BAKIM ELEMANI YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME III

Dünya Sağlık Örgütünün analizlerine göre, 2010’larda 524 milyon olarak tahmin edilen dünyamızdaki 65 yaş ve üstündeki nüfus, 2050’lerde 1,5 milyara ulaşacaktır. Yaşlı nüfus, ülkemizde de giderek artmakta ve yaşlıların %90’lara varan bir bölümünde, bir ya da daha çok kronik hastalık bir arada bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Aynı bireyde 3 ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna multimorbidite denir. Multimorbidite ya da “çoklu kronik hastalık” yaşlılıkta günlük yaşam ve bakım kalitesini belirgin olarak ve doğrudan etkileyen bir durumdur. Doğru cevap B'dir.

Metabolik sendrom; kan şekeri yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir. Doğru cevap A'dır.

Ateroskleroz, hipertansiyon ve kalp-damar hastalıklarında önlenemeyen risk faktörleri;

Farklı günlerde yapılan en az iki ölçümde açlık kan şekerinin 126 mg/dL’nin üzerinde bulunması ile diyabet tanısı konulmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yetişkinlerde sistolik kan basıncı için 140 mmHg, diyastolik kan basıncı için 90 mmHg’lık değerler, genelde üst sınır olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hipertansiyon ile ilgili doğru bilgiler aşağıda sıralanmıştır:

Senkop: Genellikle ani tansiyon düşmesine bağlı, kısa süreli ve kendiliğinden düzelen bilinç kaybının eşlik ettiği, yığılma şeklindeki bir bayılma anlamına gelir. Doğru cevap D'dir.

Atrial Fibrilasyon (AF); kalbin normal kasılma ritmine kalp kulakçıklarının (atrium) eşlik edemediği ve düzenli ritmik kasılmalar yerine yalnızca sürekli bir titreşim yapabildiği bir bozukluktur. Doğru cevap B'dir.

Yaşlı bakımında güvenli ilaç kullanımı ilkeleri şöyle sıralanabilir:

Gelişmiş koruyucu ve tedavi edici sağlık uygulamaları diyabet, astım, osteoporoz (kemik erimesi) gibi doğrudan yaşamı tehdit etmeyen bazı kronik hastalıklarla birlikte yaşamayı bir ölçüde kolaylaştırmış olsa da kalp-damar hastalıkları (kardiyovasküler hastalıklar), kanser ve solunum, sindirim, boşaltım sistemlerini etkileyen diğer kronik hastalıklar yaşamsal risk oluşturmaya ve yaşam kalitesini belirgin biçimde bozmaya devam etmektedir.

Aynı bireyde 3 ya da daha fazla kronik hastalığın birlikte bulunması durumuna multimorbidite denir. Multimorbidite ya da “çoklu kronik hastalık” yaşlılıkta günlük yaşam ve bakım kalitesini belirgin olarak ve doğrudan etkileyen bir durumdur.

Metabolik sendrom; kan şekeri yüksekliği (diyabet), kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon), yağ dokusunun diğer dokular aleyhine giderek artması (ileri şişmanlık, obezite), kanda kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi) ve kan yağlarında artış (hiperlipidemi) şeklinde sıralanan bağımsız risk faktörlerinden en az 3’ünün aynı bireyde bir arada bulunması hâlidir.

Yaş (yaş ilerledikçe risk artar), cinsiyet (erkeklerde ateroskleroz riski daha fazla) ve genetik yatkınlık (birinci dereceden akrabalarda erken yaşta koroner kalp hastalığının olması) önlenemeyen risk faktörleridir.

Diyabet temel olarak 2 tiptir. Tip 1 diyabet, daha çok çocukluk çağında ortaya çıkmaktadır. Yaşlılık sürecinde insülin salınımını azalması, insülin direnci gelişmesi, yağ dokusunun artması, fiziksel aktivitenin azalması ve genetik yatkınlık nedeniyle görülen diyabetlerin tamamına yakını ise Tip 2 diyabettir.

Tansiyonu yükselen kişi o anda bunu fark edemez. Hipertansiyon, çok yüksek değerlerde bile ciddi bir yakınma oluşturmayabilir. Hipertansiyon geçici bir durum değil, kronik bir hastalıktır. Bu nedenle ilaç tedavisi ve önerilen diğer önlemler yaşam boyunca sürdürülmelidir.

Atrial Fibrilasyon (AF) kalbin normal kasılma ritmine kalp kulakçıklarının (atrium) eşlik edemediği ve düzenli ritmik kasılmalar yerine yalnızca sürekli bir titreşim yapabildiği bir bozukluktur.

Sindirim sistemi genel sağlığı açısından geçerli olan bol lifli-az yağlı beslenme, yeterli sıvı alımı, düzenli egzersiz, düzenli tuvalete gitme alışkanlığı gibi önlemler, kabızlığa karşı da yararlıdır.

Bu problem yaşayan yaşlının günlük sıvı gereksinimi (yaklaşık 2 litre) mutlaka karşılanmış olmak koşulu ile akşamdan sonra bir miktar sıvı kısıtlaması yapılabilir. Asla alması gereken günlük sıvı miktarının altına düşülmeye çalışılmamalıdır.

İlaçlar önerilen doz dışında kullanılmamalı, özellikle ağrı kesiciler hastanın isteğine göre değil önerilen çerçevede verilmelidir.