BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Aynı bireyde 3 yada daha fazla hastalığın birlikte bulunmasına multimobidite denir.

Kronik hastalıkların birlikteliğini araştıran çalışmalar, benzer mekanizmalarla oluşan farklı hastalıkların ya da apayrı mekanizmalarla gelsen ve farklı sistemler tutan hastalıkların, yaşlılıkta azımsanamayacak bir sıklıkta birlikte görülebildiğini ortaya koymaktadır. Alzheimer hastalığı olan yaslılarda ek olarak kalp yetmezliği (%28), KOAH (%27), diyabet (%22) ve kanser (%20) gibi farklı hastalıklara rastlanması da bunun bir örneğidir. Yüzdelik oranlarına bakıldığında en çok görülen hastalık kalp yetmezliğidir.

Metabolik sendrom; kan şeker yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi ) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir. Kitapta verilmekte olan bu bilgiye göre ilk 3 madde metabolic sendromda var olabilecek hastalıklardır.

Yaş, cinsiyet ve genetic yatkınlık metabolic sendromda önlemeyen risk faktörlerindendir. Diyabet, obezite, hipertansiyon ve kandaki kolestrol ve yağ oranı yüksekliği önlenebilen faktörler arasındadır.

Farklı günlerde yapılan en az iki ölçümde açlık kan şekerinin 126 mg/dL’nin üzerinde bulunması ile diyabet tanısı konulmaktadır.

Bol ve sık sık idrara çıkma (poliüri), aşırı susama duygusu ve sıvı alımında aşırı artış (polidipsi) ve çok yemeye neden olan belirgin iştah artısı (polifaji), diyabetin iyi bilinen 3 klasik belirtisidir.

Yetişkinlerde sistolik kan basıncı için 140 mmHg, diyastolik kan basıncı için 90 mmHg’lık değerler, genelde üst sınır olarak kabul edilmektedir.

Lifli besinlerin ve sıvıların yetersiz miktarlarda alınması, diyabet, troid bozuklukları, bazı ilaçların ve psikolojik faktörlerin etkisiyle kabızlık ortaya çıkabilir.

Üriner sistem 2 böbrek, 1 mesane (idrar torbası), 2 idrar kanalı (üreter) ve alt idrar yolundan (üretra) oluşmaktadır. Kalp, dalak, mide ve karaciğer üriner sisteme dahil değildir.

Üriner İnkontinans rahatsızlığı olan hastalar alkollü ve kafeinli içeceklerden uzak tutulmalıdır, 2 litreden sonra sıvı alımı kısıtlanabilir. Rahat ve pratik giyecekler, lifli yiyecekler ve egzersizlerle tuvalete gidiş kolaylaştırılmalı ve arttırılmalıdır.

Aynı bireyde üç ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna “multimorbidite” yani “çoklu kronik hastalığı” denir.

Prognoz; bir hastalığın seyir özellikleri, iyiye ya da kötüye gitme olasılığı ve hastalığın sonuçları ile ilgili öngörüler anlamına gelir.

Kalp ve damar sisteminde biyolojik ve klinik olarak birçok bozukluğa yol açtığı iyi bilinen en önemli risk faktörü “Metabolik Sendrom” dur. Metabolik sendrom diyabet, hipertansiyon, obezite, kanda kolesterol yüksekliği ve kan yağlarında artış gibi bağımsız risk faktörlerinden en az 3’nün aynı bireyde bir arada bulunması halidir.

Genetik yatkınlık, yaş ve cinsiyet Metabolik Sendrom oluşturan önlenemeyen risk faktörleri arasındadır.

Hipertansiyon çoğu hastada herhangi bir belirti vermeyebilir. Hipertansiyon kronik bir hastalıktır ve geçici bir durum değildir. Hipertansiyon herkeste ve her yaşta görülebilen bir hastalıktır.

Efor sırasında göğüste hissedilen rahatsızlık, senkop, tipik olmayan göğüs ve karın ağrısı, genel yorgunluk, solunum güçlüğü, bulantı ve kusma gibi şikâyetler Koroner Kalp Hastalığının belirtilerindendir. Depresyon direkt olarak belirti sayılmaz.

"Geriatri" kalp ve damar hastalığı değildir.

KOAH gelişiminde en önemli risk faktörü sigaradır. KOAH hastalarının % 90’nında bozuklukların sigara ile bağlantılı olduğu görülür. Özellikle yaşlılık dönemi değişikliklerine sigaranın yaptığı uzun süreli değişikliklerin de eklenmesi ile iyice daralan bronşlarda solunum güçlükle yapılabilir hale gelir.

“Üriner İnkontinans” çeşitli nedenlerle idrar tutamama ve kaçırma durumudur.

Kronik hastalığı bulunan yaşlı bakımında, geziler ayarlamak bakım ilkelerinden değildir.