BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Dünya Sağlık Örgütü, yaşam kalitesini “amaçları, beklentileri, standartları ve ilgilerini göz önüne alarak bireylerin içinde yaşadıkları kültür ve değerler sisteminde kendi konumları ile ilgili algıları” biçiminde tanımlamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılık döneminde ortaya çıkan işitme kaybı, osteoartrit, görme ile ilgili sorunlar, Alzheimer ve diğer demans tipleri, iskemik kalp hastalıkları (GBD, 2008) bireylerin yaşam kalitelerini yakından etkilemektedir. Bu dönemde bireysel özelliklerin olumsuzluğu (sosyoekonomik durumun kötülüğü, öğrenim düzeyinin düşüklüğü, cinsiyet vb.), günlük yaşam aktivite düzeyinin azalması, hareket yeteneğinin gerilemesi, hareket ve görme sorunlarından kaynaklanan düşme kaygısı, uyku sorunları, engelliliğe neden olan diğer koşul ve durumlar yaşam kalitesini azaltmaya yol açmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sosyal göstergeler: Bu kategoride yaşlıların toplum düzeyinde ve gündelik yaşamlarını sürdürmelerine ilişkin değişkenler üzerinde durulur. Burada önemli olan yaşam kalitesinin arttırılması ve sürekliliğinin sağlanmasıdır. Bu değişkenlerin içinde en dikkat çekici olanlar; sosyal ilişkilerde aktiflik, sosyal güvence, bilgi ve deneyim sahipliği, dengeli beslenme durumu, konut ve çevre koşullarının bireyin yaşamasına olan uygunluğu, kamu güvenliği, sağlık durumunun görece iyi olma hâli, fiziki hareketlilik kapasitesine sahipliktir. Doğru cevap B'dir.

Psikolojik göstergeler: Bu göstergenin kapsamında yaşlının genel mutluluk ve doyum duygularının yer aldığı görülür. Yaşlı bireyler açısından aile, akraba ve arkadaş çevresi dediğimiz sosyal çevresinden aldığı doyum, kendi sağlık durumundan duyduğu memnuniyet, kısaca yaşamından aldığı doyum gibi faktörler akla gelir. Doğru cevap C'dir.

Sağlık göstergeleri: Bu kapsamda tümüyle bireyin sağlığına yönelik faktörler bulunur. Bunlar zihinsel, ruhsal ve fiziksel sağlık durumu ile ilgili olmak ile birlikte bu hizmetlerden yararlanma durumunu da içerir. Doğru cevap D'dir.

“Ait olma; toplumla ve çevreyle etkileşimini vurgular.” Aidiyet, bireyin güvende olduğunu hissetmesi için güçlü bir duygudur. Doğru cevap E'dir.

Gerçekleştirme; bireyin yaşamda kendisini tanımlamasına yardımcı olur.” Birey amaçlarına yönelik olarak bazı eylemleri kendine tanımlar. Örneğin; mutlu olabilmek için boş zamanlarını üretken bir biçimde geçirmeyi amaç edinir. Doğru cevap C'dir.

QALY (Quality Adjusted Life Year), "Kaliteye Ayarlı Yaşam Yılı” anlamına gelen sözcüklerin kısaltmasından oluşmaktadır ve hastalıkta yaşanan süreyi hem kalite hem de süre olarak değerlendirmektedir. QALY yönteminde farklı hastalık ve sağlık durumları için hastaların sağlıklılık algıları derecelendirilir ve kaliteli yaşam indeksi belirlenir. Doğru cevap B'dir.

Sağlanacak hizmetler şu şekilde sınıflandırılabilir: Sağlığın geliştirilmesi (temel sağlık hizmetleri, bağışıklama, taramalar, birinci basamak sağlık hizmetleri, ağız ve diş sağlığı hizmetleri ve göz sağlığı hizmetleri), kamu hizmetleri (semt bakım evleri, ev ziyaretleri ve evde bakım), sosyal servisler (gündüz bakım evleri, seyyar aşevleri, geçici bakımlar, komşu desteği projeleri, başkasının bakımı altına girme, tatil aktiviteleri ve iş-uğraşı terapisi) ve hastane (acil tıbbi bakım, acil psikiyatrik bakım, erken taburculuk programları, özel birimler inme, ortogeriatri vb. rehabilitasyon, ev ziyaretleri ve gündüz poliklinikleri)

Doğru cevap D'dir.

“Amaçları, beklentileri, standartları ve ilgilerini göz önüne alarak bireylerin içinde yaşadıkları kültür ve değerler sisteminde kendi konumları ile ilgili algıları” na yaşam kalitesi adı verilir.

Bireyin sağlık davranışları, bağımsızlık düzeyi sosyal katılımı üreticiliği, kişiler arası ilişkileri, politik faktörler, sosyal faktörler bireyin yaşam kalitesini azaltmaktadır.

Aile, akraba ve arkadaş çevresi dediğimiz sosyal çevresinden aldığı doyum, kendi sağlık durumundan duyduğu memnuniyet, kısaca yaşamından aldığı doyum gibi faktörler yaşam kalitesi göstergelerinden psikolojik göstergeleri kapsamaktadır.

Kas kütlesinde azalma, şişmanlık, kalp-damar hastalıkları, zihinsel işlevlerde azalma, osteoporoz, hipertansiyon, zayıflık, denge bozukluğu, enfeksiyona yatkınlık, ve diyabet yaşlılıkta beslenme ile ilgili sorunlar arasında yer almaktadır.

İşitme cihazlarının kullanımı, yılda en az bir klez göz muayenesi olmalı, yeterli ve dengeli beslenmeli, egzersiz yapmalıdır.

Yüksek tansiyon, tedavi edilmediğinde kalpte, böbreklerde, beyinde hasara sebep olabilen, ölüme yol açabilen ve yaşam kalitesini ciddi şekilde azaltabilen sağlık sorunudur.

Fekal İnkontinans, anal sfinkter (makat kasları) mekanizması ile katı ve/veya sıvı dışkı ve gaz eliminasyon (gaz çıkarma) kontrol yeteneğinin azalması ya da kaybı sorunu olarak tanımlanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütünün sağlığı fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik olarak tanımlamasından bu yana, sağlık durumunu değerlendirme hastalık olup olmaması ile değil hastaların yaşam sürelerini ve kalitelerini geliştirmek üzerine odaklanmaktadır. Kaliteye Ayarlı Yaşam Yılı (QALY) yöntemi ile farklı hastalık ve sağlık durumları için hastaların sağlıklılık algılarının derecelendirildiği ve kaliteli yaşam indeksinin belirlenir.

Kamu ve Sosyal Hizmetler, yaşlıların evlerinde bakımlarının sağlanması ve gereksiz hastane kullanımlarının engellenmesi için önemli olan, gelişmiş ülkelerde yaygın kullanılan ancak gelişmekte olan ülkelerde çoğunlukla yüksek gelir seviyesine sahip kişilerin kullandığı yaşlıların yaşam kalitesini artıran hizmet türüdür.

Yaşlılık döneminde bireyin sağlık davranışları, bağımsızlık düzeyi, sosyal katımı, üreticiliği, kişiler arası ilişkileri birçok diğer faktörden de etkilenmektedir ve yaşam kalitesini azaltabilmektedir. Sosyal ağda daralma yaşlıkta yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir faktördür. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılıkta yaşam kalitesinin göstergelerini, farklı araştırmacıların açıklamaları çerçevesinde dört kategoride değerlendirmek mümkündür. Bunlar Ekonomik göstergeler, Psikolojik göstergeler, Sosyal göstergeler ve Sağlık göstergeleridir. Politik göstergeler bu kategoriler arasında yer almaz. Doğru cevap B'dir.