olmak ve empati yapmaktır. Ayrıca bakım verilecek kişiye bir otoriteymiş, onunla ilgili kararları artık siz verecekmişsiniz gibi yaklaşılmaması gerekir. Sakin tavırlarla yaklaşıp, olumlu cümlelerle kurarak, güleryüzlü olunması gerekir. Bireyin gerçekten yardıma ihtiyacı olduğunu gördüğünüzde ise ona yardım etmeyi teklif edin. Cevap A şıkkıdır.

İyi ve doğru bir iletişimin ana ögesi iyi bir dinleyici olmak ve empati yapmaktır. Ayrıca;

Cevap E şıkkıdır.

Gevşeme ile ilgili birçok farklı teknikler kullanılabilmektedir. En yaygın olarak kullanılanı; birey günlük işlerini yaparken, örneğin klavye kullanırken ihtiyacı olan el ve kol kaslarına odaklanması, yalnızca onları kullanması istenir. Bunun dışında kalan diğer kasları ise gevşek kalmalıdır. Ayrıca, derin bir nefes alması ve nefesini bırakırken yüz, boyun, gövde ve omuz kaslarına odaklanması ve nefes verirken gevşemelerini hissetmesi istenir. Bu işlem toplam 30 saniye kadar sürer ve gün içerisinde defalarca uygulanabilir. Doğru cevap D şıkkıdır.